TÜRKİYE’de 5 yüz, 3 çift kol ve rahim nakli yapılan Akdeniz Üniversitesi (AÜ) Hastanesi’nde 20 hasta yüz, 43 hasta ise çift kol nakli için kadavradan bağış bekliyor.
Akdeniz Üniversitesi (AÜ) Plastik ve Rekonstrüktif Cerrahi Estetik Anabilim Kolu Öğretim Üyesi Prof. Dr. Ömer Özkan, tıpkı kısmın Anabilim Kolu Lideri olan eşi Prof. Dr. Özlenen Özkan ve takımı 25 Eylül 2010’da Cihan Topal’a (35) çift kol nakli yaparak Türkiye’de bir birincisi başardı. Muğla’nın Milas ilçesinde motosikletiyle geçirdiği trafik kazasında hayatını yitiren Fatih Demirel’in (23) iki kolu, Aydın’da 2008 yılında iki kolunu dirsek altından mısır silaj makinesine kaptıran Cihan Topal’a 7 saat süren başarılı operasyonla nakledildi.
Çift kol nakliyle gündeme gelen Prof. Dr. Ömer Özkan ve grubu, bir yıl sonra ise dünyada birinci olan diğer bir operasyona imza atarak birinci kadavradan rahim naklini gerçekleştirdi. Beyin vefatı gerçekleşen hastadan alınan rahim, 8 Ağustos 2011’de 7 saat süren operasyonla Derya Sert’e (29) nakledildi. 31 Mart 2013’te ise embriyo transferi süreci başlatıldı. 12 Nisan’da da Sert’in gebe olduğu kamuoyuna açıklandı. Lakin Derya Sert’in 8’inci hafta sonundaki denetiminde embriyo kalp atışlarının izlenmemesi üzerine gebeliği sonlandırıldı.
İLK YÜZ NAKLİ YAPILDI
Literatüre giren birinci operasyonun akabinde Prof. Dr. Ömer Özkan ve grubu bu defa Türkiye ismine bir birinci daha gerçekleştirerek 21 Ocak 2012 tarihinde Uşak’ta intihar eden ve beyin mevti gerçekleşen Ahmet Kaya’nın (39) yüzünü, Uğur Acar’a (27) nakletti.
İKİNCİ ÇİFT KOL VE BACAK NAKLİ
Aynı ameliyatla Ahmet Kaya’nın kolları ve sağ bacağı ise Atilla Kavdır’a (34) nakledildi. Kılcal damarlar nedeniyle ahenk sorunu yaşayan ve morarma görülen bacak sonraki gün ameliyatla alınırken Kavdır, nakilden 103 gün sonra 4 Mayıs 2012 tarihinde mantar enfeksiyonu nedeniyle hayatını yitirdi.
İKİNCİ YÜZ NAKLİ HACETTEPE’DE
Uğur Acar’a yapılan yüz nakli konuşulduğu periyotta Türkiye’nin ikinci yüz nakli operasyonu Hacettepe Üniversitesi’nde yapıldı. Televizyon patlaması sonucu yüzü yanan üniversite öğrencisi Cengiz Gül’e yüz nakli yapıldı.
ÜÇÜNCÜ YÜZ NAKLİ BAYAN HASTAYA
Türkiye’de üçüncü yüz nakli ise Kahramanmaraş’ta 15 yaşındayken çiftçi babasına ilişkin av tüfeğinin ateş alması sonucu damak, çene, sol gözü ve üst dudağını kaybeden Hatice Nergis’e (24) yapıldı. Nergis’e, 17 Mart 2012’de Gazi Üniversitesi Tıp Fakültesi’nde 12 kişilik takım tarafından İstanbul’da intihar eden Moldova asıllı Türk vatandaşı Olga Aygün’ün yüzü nakledildi. Literatüre ‘Türkiye’nin yüz nakli yapılan ‘ilk kadını’ olarak geçen Nergis, 15 Kasım 2016 tarihinde hayatını yitirdi.
