Her besinin alerjiye neden olabileceği ikazında bulunan Doç. Dr. Hikmet Tekin Nacaroğlu, “Son yıllarda çocuklarda besin alerjisi görülme sıklığı arttı. Bedende bağışıklık sisteminin besin proteinini ‘tehlikeli’ olarak algılaması ve reaksiyon vermesi sonucu oluşan besin alerjilerinin tedavisinde tepkiye neden olan alerjenden uzak durulmalı” dedi.
Bağışıklık sisteminin besin proteinlerine karşı olağandışı karşılık vermesi üzerine alerjinin oluştuğunu belirten Medipol Mega Üniversite Hastanesi Çocuk İmmünoloji ve Alerji Hastalıkları kısmından Doç. Dr. Hikmet Tekin Nacaroğlu, son yıllarda artan besin alerjilerine karşı aileleri uyardı. Besin alerjisi görülme sıklığı açısından yapılan çalışmalarda çocukluk çağında yüzde 2-8, erişkin periyodunda ise yüzde 1-2 civarında olduğu anlatan Doç. Dr. Hikmet Tekin Nacaroğlu, “En sık çocukluk devrinde görülmekle birlikte çabucak her yaşta görülebilir. Çocuklarda egzama olması; anne, baba yahut kardeşinde alerjik hastalık bulunması besin alerjisi riskini artırır” diye konuştu.
“ERKEN YAHUT GEÇ BELİRTİ VEREBİLİR”
Nacaroğlu, erken tip ve geç tip besin alerjileri olduğuna dikkat çekerek şöyle devam etti:
“Erken tip besin alerjilerinde, besin alımından sonra birkaç dakika yahut bir saat içinde belirtiler ortaya çıkar. Belirtiler ortasında deride kaşıntı, kızarıklık, egzama, göz, dudak, lisan ve damakta şişlikler, burunda kaşıntı, akıntı, tıkanıklık, hapşırık, gözlerde kaşıntı, sulanma, kızarıklık, kaşıntı, öksürük, nefes darlığı, hırıltı, bulantı, kusma, karın ağrısı, ishal, tansiyon düşüklüğü, halsizlik, bayılma yer alır. Derinin yanında teneffüs yolu yahut sindirim sistemi ile ilgili belirtilerin birlikte olması ise ‘anafilaksi’ olarak isimlendirilen hayatı tehdit eden ağır alerjik tepkidir. Geç tip besin alerjilerinde ise ekseriyetle besin alımından sonraki birkaç saat yahut gün içinde ortaya çıkan inatçı kusma, karın ağrısı, ishal, kanlı dışkı belirtileri ve bazen büyüme geriliği görülür. Bu tip besin alerjileri çok çeşitlidir; besin proteini bağlantılı enterokolit, besin proteini bağlantılı proktokolit ve eozinofilik mide-bağırsak hastalıklarıdır.”
“SORUMLU BESİNDEN KAÇINILMALI”
Besin alerjisinin günümüzde kabul edilen tek tedavisinin sorumlu besinin beslenmeden çıkarılması olduğuna işaret eden Nacaroğlu, şu tabirleri kullandı:
“Sorumlu besinin içinde olduğu tüm besinler yasaklanmalı. Örneğin inek sütü alerjisinde yoğurt, peynir, tereyağı, süt içeren kek, bisküvi ve yemeklerin tüketilmesinden kaçınılır. Besin alerjeni anne sütü ile bebeğe geçip belirtilere neden oluyorsa annenin beslenmesinden de sorumlu besin çıkartılır. Burada değerli olan nokta sorumlu besinin yerine geçecek öteki besin ögelerinin tüketiminin desteklenmesi, uygun beslenme programının düzenlenmesi ve çocukluk çağında büyümenin takibinin yapılması değer kazanır. Anne sütü alma imkanı olmayan çocuklarda inek sütü proteini alerjisi varsa olağan bebek mamaları yerine çocukta görülen tepkilerin tipi ve şiddetine nazaran özel mamalar kullanmak gerekir. İnek sütündeki proteinler ile başka göğüslü hayvanların sütünde bulunan proteinler ortasında yüksek oranda benzerlik vardır. Bu nedenle inek sütü protein alerjisi olan çocuklar başka hayvan sütlerini tükettiğinde alerjik tepkiler görülme riski yüksektir bu yüzden önerilmemektedir. Son yıllarda çocukları besine alıştırma ve süreksiz tolerans geliştirmek gayesiyle yapılan oral desentizasyon ile ilgili olarak çalışmalar bildirilmektedir. Oral immünoterapi (aşı tedavisi), hastaları desensitize (besine alıştırma) etmek gayesi ile küçük dozlardan başlayarak nizamlı olarak artan dozlarda besin alerjenlerinin ağızdan verilmesidir. Oral desentizasyon süt, yumurta, yer fıstığı üzere kimi alerjenlere karşı yapılmakta olup uygun hastalarda yalnızca tecrübeli merkezlerde yapılmaktadır. Yüz güldürücü bir halde besin alerjisi olan hastaların değerli bir kısmı bu besinlerin pişmiş/fırınlanmış formunu tüketebilmekte. Lakin bu besinlerin konutta tüketilmeden evvel doktorunuza danışarak gerekli görülürse hastanede ortamında test yapıldıktan sonra tüketilmesi gerekmektedir.”
“ADRENALİN ENJEKTÖRÜ HAZIR OLMALI
Nacaroğlu, besin alerjisi olan hastaların nizamlı olarak takip edilmesi gerektiğini belirterek, şu değerlendirmede bulundu:
“Besin alerjilerinin büyük bir kısmı bilhassa inek sütü, yumurta, soya ve buğday üzere erken çocukluk ya da okul çağı periyodunda kaybolabilir. Kuruyemiş üzere birtakım besin alerjileri ise daha büyük yaşlarda kaybolur yahut erişkin devirde de devam edebilir. Bilhassa hastada eşlik eden astım, alerjik nezle üzere öbür alerjik hastalıkların olması ve birden çok besine karşı hassas olması durumunda rahatsızlığın geçme mühleti uzayabilir. Besin alerjisi olan hastalar ve aileleri, bilhassa tüketilen hazır besinler konusunda kesinlikle şuurlu olmalı. Besin alerjisi olan hastalar kazara sorumlu besini yediklerinde alerjik belirtiler ortaya çıkabilir. Bu nedenle daha evvelden besin ile ağır alerjik tepki kıssası olan hastaların yanlarında kesinlikle epinefrin yani adrenalini hazır enjektör bulundurmaları gerekir. Tekrar hastaların besin alerjilerinin belirtildiği bileklik takmaları yahut kimlik taşımaları epeyce kıymetli. Şayet hasta okul çocuğu ise öğretmenler ve okul idaresi çocuğun besin alerjisi konusunda bilgilendirilmeli. Kesinlikle acil durumlarda uygulanması maksadıyla yedek epinefrin hazır enjektör temin edilmeli. Sonuç olarak çocuklarda besin alerjisinin kıymeti; tanıyı hakikat koymak, gerçek izlemek ve yalnızca alerjik besinlerin kesilmesi sağlanarak büyüme periyodundaki çocuk olgularda kilo alımı ve gelişiminde duraklama yahut gerilemeye neden olmamaktan geçer.”