Akademisyenler, enteller, aydınlar ve üniversite öğrencileri televizyon hakkında pek konuşmazken Netflix hakkında konuşmaya can atıyorlar. İşin değişik yanı Netflix popülaritesinin tartışmalı bir tarafının olması. Netflix ulusal ve manevi pahalarla dalga geçiyor diyenler de var, ona laf dokundurmayan da. Onu aileden uzak tutmak gerek diyen de var, bir kitap okur üzere izleyen de.
NETFLİX’İN MUVAFFAKİYETİNDE TELEVİZYONUN ÇÖKÜŞÜ ETKİLİ
Televizyon çöküşte. Kabul etmeliyiz ki televizyonda izlemeye bedel bir içerik artık yok.İzleyicilerine hürmet göstermeyen, onları meşgul etmeyen çalışan ve koyun üzere gördüğünü gizlenemeyen bir pervasızlık saçıyor. Siyasetçi ve üreticilerin elinde seyircisini manipüle eden bir araca dönüştü. Televizyon fazlaca kirlendi, yozlaştı. Dijital seçkinlerin televizyona kuşkuyla bakması bu yüzden. Netflix izleyicileri, televizyondaki sıkıntıların hiçbirini yaşamıyor lakin sağladığı her konfor var. Paradigma ihtilali üzere düşünebiliriz.
NETFLİX İZLEMEK, BUSİNESS CLASS UÇMAK ÜZERE SAF BİR CÜMBÜŞ SUNUYOR
Ekranlardan Netflix izlemek, uçakta busines class uçmak üzere özel hissettiriyor. Gereksiz bir sürü detaya takılmadan saf, pürüzsüz, yalın bir keyif sunuluyor. Üstelik 10 dolardan ucuza. Netflix izleyicileri kendilerini çok özel hissediyor. Netflix hakkında konuşmak bir ayrıcalık, statü göstergesi. Sinema, Netflix kadar gündem olmuyor artık. Mac ya da IPhone kullanıcılarının hissettikleri cinsten bir elitizm duygusu yaşıdıklarından eminim.
NETFLİX KULLANICILARI TIKINIRCASINA İZLİYOR
Netflix’te ise spor yok, haber yok, müsabaka yok, canlı yayın yok: Beşerler dünyanın geri kalanının yaşadığı heyecan ya da kasvetleriyle işgal edilmiyor. İşleri yolunda giden insanların keyfi bozulmamalı. Netflix izleyicileri, sinemaları tıkınırcasına ve arka arda tüketiyorlar.
NETFLİX TELEVİZYON, İNTERNET, SİNEMA VE TİYATROYA MEYDAN OKUYOR
Onların seyircisini ayartıyor. Netflix, televizyondan farklı olarak bir dönemi tek seferde yayınlıyor. Sonraki kısmı izlemek için bir hafta beklemek zorunda kalmıyorsunuz. Üretimci sizi germiyor. Gergin ve heyecanlı bekleyiş yerini, planlamayla gelen sakin ve dingin bir aktifliğe bırakıyor. Ne izlesem sorusu, seçeneklerin bolluğunda yok olup gidiyor. Televizyonun birkaç saatlik prime time’ını 24 saate çıkardı. Günün her saatinde, kullanıcıya en sevdiği sineması yüksek kalitede, ferdî izleme suratında izlettiriyor. Herkese özel davranıyor. Eğitimdeki çağdaş ve post-modern paradigma ayrımı üzere. Televizyon ya da internetten sinema izleme devri, seçkin Netflixçilere nazaran çoktan demode oldu. İnternetten sinema izlemek de epeyce zahmetli; ayıklanması gereken çok ıvır zıvır var ve vakit alıcı. Üstelik şahsî dataların güvenliği, virüs ve siber atak riski çok yüksek. Netflix, her gün bilgisayarınıza yenileri indirilen, sizin için çekmişler izlenimi verilen yüksek kalitede sinema arşivi sunuyor. Üstelik bilgisayardan daha fonksiyonel.
NETFLİX SİNEMA KEYFİNİ KONUTA GETİRİYOR
Üçüncü milenyumdayız fakat beşerler salonda sinema izlemek için meskenlerinden çıkmak zorunda kalıyorlar. Halbuki sinema salonları meskenlere nazaran daha fazla riskli yerler. Sarsıntı, salgın, yangın ve silahlı hücumlara açık. Toplumsal kriz anlarında sinema salonlarının nasıl da çabucak boşaldığını görüyoruz. Netflix tahlil ve alternatif olarak kullanıcıların elinin altında.
