Çölyak hastalığı glütene karşı ömür uzunluğu süren kronik alerjidir. En sevilen yiyeceklerden uzak durmaya sebep olan çölyak hastalığı nedir neden olur ve çölyak hastalığı belirtileri nelerdir üzere konualrı mercek altına aldık İşte çölyak hastalığı nedir ve tedavisi, çölyak hastalığı belirtileri nelerdir ve çölyak hastalığı nedir üzere soruların cevapları…
ÇÖLYAK HASTALIĞI NEDİR?
Tüketilen besinler bileşenlere ayrılarak bağırsak mukozası üzerinden kana karışır. Bedenin kâfi oranda besin alabilmesi ince bağırsak üzerinde bulunan villus çıkıntıları tarafından sağlanır. Çölyak hastaları glüten hassasiyeti nedeniyle bağırsak mukozasındaki çıkıntıların kıvrımları azalır ve küçülür. Bunun sonucunda da besinler emilemez hale gelir. Sonuç olarak da beslenme yetersizliği ve buna bağlı farklı hastalıklar belirtileri görülür.
Çölyak hastalığı bağırsaklarda besinin sindirimin ve emlimin bozulmasıyla ortaya çıkan bir hastalıktır. Çölyak hastaları arpa, buğday, çavdar ve makul oranda yulafta bulunan glütene karşı hassasiyet gösterirler.
Çölyak hastaları glüten içeren besinler tükettiklerinde bağırsaklarda immunolojik tepkiler oluşumu sonucu hasar ve iltihap meydana gelir. Bunun sonucu olarak da kâfi beslenme olmaz ve çeşitli hastalıklar oluşur.
Çölyak hastalığı nedir konusu ayrıntıları incelendiğinde çölyak daha da uygun anlaşılır. Çölyak genetik bir hastalıktır. Hastaların yüzde 10’unda ailede görülen hastalık öteki aile bireylerinde görülür. Çift yumurta ikizlerinde yüzde 30 oranında görülürken tek yumurta ikizlerinde yüzde 70 oranında görülmektedir.
ÇÖLYAK HASTALIĞI BELİRTİLERİ NELERDİR?
Birtakım viral enfeksiyonlar ve gerilim çölyak hastalığına neden olabilir. Sessiz çölyak ya da latent ise bu hastalığın karakteristik özelliklerinin görülmediği fakat kalıtsal olarak yatkınlık olan hastalar için kullanılan tabirdir. Çölyak hastalığının gerçek sıklığı tam bilinmemektedir. Fakat kan bankasındaki datalara nazaran 300 bireyden birinde bu hastalığın görülebileceği ön görülmektedir.
Çölyak hastalığı nedir ve belirtileri nedir dendiğinde bu hastalığın belirtilerini mercek altın aldığımızda hastalığın durumu daha uygun anlaşılmaktadır. Çölyak kusurluğu erişkinlerde ve çocuklarda farklı biçimde görülür. Çocuklarda büyüme geriliği ve gelişme bozukluğu, bu hastalığın erken belirtisi olabilir. Karın ağrısı, ishal, huysuzluk, , bulantı, kusma, davranış bozuklukları, uyuklama ve okulda başarısızlık üzere öbür belirtiler de görülebilir.
Çölyak hastalığı yetişkinlerde ise 30-40 yaş civarında ve daha ileri yaşlarda da görebilir. Yetişkinlerde Emilim bozukluğuna bağlı ve besin, mineral ve vitamin eksikliğine bağlı olarak iki farklı formda bu hastalık kendisi gösterir. Yağ emilimi bozulması ile ishal ve şişkinlik, karbonhidrat emilimi bozulması ile laktoz intoleransı ortaya çıkar. Çölyak hastalarında karın ağrısı ve şişkinlik üzere şikayetler de görülebilir.
Çölyak hastalığının genel belirtileri:
Dermatitis herpetiformis (kırmızı ve kaşıntılı ve cilt döküntüleri)
Lisanda yanma, , solukluk halsizlik gibisi kansızlık belirtileri
Kalsiyum eksikliğine bağlı kas zayıflığı, kemik ağrısı, kemik erimesi,
K vitamini eksikliği nedeniyle bağlı kanamalar görülmesi
A vitamini eksikliği nedeniyle gece körlüğü
Depresyon belirtileri
Ses kısıklığı görülmesi
Epileptik nöbetler görülmesi
İstikrar meseleleri ve baş dönmesi
Hormon düzeylerinde bozukluk
Eklem sorunları
Ağız aftları
Dikkat bozukluğu gösterilebilir.
ÇOCUKLARDA ÇÖLYAK HASTALIĞI BELİRTİLERİ NELERDİR?
Çölyak hastalığı çocuklarda farklı biçimde belirti gösterir. Bunlar:
Kusma
İştahsızlık
Kas erimesi
Gelişme geriliği
Karında şişlik
Kronik ishal
2 yaşından büyük çocuklarda çölyak belirtileri:
İshal
Kısa boy
Ergenlikte gecikme
Dikkat eksikliği
Sinirlilik
Kabızlık
Kilo kaybı
ÇÖLYAK HASTALIĞINDA HANGİ BESİNLERİN EMİLİMİ BOZULUR?
