Çocuklarda sık görülen bir sorun olan ‘öğrenme güçlüğü’ konusunda bilgiler veren Çocuk Gelişimi Uzmanı Ayşenur Bekaroğlu, “İlköğretim çağındaki çocuğunuz okuma yazmayı ve sayıları öğrenmede zorluk yaşıyorsa, yüksek sesle okumayı reddediyorsa kırıklarla dolu bir karneyle meskene geldiğinde onu suçlamayın. Çünkü çocuğunuzda öğrenme bozukluğu olabilir” dedi.
HAYAT UZUNLUĞU FARK EDİLMEYEBİLİR
Öğrenme zahmeti; ‘dinleme, konuşma, okuma, yazma, mantık yürütme, sorun çözme ya da matematik alanındaki yeteneklerin kullanımında zorluk yaşanması’ olarak tanımlanıyor. Kişinin bilgiyi depolaması, işlemesi ve üretmesinde zorluklar yaşamasına neden olan öğrenme zahmetinin çocuklarda daha sık görüldüğünü, lakin yetişkinlerde de rastlanabileceğine dikkat çeken VM Medical Park Pendik Hastanesi’nden Çocuk Gelişimi Uzmanı Ayşenur Bekaroğlu, “Öğrenme zahmeti zeka kapasitesinden farklı bir mevzu olmakla bir arada, zekanın kullanımını tesirler. Kişinin öğrenme zahmetine sahip olup olmadığı kimi durumlarda fark edilmeyebilir ve kişi bununla hayatını sürdürebilir” dedi.
YÜKSEK SESLE OKUMAYI REDDEDİYORSA DİKKAT!
Bekaroğlu, öğrenme zahmetinin ilköğretim devri belirtileri hakkında ise şunları söyledi; “Okuma yazmayı ve sayıları öğrenmede zorluk, matematik sembollerini karıştırma, sözleri tersten okuma, yüksek sesle okumayı ve yazı yazmayı reddetme, saati öğrenmede zorluk, istikamet kavramlarını ayırt edememe, yeni maharetleri öğrenmede yavaşlık, arkadaşlık kurmada zorluk, mesken ödevlerini unutma, nasıl çalışması gerektiğini bilememe, mimik ve vücut hareketlerini anlamada zahmet çekme.”
HAMİLELİKTE ALKOL KULLANIMI ÖĞRENME ZAHMETİNE YOL AÇABİLİR
Öğrenme zahmetinin nedeninin kesin olarak bilinmediğini, araştırmaların beyin yapısındaki fonksiyonel farklılıklara işaret ettiğini belirten Bekaroğlu; bu farklılıkların kalıtımsal olduğunu söyledi. Anne babada ya da kardeşlerden birinde öğrenme zahmetine rastlandıysa, öbür çocukta da riskin arttığını söyleyen Bekaroğlu, “Hamilelik ya da emzirme periyodunda alkol kullanımı, oksijen azlığı, prematüre ya da düşük kiloda doğum üzere sıkıntılar da öğrenme zahmetine neden olabilir. Öğrenme zahmeti nörogelişimsel farklılığı bulunan çocuklarda, bilişsel kapasitesinin olağanın altında yahut üstünde olan şahıslarda daha sık gelişir. Nadiren olağan bilişsel maharetleri olan şahıslarda de karşılaşılabilir. Dikkat dağınıklığı olan şahıslar daha çok etkilenebilir” diye konuştu.
KİLİT NOKTA ÖZGÜVEN AŞILAMAK
Öğrenme zahmeti tedavisinde birinci adımın psiko-gelişimsel eğitim olduğuna dikkat çeken Bekaroğlu; çocuğa yapılan gelişimsel terapinin, durumun manalandırılması ve nasıl bir yol izleneceğinin belirlenmesi açısından büyük kıymet taşıdığını söyledi. Sonraki süreçte ise konutta ve okulda eş vakitli devam edecek bir özel eğitim programının hazırlanması gerektiğine işaret eden Bekaroğlu, kilit noktanın ise çocuğa ‘özgüven kazandırılması’ olduğunu tabir etti. Bütün çocukların sevgi, takviye ve cesaretlendirilmeye gereksinimi olduğunu söyleyen Bekaroğlu; öğrenme zahmeti olan çocukların ise tüm bunlara daha fazla ihtiyaç duyduğunu söyledi.
Ebeveynlerin asıl emelinin öğrenme zahmetini tedavi etmek değil, çocuklarının karşılaşacağı zorluklar karşısında toplumsal ve duygusal gereksinimlerini karşılamak olması gerektiğini vurgulayan Bekaroğlu, “Çocuğun mesken içindeki olumlu davranışlarına odaklanmak, özgüveninin gelişmesine yardımcı olur. Böylelikle çocuk şiddetli durumlarla nasıl baş edebileceğini öğrenir, güçlenir ve dayanıklılığı artar. Çocuklar görerek ve model alarak öğrenir. Ebeveynlerin olumlu tavırları ve mizah anlayışı, çocuğun bakış açısını değiştirerek ona tedavi sürecinde yardımcı olur” dedi.
