Yaşlılık periyodundaki düşme kaynaklı kazalara dikkat çeken Gerontolog F. Sıla Ayan, kalça kırığı olan yaklaşık 5 yaşlı hastadan birinin yaralanmadan sonraki bir yıl içinde vefat ettiğini söyledi.
Dünya Sıhhat Örgütü (DSÖ)’ne nazaran ‘yaşlılık periyodunda düşme ve kazalar’ yaşlılık devrinin 4 büyük probleminden birisi olarak gösteriliyor. İstanbul Gelişim Üniversitesi Gerontoloji Kısmı’ndan Öğr. Gör. Gerontolog F. Sıla Ayan da yaşlılık devrindeki kazalara dikkat çekti. Ayan, “Yaşlılar ortasında düşme, kaza ölümlerinin başta gelen nedenidir. Ölümcül olmayan yaralanmaların ve travma nedeni ile hastaneye yatışların en sık nedeni olarak karşımıza çıkmaktadır” dedi ve ekledi: “65 yaş ve üzeri nüfusta toplum içinde yaşayan, genel olarak sağlıklı olan şahısların yaklaşık yüzde 35-40′ ı yılda bir kere düşer. İleri yaşlılarda (80 yaş ve üzeri) bu oran yüzde 50’ye tırmanır. Bunların yarısı tekrarlayan düşmelerdir. Hastanede yatanlarda ve bakım konutlarında kalanlarda oran 3 kat daha fazladır. Önlenebilir ve yönetilebilir bir sorunun bu kadar üzücü sonuçlara yol açması hem akademik çalışmalar hem de pratik hizmetler açısından bir odak noktası olmalıdır.”
“DÜŞEN YAŞLILARIN YÜZDE 30’U AĞIR YARALANMALARA MARUZ KALIYOR”
Gerontolog F. Sıla Ayan şunları söyledi: “Düşen bireylerin yüzde 20-30’u eziklerden kalça kırıkları ya da baş travmalarına kadar orta-ağır yaralanmaya maruz kalırlar. Bu yaralanmalar bağımsız hayatı sonlar, erken mevt mümkünlüğünü arttırır. 65 yaş ve üzeri yaşlı erişkinler ortasında kalça kırıklarının yüzde 90’dan fazlası düşmeye bağlıdır.”
Düşme sonucu yaralanmaların sıhhat sıkıntılarına, ömür kalitesinde azalmaya ve erken mevte neden olduğunu vurgulayan Ayan, kalça kırığı olan yaklaşık 5 yaşlı hastadan birinin yaralanmadan sonraki bir yıl içinde vefat ettiğini belirtti.
“KALÇA KIRIĞI OLAN BİRDEN FAZLA HASTA YAKLAŞIK BİR HAFTA İÇİNDE HASTANEYE YA DA BAKIM KONUTLARINA YATIRILMAKTADIR”
Acil servise gelen 10 yaşlıdan birinin düşmeye ait yaralanma nedeni ile müracaatta bulunduğuna dikkat çeken Ayan, “Düşmeye bağlı en sık yaralanmalar da kırıklar (yüzde 41), açık yaralar (yüzde 21), burkulmalar (yüzde 10), iç organ yaralanmaları (yüzde 5), çıkıklar (yüzde 1.5) olarak sıralanmaktadır. İç organ yaralanması olan yaşlıların yüzde 33’ü ve kırıkları olan hastaların yüzde 41’i de uzun müddetli bakım gerektirmektedir. Bakım meskenlerinde kalmayı tercih eden yaşlıların değerli bir kısmında düşme sonrası gelişen komplikasyonlar nedeniyle bakıma muhtaçlık durumu ortaya çıkmaktadır” diye konuştu.
“YARDIM GELMEZSE?”
İstanbul Gelişim Üniversitesi Gerontoloji Kısmı’ndan Öğr. Gör. Gerontolog F. Sıla Ayan, “Bir yaralanmaya neden olmayan düşmeler, kişi düştüğü yerden kalkamaz ve yardım çağıramazsa vefata neden olabilir. On iki saatten daha fazla yerde yatmak bası yaraları, dehidratasyon, hipotermi, pnömoni ve vefata yol açabilir. Düşen şahısların çabucak hemen yüzde 50’si en az bir düşmede yerden kalkabilmek için yardıma ihtiyaç duyar. Yapılan birçok görüşmede bilhassa yalnız yaşayan birçok yaşlının en büyük dehşetinin düşme sonrası yardım çağıramamak ve yalnız başına vefat etmek olduğu belirtilmiştir” halinde konuştu.
DÜŞME SONRASI ANKSİYETE AŞILMASI GEREKEN KIYMETLİ BİR RİSK
Gerontolojinin en değerli unsurlarından birinin her vakit gelişime açık olmak, soğukkanlılıkla değişim ve kayıpları sevk ve yönetim edebilmek olduğunu lisana getiren Ayan, “Gerontologların asli sorumluluklarından birisinin hastalara bu bahiste danışmanlık ve dayanak vermek olduğunu kaydetti. Düşmelerin önemli bir yaralanma ile sonuçlanmadığında dahi yaşlılarda düşme korkusu ve düşme sonrası gelişen anksiyete (düşme sonrası anksiyete sendromu) yaratabildiğini hatırlatan Ayan, “Bu durum yaşlıda kendine inanç hissinin azalmasına ve günlük hayat etkinliklerini kısıtlamasına, daha hareketsiz bir ömür sürdürmesine neden olabilmektedir. Bu zincirleme tepki ise yaşlının giderek hayattan geri çekilmesine ve izole olmasına yol açabilmektedir.” dedi.
NE YAPABİLİRİZ?
Düşmeyi önlemenin sonuçlarını yönetmekten çok daha kolay, az maliyetli ve verimli olduğunu belirten Ayan, yaşlının durumunu saptayan kapsamlı geriatrik ve gerontolojik değerlendirmeye ve bu kıymetlendirme sonucunda yaşlılara uygun mesken içi düzenlemelere, nizamlı antrenman ile güç ve dengeyi koruyan geriatrik rehabilitasyon müdahalelerine, akılcı ilaç kullanımına, nizamlı beslenmeye, uygun ayakkabı seçimine ve gerektiği takdirde yardımcı alet kullanımına dikkat çekti