TÜRKİYE’NİN DÖRDÜNCÜ, AÜ’NÜN 2’NCİ YÜZ NAKİL OPERASYONU
İlk yüz nakli operasyonunu gerçekleştiren Prof. Dr. Ömer Özkan ve grubu, 15 Mayıs 2012 tarihinde Türkiye’nin dördüncü yüz naklini gerçekleştirdi. Uşak’ta intihar sonucu ömrünü yitiren lise öğrencisi 19 yaşındaki Tevfik Yılmaz’ın yüzü, İzmir’in Kiraz ilçesinde yaşarken, 3.5 yaşında ocağa düşmesi sonucu yüzü yanan Turan Çolak’a (41) nakledildi. Bu ameliyat AÜ’nün 2’nci yüz nakil ameliyatı oldu.
POLONYALI BAĞIŞÇIDAN YÜZ VE ÇENE NAKLİ
Prof. Dr. Ömer Özkan ve grubu 18 Temmuz 2013 tarihinde ise Türkiye’nin beşinci yüz naklini gerçekleştirdi. Bursa’nın İnegöl ilçesinde, temizlediği tüfeğin ateş alması sonucu yüzü tanınmayacak hale gelen Recep Sert’e (33), beyin vefatı gerçekleşen Polonyalı turist Andrzej Kucza’nın (43) yüzü ve çenesi nakledildi. Tedavi sırasında hastanede gördüğü Esma Akyurt’la evlenen Recep Sert’in ‘Hira Emine’ ismini verdiği bir kızı oldu.
6’NCI YÜZ NAKİLLİ HAYATINI YİTİRDİ
Yüz nakilleriyle Türkiye’nin ismini dünyaya duyuran Prof. Dr. Ömer Özkan ve grubu, 6’ncı yüz naklini ise 23 Ağustos 2013’te Salih Üslün’e (54) yaptı. Antalya’da geçirdiği trafik kazası sonrası beyin vefatı gerçekleşen ve ailesi tarafından organları bağışlanan Muhittin Turan’ın (31) yüzü, 2008 yılında samanlığına giren bir fareyi yakalamak isterken av tüfeğinin namlusunun üzerine düşüp silahın ateş alması sonucu yaralanan Üslün’e, yaklaşık 7.5 saat süren operasyonla nakledildi. Alt-üst çene, saçlı deri ve lisan de dahil olmak üzere tam yüz nakli yapılan nakil, tıpkı vakitte Türkiye’nin en komplike yüz ameliyatlarından biri oldu.
Ancak 16 Haziran 2014 tarihinde karaciğer ve böbreğe bağlı organ yetmezliğinin doku uyuşmazlığı doğurması nedeniyle 5 saatlik ameliyatla Üslün’ün yüzünün yüzde 60’lık kısmı alındı, yerine, bacağından alınan deri kesimi yerleştirildi. Salih Üslün, 5 Temmuz 2014 tarihinde akciğer yetmezliğinden ömrünü yitirdi.
TÜRKİYE’NİN 7’NCİ YÜZ NAKLİ
AÜ’nün 5’inci, Türkiye’nin 7’nci yüz nakli ise 28 Aralık 2013’te Recep Kaya’ya (31) yapıldı. Kırklareli’nin Lüleburgaz ilçesinde zehirlenme nedeniyle götürüldüğü Trakya Üniversitesi Tıp Fakültesi Hastanesi’nde beyin vefatı gerçekleşen Ali Emre Küçük’ün yüzü, 2004 yılında babasının av tüfeğiyle oynadığı sırada silahın ateş alması nedeniyle yüzünden yaralanan ve çok sayıda ameliyat geçiren Recep Kaya’ya AÜ Hastanesi’nde nakledildi.
SON OPERASYON ÇİFT KOL NAKLİ
Türkiye’nin üçüncü çift kol nakli de yeniden AÜ Hastanesi’nde gerçekleştirildi. Antalya’da motosiklet kazasında ömrünü yitiren 23 yaşındaki Emin Konar’ın bağışlanan iki kolu, 2008 yılında Adıyaman’da tarlada bulduğu amonyum sülfat ve amonyum nitrat karışımının patlaması sonucu kollarını kaybeden Mustafa Sağır’a 2 Şubat 2016’da nakledildi.