TEDAVİDE ÖĞRETMEN, AİLE VE ÇOCUK GELİŞİMİ UZMANIYLA İŞBİRLİĞİ ÖNEMLİ
Öğrenme zahmeti olan çocuklarda okul ile işbirliği sağlamanın büyük değer taşıdığını söyleyen Bekaroğlu, böylelikle öğretmenlerin çocuğu tanıması ve gereksinimlerine yönelik hareket etmesinin sağlanacağını belirtti. Her çocuğun başarılı olduğu ya da zorluk çektiği alanların farklı olduğuna dikkat çeken Bekaroğlu, şu tekliflerde bulundu: “Görsel algısı kuvvetli çocuklar için kitaplar, görüntüler ya da kartlar kullanılabilir. İşitsel algısı kuvvetli çocuklar için ders anlatımının sesli olarak kaydedilmesine müsaade verilerek konutta tekrar yapması sağlanabilir. Arkadaşlarıyla çalışmasına teşvik etmek de sürece yardımcı olabilir. Matematik sorunlarında sayıları okumakta zorlanan bir çocuk için sorunları yazıya dökerek ona tekrar sunmak üzere tahliller kıymetlendirilebilir. Çocuğunuzun olumlu yanlarına odaklanın. Çocuğunuzu sırf okul başarısıyla sınırlandırmayın. Muvaffakiyet sağlayabileceği, özgüvenini artırabileceği farklı alanları keşfederek bunları yapması konusunda cesaretlendirin.”
KARNELER SONUÇ DEĞİL, YOL GÖSTERİCİ OLMALI
Bekaroğlu, ebeveynlere yarıyılda makûs karne getiren çocuklarına nasıl davranmaları gerektiği konusunda ise şunları söyledi: “Çocukların eforlarına odaklanmak gerekir, karne ise performans, yani sonuçtur. Kıymetli olan süreç içerisindeki çocuğun seyahatidir. Karneler yalnızca bilgi verir, gaye karne değildir. Karneleri çocuklarla bir arada değerlendirmeliyiz. Çocuğumuzun gereksinimlerini ve eksiklerini belirleyip daha başarılı bir devir geçirmesi için planlama yapmalıyız. Öncelikle çocuğa odaklanarak onun söyleyeceklerine kulak vermeliyiz. Dersi dinlemeyen ve başarısız olan çocuk, dinleyemediği için başarısızdır. Sebebini araştırmak gerekir. Çocuğu ‘Dinle’ diye zorlamayıp, neden dinleyemediğine odaklanmalıyız. Dikkati mi dağılıyor, his durumunda etkilenme mi yaşıyor, yoksa öğrenmede mi zahmet yaşıyor, bunları araştırmalıyız. Karneler bir harita, bir yol göstericidir. Onları sonuç olarak görmekten vazgeçmeliyiz. Lakin karneyi çok biçimde sorun etmek nasıl yanlış bir durumsa, hiç kıymetli olmadığı halindeki değersizleştirici tavır da hakikat değildir.”
NİZAMLI UYKU, BESLENME VE MOTİVASYON DERS MUVAFFAKİYETİNİ ARTIRIYOR
Ders muvaffakiyetini artıran faktörlerin en başında ‘motivasyonun’ geldiğinin altını çizen Bekaroğlu; bir başka kıymetli noktanın ise dikkat ve odaklanma mahareti olduğunu vurguladı. Bekaroğlu, “Düzenli uyku, beslenme, spor alışkanlıkları, çocuğun çalışma disiplini kazanması ve motivasyon odakları, ders muvaffakiyetini değerli derecede artıran faktörlerdir. Bu süreçte yetişkinlerin tavır ve davranışları da büyük rol oynar. Ders çalışıyor mu diye daima çocuğun başında durmak, korkusunu artırıp olumsuz sonuç verebileceği üzere, büsbütün akışına bırakmak da ihmale sebep olabilir. Egosu şişirilen çocuk da başarısız olur, daima örselenen çocuk da… Ailelerin çocuklarını tanımaları önemlidir” dedi.
EKRAN KULLANIMI ÇOCUKLARIN ÖĞRENME ALGISINI BOZUYOR
Ekran kullanımının 0-6 yaşta çocukların nörolojik olarak öğrenme periyodunda olmaları nedeniyle bilişsel işlemleme marifetlerini önemli derecede dejenere ettiği için önerilmediğinin de altını çizen Bekaroğlu; “Ekransız yemek yemeyen çocuk örneğinde olduğu üzere, ekransız nasıl yemek yedireceğini öğrenmesi gereken yetişkin de vardır. Seçimlerimizi çocuk için fayda ve ziyan istikrarını gözeterek gerçekleştirmeliyiz. 6 yaş öncesi devirde ekran kullanımı, çocukların yeni gelişen öğrenme algılarını bozar ve geri dönüşümsüz hasarlar bırakabilir” diye konuştu.
– İstanbul