OTİZM sendromu görülme sıklığı son yirmi beş yılda, teşhis kriterlerinin genişletilmesiyle birlikte artsa da otizmli bireylerde tedavinin aktifliği de artış gösterdi. Prof. Dr. Aylin İlden Koçkar, otizmin görülmesinde en değerli faktörlerin genetik olduğunu belirterek “Otizmin görülme nedeni olarak genetik özellikler ön plana çıkıyor. Bu bahiste tek bir neden yok. Anne ya da babanın yaşı büyükse çocukta Otizm Spektrum Bozukluğu (OSB) riskinin arttığı da biliniyor.”
2018 yılında Amerikan Hastalık Tedbire ve Denetim Merkezi tarafından yapılan bir araştırmada, her 59 çocuğun birinde otizm spektrum bozukluğu (OSB) teşhisine rastlandığı duyuruldu. Birçok çocuğun 4 yaşından sonra tanısı konulsa da OSB teşhisinin iki yaşında dahi muteber biçimde konulabileceği bilinmekte. Okul öncesi devirdeki çocuklarda irtibat ve göz teması kurmama ile kendisini gösteren otizm spektrum bozukluğu için gerçekleştirilecek rehabilitasyonların çok boyutlu olması gerekiyor.
“İNSANLA BAĞLANTI KURMAK BEBEK İÇİN ÇOK ÖNEMLİDİR”
Altınbaş Üniversitesi Psikoloji Kısmı Anabilim Kolu Lideri Prof. Dr. Aylin İlden Koçkar, otizmin görülmesinde en değerli faktörlerin genetik olduğunu belirterek şunları söyledi, “Otizm nörogelişimsel bir bozukluk. Bilhassa birinci bebeklik devrinden çıkıldıktan sonra, altı aylık bir bebekte bile gözlemlenebilir belirtileri var. Otizm; bebeğin dokuzuncu ayda gülümsememesi, sesler çıkartarak toplumsal etkileşim kurmaması, göz teması kurmaması ile fark edilebilecek bir durumdur. Bir yaşından itibaren de babıldama üzere sesler çıkartma, işaret etme, el sallama, gösterme üzere davranışların olmaması yahut çok az olması dikkat caziptir. Burada bilhassa bakılan durum, çocuğun bir öteki bireyle ortak ilgisinin olması, toplumsal iştahının olması üzere belirtilerdir. Beşerle bağlantı kurmak bir bebek için çok kıymetlidir. Beyin tarama çalışmalarını incelersek bebekler bilhassa göze ve ağıza bakıyor. Otizm spektrum bozukluğu olan küme, göze bakmıyor. Bu bebekler, kulağınızdan öteye yahut delercesine, manalı olmayan bir bakış ile adeta sizden öteye bakıyor. Toplumsal iştahtan kasıt ise çocuğun bir yetişkini gelip çekiştirmesi, bir şeyler göstermesi yahut konuşamıyorsa bile işaret ederek kendi istediklerini anlatmaya çalışması olabilir. ya da siz bir şey işaret ettiğinizde ona bakar. Bunların otizm spektrum bozukluğu olan bebek ve küçük çocuklarda olmadığını görebiliyoruz. On altı ay ve sonrasında iki yaşa hakikat ilerlerken çok az konuşmanın olması yahut mevcut konuşmanın manalı olmaması, konuşmanın karşısındaki kişinin söylediklerini tekrar edici nitelikte olması da OSB’nin belirtileri ortasında kıymetlendirilmektedir.”
“ÜÇ YAŞINDAN SONRA BİR ANDA ORTAYA ÇIKMAZ”
Otizm spektrum bozukluğu olan çocuklarda erken müdahaleye dikkat çeken Prof. Dr. Koçkar sözlerine şöyle devam etti, “Bu belirtiler üç yaşından sonra bir anda ortaya çıkmıyor, erken periyotta de tespit edilebiliyor. Ne kadar erken devirde müdahale edilirse o derece değişim olduğunu görüyoruz. Otizmin görülme nedeni olarak genetik özellikler ön plana çıkıyor. Bu bahiste tek bir neden yok. Anne ya da babanın yaşı büyükse OSB riskinin arttığı da biliniyor.”
“SOSYAL ARAYIŞ YOKSA BİR AN EVVEL TAKVİYE ALMAK LAZIM”
Dr. Koçkar, erken müdahale ile öğrenme, irtibat ve toplumsal maharetler ile bilişsel gelişiminin desteklenebileceğini belirtti. “Otizm tedavisinde durumu ağırlaştıran ve risk faktörü haline getiren etkenin çocuğun bilişsel kapasitesi olduğunu vurgulayan Koçkar, kelamlarını şöyle noktaladı, “Bilişsel kapasite daha âlâ olduğunda, çocuğu ilerletmek de daha kolay oluyor. Toplumsal arayış yoksa bir an evvel dayanak almak lazım. Müdahalede en değerlisi vakit kaybetmeden hakikat dayanakları almaktır. Çocuk psikiyatristi, çocuk psikologu, özel eğitim uzmanı, duyu bütünleme uzmanı üzere bütünleyici bir dayanak sistemi ile ilerlemek gerekiyor.”
– İstanbul