Yüz, genital, kol, bacak üzere bedenin rastgele bir kısmında görülebilen lenfödemin en değerli belirtisinin ayakkabı, takı, kıyafet sıkması olduğunu belirten Fizik Tedavi ve Rehabilitasyon Uzmanı Dr. Sevil Karagül, erken teşhisin değerine dikkat çekti.
Lenfödem hakkında bilgi veren Medicana Çamlıca Hastanesi Fizik Tedavi ve Rehabilitasyon Uzmanı Dr. Sevil Karagül, “Vücudumuzda kirli kanı kalbe pompalayan toplar damarlar dışında, bağ dokusunda oluşan sıvıyı toplar damarlarla ileten başka bir lenfatik deveran sistemimiz bulunmaktadır. Bu lenfatik sirkülasyonun bazen doğuştan bazen de enfeksiyon yahut cerrahiler sonrasında bozulması nedeniyle, proteinden varlıklı sıvının cilt altı bağ dokusunda birikmesini lenfödem olarak tanımlayabiliriz” dedi.
FİL HASTALIĞI OLARAK BİLİNİYOR
Hastalığın nadiren doğuştan olabileceğini söz eden Uzm. Dr. Sevil Karagül, “Doğuştan olan lenfödem fil hastalığı olarak bilinir. Lenfödem göğüs cerrahisi, karın ve pelvik organ cerrahileri sonrası, eklem protezlerinden, radyoterapi ve enfeksiyonlardan sonra ortaya çıkabilir. Operasyon sonrası çıkarılan lenf bezi sayısı ne kadar çoksa, radyoterapi ne kadar geniş alan uygulanmışsa lenfödem gelişme riski o kadar artar” diye konuştu.
AĞRI, UYUŞMA VE KARINCALANMA
Etkilenen lenf nodlarının olduğu bölgedeki kol yahut bacakta şişlik, sıkışma, yük, dolgunluk hissi, kızarıklık, hareket zahmeti, karıncalanma, uyuşma, ağrı üzere bulguların oluştuğunu anlatan Uzm. Dr. Karagül, “Giysilerde sıkma ya da iz bırakma, bilezik yüzük üzere aksesuarların çıkarılamaması, sıkması üzere yan bulgular da görülebilir. Şişlik vakitle artar, erken evrelerde ölçüm yapılmadıkça fark edilmeyebilir. İleri devirde şişlik artışına bağlı cilt bütünlüğü bozulur ve biriken sıvı dışarı sızar ve bu bölgeler enfeksiyona açık bir hale gelir” dedi.
LENFÖDEM TANISI NASIL KONULUR?
Lenfödem belirtilerinin gözlendiğinde kesinlikle bir fizik tedavi ve rehabilitasyon hekimine başvurmak gerektiğini anlatan Uzm. Dr. Karagül, “Şişlik görülen uzuv oburu ile karşılaştırılarak çap farkı açısından ölçümleri yapılmalıdır. Nadiren her iki taraf uzuvda birden lenfödem gelişebilir. Dopler usg, lenfsintigrafisi yahut emar (mr) teşhiste kullanılan en önemli tetkiklerdendir” dedi.
HASTALIK TANISI SONRASI BU BELİRTİLERE DİKKAT
Lenfödem oluştuktan sonra dikkat edilmesi gereken birtakım durumlar olduğunu söz eden Uzm. Dr. Karagül, şu uyarılarda bulundu:
“PH’ı 7 olan sabunlar paklık hedefiyle tercih edilmelidir. Lenfödem gelişen taraf koldan kan alınmamalı, tansiyon ölçülmemelidir. Böcek ısırıklarından korunmalıdır. En az 25 faktörlü güneş kollayıcı kremlerle güneşten korunmalıdır. Çıplak ayakla yere basılmamalı ayakkabı giyilmelidir. Dar giysiler tercih edilmemeli, takılar lenfödem olan bölgeye takılmamalıdır. Banyo sonrası mantar oluşumunu engellemek için parmak ortaları kurulanmalıdır. Banyo sonrası parfüm, alkol, lanolin üzere eserler içermeyen nemlendiriciler ile nemlendirme sağlanmalıdır. Sauna, kaplıca üzere fazla sıcak ortamlardan yahut yazın çok sıcakta dışarı çıkmaktan kaçınılmalıdır. Her türlü sıcaktan uzak durmaya çalışılmalıdır. Riskli kol ile ovma, çekme, itme üzere tekrarlayıcı hareketlerden kaçınılmalıdır. Enfeksiyon açısından, kızarıklık, şişlik, ısı artışı, hassaslık ve ateş üzere belirtilere karşı tetikte olunmalıdır. Riskli kol ile çanta ve belge taşımaktan kaçınılmalıdır.”
ÖZEL BAKIM YAPILMALI
Lenfödemin tedavisi olan bir hastalık olduğunu belirten Uzm. Dr. Karagül, “Öncelikle hastalığın evrelendirilmesi yapılır. Bası giysileri, lenfödem bandalaması, pnömotik kompresyon üzere aletli ve manuel drenaj üzere tedavi seçeneklerinin tek başlarına ya da birlikte kullanımı hastalığın evresine nazaran belirlenir. Enfeksiyon ve pıhtı oluşumuna karşı dikkatli olunmalıdır. Özel bakım ve idman programlarının belirlenmesi bu riskleri azaltır” dedi.