20 HASTA YÜZ NAKLİ İÇİN BEKLİYOR
Prof. Dr. Ömer Özkan, 2010 yılında birinci çift kol naklini, 2012 yılında ise birinci tam yüz naklini gerçekleştirdiklerini söyledi. Prof. Dr. Özkan, bu operasyonlardan sonra AÜ Hastanesi Organ Nakil Merkezi’nde 20 hastanın yüz, 43 hastanın çift kol nakli için bağışçı beklediğini kaydetti.
FRANSA’DAN SONRA EN FAZLA YÜZ NAKLİ TÜRKİYE’DE
Yüz nakli için bekleyen hastalardan 5’inin ruhsal ve beden kıymetleri açısından her an nakil olabilecek düzeyde olduğunu vurgulayan Prof. Dr. Ömer Özkan, “5 yüz nakli, 3 çift kol nakli yapan deneyimli bir ekimiz var. Türkiye Fransa’dan sonra dünyada en fazla yüz nakli yapılan ikinci ülke. Her an yüz ve kol nakillerine girmek için hazırız” dedi.
UZUV NAKLİ 2012’DE BAŞLADI
Prof. Dr. Özlenen Özkan ise nakillere devam edip insanlara şifa sunmak istediklerini lakin bağış şuuru gereğince gelişmediği için nakillere devam edemediklerini söyledi. Tecrübeli takımıyla müracaatları değerlendirip nakil için sıraya aldıklarını aktaran Prof. Dr. Özlenen Özkan, “Her kolu bacağı kopmuş hastayı nakil listemize alamıyoruz. Kol naklinde çift taraflı olması, yüz naklinde tıpkı cinsiyetten olması, yaş aralığının çok olmaması, kan kümelerinin birebir olması, beraberinde eşlik eden hastalıkların olmaması. İlaçların komplikasyon riskini azaltmak ismine bu kural. Kol naklinde bilhassa dirsek altında olmasını tercih ediyoruz, bu sonuçları olumlu tarafta yüzde yüz artırıyor. Bu kaidelere uygun hastalara bu çeşit ameliyatlar yapılabiliyor” dedi.
UZUV BAĞIŞI YETERSİZ
İnsanların görünen organları bağışlamaktan sakındığını aktaran Prof. Dr. Özkan, “Organları bağışlanan yakınlarını kol ve bacaksız teslim alacaklarını zannediyorlar. Aslında o denli olmuyor. Cenazeleri kol ve bacak protezleriyle teslim ediyoruz. Lakin uzuv bağışı yapılmadığı için biz de nakil yapamıyoruz” dedi.
HEDEF MİNİMAL DÜZEYDE İLAÇ KULLANIMI
Dünyada ve Türkiye’de nakil sonrasında ilaçlara bağlı birkaç komplikasyon olduğunu söz eden Prof. Dr. Özkan, “Aslında bu ameliyatların en kıymetli zahmeti kullanılan ilaçların yan tesirleri. Şu anda tüm dünyada denenen şey bu tıp kompozit nakillerin ilaçsız yapılması ya da ilaçların minimal seviyede komplikasyon yaratacak biçimde dizayn edilmesi. Biz ve öteki merkezler bunun için çalışmalar sürdürüyoruz” dedi.
RAHİM NAKLİNDE HER ŞEY YOLUNDA
Rahim nakli olan Derya Sert ile ilgili de açıklama yapan Prof. Dr. Özlenen Özkan, sürecin devam ettiğini, her şeyin olağan seyrinde olduğunu, kimi ülkelerden de rahim nakli hakkında bilgi almak için kendilerine müracaatlar olduğunu kaydetti.
ÇİFT KOL NAKİLLİ CİHAN TOPAL YETERLİ BİR ÖRNEK
Çift kol nakli için sıra bekleyen Tuncer Sarıoğlu (43) ise 2011 yılında Cihan Topal’a çift kol nakli yapıldığını öğrendikten çabucak sonra hastaneye müracaat yaptığını söyledi. Geçen 8 yılda iki kere donör çıktığını lakin çeşitli nedenlerle nakil olamadığını vurgulayan Sarıoğlu, “Fiziksel ve ruhsal olarak kendimi nakil için hazır hissediyorum. İnsanların bizi görüp bağışçı olmalarını istiyorum. Ben de tüm organlarımı bağışladım” diye konuştu.
– Antalya