İSTANBUL’da meydana gelen 5.8 büyüklüğündeki zelzelede can kaybı yaşanmasa da uzmanlar, zelzelenin bilhassa çocuklar üzerindeki tesirleri konusunda uyarıyor. Diyarbakır Çocuk Ergen Unsur ve Alkol Tedavi Merkezi’nden (ÇEMATEM) Çocuk ve Ergen Psikiyatri Uzmanı Doç. Dr. Veysi Çeri, bu tıp olaylardan sonra çocukların ziyanlı içeriklere maruz kalabildiğine değinerek “Haber içeriklerinin daima sarsıntıyla ilgili oluşu ve kamuoyunun haklı olarak buna kilitlenmesi, çocukları da telaşa sevk edebiliyor. Süreksiz ve çok olmayan gerilim belirtileri olağan. Lakin gerilim karşılığının uzaması, çocukların psikososyal gelişimlerini sekteye uğratabilir. Ruhsal gerilim kronikleştiğinde fizikî ve ruhsal sıhhatini tehdit eder, bu çocuklar rehabilite edilmezse ilerde birçok psikiyatrik hastalık gelişimine yer oluşur. En değerlisi de ailelerin durum ne kadar makûs olursa olsun sakin kalması çocuğun duygusal yükü için çok önemli” dedi.
TEMEL BİLGİLERİ PAYLAŞIN
Doç. Dr. Çeri, çocukları depremle ilgili haberlere maruz bırakmamak gerektiğine işaret ederek “Sadece afetin kendisi değil, sonrasında medyada gösterilen grafik içerikler ile ses vb. şeyler de çocuklar için badire verici olabilir. Ayrıyeten çocuklar afet sonrası bu tıp problemleri kendi ortalarında daha fazla konuşur. Bu nedenle de afetzede olmayan çocuklar bile bu cins kriz ve afetlerden olumsuz etkilenebilir” diye konuştu. Genel olarak temel bilgileri çocuklarla paylaşmak gerektiğini anlatan Doç. Dr. Çeri, “Ancak bunu yaparken grafik/ görüntü ayrıntılar ile trajik durumlar hakkında gereksiz bilgi vermemek ve onları grafik (resim, video) datalara maruz bırakmamak en güzelidir. Bunun yanında bilhassa de küçük çocukları televizyon, radyo, toplumsal medya üzere platformlarda görünebilecek tekrarlanan imaj ve seslerden uzak tutmak çok değerli. Bunları kendi hesaplarımızda paylaşmamak gerektiğini de belirtelim” halinde konuştu.
ÖĞRETMENLERE DE BÜYÜK MİSYON DÜŞÜYOR
Çocukların afet ve krizleri anlamlandırmasında, günlerinin kıymetli bir kısmını birlikte geçirdiği öğretmenler de epey kıymetli rol oynuyor. Öğretmenlerin toplumda konuşulan lakin bilimsel datalarla ilgisi olmayan ve çocukların tasa ve gerilim seviyelerini artırabilecek görüş ve kanıların çocuklar ortasında taban bulup bulmadığını anlamaya çalışmak gerektiğine işaret eden Doç. Dr. Çeri, “Bu durum sınıfın adeta bir küme terapisi ortamı üzere kullanılarak çocukların sarsıntı hakkında kelam alarak konuşmasının sağlanması ile çarçabuk saptanabilir. Böylece konuştukça fark edilen yanlış inanç ve niyetlerin düzeltilmesi de mümkün olacaktır. Bu seanslarda çocuklara kesinlikle korunmak için neler yapılabileceği ve inançlı davranışlar da öğretilmelidir. Bu, birebir vakitte bu durumla baş edebilecekleri bildirisini verecektir.” halinde konuştu.
ÇOCUĞUNUZLA ONUN ANLAYACAĞI LİSANDAN KONUŞUN
Ebeveynlerin bu cins olaylarla ilgili çocuklarla konuşmaktan çekinmesinin de yanlışsız olmadığını anlatan Doç. Dr. Çeri, sözlerini şöyle sürdürdü: “Bizler bu bahiste onlara yardımcı olmadığımızda, ne olduğuna dair yanlış bilgi ve inanışlar geliştirebiliyorlar. Bu da onların gerilim seviyesini artırıyor. Meğer ebeveynler, öğretmenler, çocuk bakımı sağlayıcıları ve çocuklarla çalışanların bu cins krizler hakkındaki bilgileri elekten geçirerek çocukların anlayıp başa çıkacakları biçimde sunmaları, çocukta gelişen gerilimi azaltmak ismine çok yararlı. Çocuğun yaşı yahut gelişim evresi ne olursa olsun bir çocuğa husus ile ilgili neler bildiği ve duyduğu sorularak konuşmaya başlanmalıdır. Böylece çocuğun kendini rahatça söz etmesinin yanında zihnindeki yanlış inanç ve kanılar de saptanabilir. Birçok çocuk, bir şeyler söyleyecektir. Daha büyük çocuklar ile gençlerin daha fazla soru sorması ve daha fazla bilgi talep etmesi doğaldır. Bununla birlikte çocuğun yaşı kaç olursa olsun, diyaloğu kolay ve direkt tutmak ve konuşurken olabildiğince sakin olmak en uygunudur.”
TRAVMATİK GERİLİM BELİRTİSİ YAŞA NAZARAN DEĞİŞİR
Her çocuktaki travmatik gerilim belirtilerinin farklı olduğunu ve küçük çocukların büyük çocuklardan epeyce farklı yansılar verebileceğini vurgulayan Doç. Dr. Veysi Çeri, şu ihtarlarda bulundu: “Okul öncesi çocuklarda; ebeveynlerden yahut bakıcılardan ayrılma korkusu, çok ağlama yahut çığlık atma, berbat beslenme ve kilo verme, kabuslar görmek ve alt ıslatmalar ağır gerilim belirtileri olarak sayılabilir. İlkokul çocuklarında ise kaygılı, gergin yahut kaygılı olmak, suçluluk yahut utanç hissetmek, konsantre olmakta zorlanmak, yaşından küçük davranma ve alt ıslatma, uyumakta zorluk çekme ve okul reddi en kıymetli belirtilerdir. Orta ve lise çocuklarında belirtiler biraz daha şiddetlenebilir. Depresif ya da yalnız hissetme, yeme bozuklukları, kendine ziyan verme davranışları, alkol yahut unsur arama ile sonluluk ve gerginlik, bu yaş kümesi için ruhsal gerilim belirtileri ortasında sayılabilir.”