NETFLİX ELİTİZMİ VE SIRADANLIKLA GAYRET
Kitap, sinema ve tiyatro sıradanlaştı, avamileşti; geçtiğimiz yüzyıla ilişkin boş vakit aktifliklerine dönüşmek üzereler. Bir şeyi herkes yapmaya başladığında, o şey sıradanlaşır ve halk kültürünün bir kesimi olur. Toplumun seçkinleri artık diğer etkinlikler arayışına girer. Toplumun üst kısmı, engellenmek ve istek dışı bir şeylere maruz kalmak istemeyen bölümdür. Televizyonda, sinema ve tiyatroda çok fazla kontrol var. Yetişkin içeriklerden şiddet, argo ve yeni tecrübelere, ulusal ve manevi kıymetlerden büyüklere hürmete kadar çok uzun bir liste; sansüre, otosansüre ve eşik bekçisi editöryal müdahaleye maruz kalır. Tüm bu toplumsal münasebetler, seçkin kozmopolit Netflixçilere anlamsız kısıtlamalar üzere geliyor.
NETFLİX, AŞIRILIĞIN DİJİTAL PEYGAMBERİ
Netflix moda üzere görünüyor lakin değil, daha çok trend. Gelip süreksiz tanınan bir durum değil. Tam olarak 21. yüzyılın dijital kültürünün bir modülü. İnternetin vadettiği özgürlüğün fiili hale gelmesi. Çok sesliliğin, alternatif gerçekliğin, geleneğin yapısının sökülmesinin ve bunların yerine önerilen çoklu alternatiflerinin bir görünümü. Bu çok seslilik içinde klâsik kıymetlere hakikaten yer yok. Netflix aşırılığın dijital peygamberi üzere davranıyor.
İLK TENKİTLER ÜNLÜ YÖNETMELERDEN
Oscar Academy ve Emmy mükafatlarına Netflix yepyeni içeriklerinin adaylığı konusunda 2018 yılında yaşanan tartışmalar, sinema ve dizi bölümünde yaşanan kavramsal dönüşümün açık ispatı. Spilberg ve Nolan üzere meşhur yönetmeler, Netflix içeriklerinin adaylığını açıkça eleştirdiler. Bunlara nazaran Oscar’a aday olabilmesi için bir sinemanın sinema tarihinin bir modülü olması gerekiyordu ancak Netflix özgünlerin sinema geleneğine uymadığı çok açık. Ortada, Netflix’in gelenekten sapmasından ve sinemaya istikamet vermesinden duyulan bir rahatsızlık durumu var. Direktör Spilberg, yapılanın sinema değil, “şov” olduğundan neredeyse emin. Nolan da birebir tarafta; tuhaf hatta akılsızca diyor.
GELENEKSEL BEDELLER NETFLİX’İN MAKSADINDA
Netflix orijinallerde geleneğin esamesi okunmaz; çağdaş ve klasik pahaların kıssası artık kabak tadı veriyor, çağdaş bakış açısı ve çağdaş hayat stilinde anlatmaya paha hiçbir şey kalmadı, telaffuzunun altı dolduruluyor. Netflix tüm klasik kavram ve pahaların köküne kibrit suyu dökmeye kararlı görünüyor.
YEREL KÜLTÜRLER İÇİN KESİN BİR TEHDİT
Amerikan meşeli Netflix 190 ülkeye yayıldı. Suriye, Kırgızistan ve Kuzey Kore hariç, 190 ülkede 160 milyondan fazla aboneye sahip.Türkiye’deki abone sayısı 1,5 milyondan fazla. Mahallî dizileri satın alabiliyor, mahallî diziler yaptırabiliyor. Bu, glokalizmden katiyen farklı; mahallî kıymetlerin global pazarda yer bulmasına yardımcı olmak değil. Daha çok “Küresel düşün, mahallî hareket!” diyen ulus ötesi global bir şirketin başarılı pazarlama hikayesi. Bununla birlikte Netflix’in anlattığı hikaye, klâsik muhafazakar kıymetler için aslında bir tehdit. Gösterime alınan lokal sinemalar ise kendi hâkim kültürleriyle örtüşmeyen hatta çatışan içeriklere sahip. Atiye, Osmanlı’nın Doğuşu, Muhafız bunlara örnek.
ANLATILAN GEÇMİŞE KARŞI KUŞKU
Filmlerde geçmişin, hiç de anlatıldığı üzere olmadığı gösteriliyor. Bilinmeyen kalmış ve üstü örtülmüş geçmişi, Annales üslubu toplumsal tarih okuma aktifliğiyle izleyiciye sunuyor. İmparatorlukların Doğuşu: Osmanlı’yı izleyin, görürsünüz. Wikingleri ve öbür tarihi sinemaları izlediğinizde size anlatılan resmi ve legal tarihin yapısının nasıl lime lime edildiğine şahit olabilirsiniz. Boşluklar yaratıcı ve nihilist bir yaklaşımla senaristler tarafından dolduruluyor. Derrida’nın yapı-söküm tatbikatı üzere. Geçmişi politik olaylardan ibaret gören kronolojik vakit inancı, Netflix’te çok boyutlu toplum tahlilleri ve karakter ile anlatılıyor.
NETFLİX ÜTOPYASI: CİNSİYETTE DÖNÜŞÜM VE AİLENİN YAPIBOZUMU
Filmler, izleyiciyi mevcut-verili olan her şeye karşı sofistik bir kuşku takınmaya zorluyor.İzleyiciyi manipüle ettikten sonra, ona düşünülmez olanı öneriyor. Örneğin ebeveyn kavramı, anne-babayı söz eder. Tek ebeveynli çocuklardan bahsedilmesi uzun vakittir olağan. Lakin Netflix bir ütopya teklif ediyor ve diyor ki: Üç ebeveynli çocuklar neden olmasın! Hem de hoş olabilir. İşte size bir simülasyon olarak “You, Me, Her” sineması. Üstelik burada ebeveynlerin karşı cinsler olması da gerekmiyor. Melezlik, akışkan kimlikler ve kimliğin aşılması ya alt metin ya da ana kurgu olarak sunuluyor. Ebeveynsiz çocuklar fikrine alışmalıyız, diyor. Üç ebeveyn, lisanda imkanı olmayan bir söz. Lakin uyarmalıyım: Klasik ve çağdaş lisanda olmaz. Zira ebeveyn, iki kişiyi tabir eder. Anne-baba sözü de o denli; çoğul kullanılmazlar. Binlerce yıldır bu türlü yerleşmiş ebeveyn ve anne-baba tabirleri Netflix kültüründe geçerliliğini yitirir. Kültürün dönüşümünde bir hudut noktaya gelmiş olabiliriz, demeye getiriyor. Bu tek bir sinemayla sonlu değil, Netflix’in genel karakteri bu türlü.
NETFLİX İDEOLOJİSİ: NİHİLİZM VE ALTERNATİF GERÇEKLİK
İdeolojilere karşı bir Netflix ideolojisi yaratılıyor. Var olan her şeyi bir kenara atsanız boşlukta mı kalırsınız? Hayır diyor Netflix. İşte alternatif ömürler, alternatif gerçekler, alternatif pahalar. Üstelik bunlarda bakir, cazip ve yepyeni. Üstelik bunlar mağdur, bastırılmış ve dışlanmış. Bu yüzden kirlenmemiş, bu yüzden onlara hayat hakkı tanımalısın. Tahminen öteki türlüsü mümkündür, diyor. Netflix, klâsik kıymetlerin iki yüzlülüğünü argüman ederek nihilizmi takdim ediyor. Dini kavramlar, Antik Yunan mitolojisindeki üzere, cisimleştirilerek teatral bir şovda tartışmaya açılıyor. Şeytan, ilah ve meleklerin işleri Lucifer üzere sinemalarda karşıt yüz edilerek yapı-söküm tatbikatına maruz bırakılıyor.
NETFLİX KULLANICI PROFİLİ
Kimler Netflix izliyor? Öncelikle bunlar artık izleyici değil, kullanıcı. Para verip hizmet satın alıyorlar: Telefon sınırı, mesken paklığı ve meskende bakım hizmetleri üzere düşünün! İzleme, bunlar için sıklıkla bir baş dinleme ve rahatlama aktifliği olmaktan çıkabiliyor; kitap okumak, bulmaca çözmek, müzeyi gezmek üzere bir hayat tecrübesine dönüşebiliyor. Yakın gelecekte CV’lerdeki hobiler kısmına Netflix yazılabilir; alınan eğitim ve kurslar kısmına Netflix’te izlenen diziler eklenirse şaşırmamak gerek. YouTube’dan eğitim görüntüsü izlemekle Netflix’ten tematik bir diziyi bitirmek ortasındaki fark gitgide kapanıyor.
NETFLİX VİZYONUNU HERKES PAYLAŞMIYOR
Peki, neden herkes Netflix abonesi olmuyor bu kadar ucuz ise? Çeşitli sebepleri var: Netflix’in kışkırtıcı, nihilist, yaratıcı ve postmodernist vizyonunu herkes paylaşmıyor.
Kaynak: Bültenler