Çölyak konusunda bietyler en çok çölyak hastalığı nedir ve belirtileri nelerdir, çölyak hastalığı nedir ve tedavisi, ve çölyak hastalığı nedir neden olur üzere soruları sorarlar. Hastalığı daha uygun tanımak isteyenler ise Çölyak hastalığında hangi besinlerin emilimi bozulur sorusunun karşılığını arar.
Çölyak hastalığında emilimi bozulan besinler: Çölyak hastalarında karbonhidrat, protein ve yağ emilimi bozulmuştur. Emilimi en çok bozulan besin ise yağdır.
ÇÖLYAK HASTALIĞI TANISI NASIL KONULUR?
Araştırmalar çölyak hastalığının yalnızca yüzde 20’sine teşhis konulabildiğini göstermektedir. Çölyak hastalığı tanısı için doktor tarafından ayrıntılı öykü ve fizikî muayene denetimi yapılır. Bunlardan farklı olarak doktor özel testler uygulayarak çölyak tanısı koyabilir. HLA-DQ2 ve HLA-DQ8 isimli lökosit antijenlerine yapılan genetik testler çölyak hastalığının tanısı için kullanılabilir. Testler sonucu çölyak hastalığı tanısı kuvvetli ihtimalse doktor kanül yardımıyla inceleme yapar. Gerekirse villus hasarını incelemek için doku örneği alabilir. Bu testler sonucu çölyak hastalığı tanısı konulur.
ÇÖLYAK HASTALIĞI NASIL TEDAVİ EDİLİR?
Çölyak hastalığının tedavisi diyet beslenme ile yapılır. Gluten içeren besinler beslenme nizamından çıkarılır ve glütensiz formda beslenilir. Bunun için çölyak hastaları glüten içeren besinleri bilmelidir. Buğday, çavdar, arpa ve bunlardan üretilmiş irmik, makarna, bulgur, kek, erişte, börek üzere her çeşit besin gluten içerir.
ÇÖLYAK HASTALARI NE KADAR MÜDDETTE DÜZGÜNLEŞİR?
Çölyak hastalığının tedavisi için çölyak hasaları uzman diyetisyene yönlendirilir ve beslenme nizamından glütenle besinler çıkarılarak çölyak hastaları hayatlarına devam eder. Çölyak hastalarının diyet sonucu uygunlaşması ve villusların yine büyümesi birkaç aydan birkaç yıla kadar uzayan bir süreci kapsayabilir. İnce bağırsaktaki güzelleşme çocuklarda yetişkinlere nazaran daha süratli gerçekleşmektedir.
ÇÖLYAK HASTALARI GLUTENLİ BESİN YERSE NE OLUR?
Çölyak hastaları ezkaza glütenle besin yerse bulantı, ishal ve karın ağrısı şikayetleri ile karşılaşır. Birtakım hastalarda glütenle besin yediğinde bir belirti olmayabilir lakin bu onun sorun yaşamadığı manasına gelmez. Az ölçüde glüten tüketmek bile ziyanlı olabilir. Beslenme yetersizliği görülmesi halinde demir, çinko, b12 vitamini, kalsiyum, folik asit, D vitamini ve K vitamini dayanağı alınabilir.
ÇÖLYAK HASTALIĞI TEDAVİ EDİLMEZSE NE OLUR?
Çölyak hastalığı tedavi edilmezse çeşitli riskler oluşur. Bunlar:
Malabsorbsiyon
Kalsiyum ve K vitamini eksikliği
Otoimmün hastalıkların prevelansında yükselme
Lenfoma
Kalın ve ince bagırsak kanserleri
Megoblastik anemi
Osteoporoz Kısırlık, düşük
Depresyon
Büyüme geriliği
Hipokrommikrositer anemi
ÇÖLYAK HASTALARININ TÜKETEBİLECEĞİ BESİNLER NELERDİR?
Tüm sebzeler
Tüm bakliyatlar
Tüm katkısız sıvı ve katı yağlar
Tüm meyveler
Yumurta, kolay toz şeker, reçel, zeytin, bal
Et, , tavuk, balık
Una bulanmış konserve türleri
Mısır, patates, pirincin kendileri ve unları besin hazırlamada tercih edilebilir.
Ayrıca nohut unu, kestane unu, üzüm çekirdeği unu, soya unu kullanılabilir.
Evde çekilmiş baharatlar.
ÇÖLYAK HASTALARININ TÜKETMEMESİ GEREKEN BESİNLER NELERDİR
Buğday, yulaf, arpa, çavdar katkılı her türlü eser. (un, çörek, unlu tatlılar, irmik, makarna, bulgur, bulgur pilavı, dondurma külahı şehriye, kuskus, kek, pasta, kurabiye, bisküvi, ekmek, gofret, simit, kraker, börek, un ek edilen çorbalar, tarhana, yarma gluten içeren hazır salça, ketçap, soslar)
Galeta unu ile kızartılmış balık, tavuk üzere etler.
Malt kullanılan içecekler.
Gluten içeren köfte, pane harçları, hazır çorbalar, üzere hazır çeşniler.
Sirke, puding, sakız, ketçap, çikolata, dondurma, mayonez üzere besinlerin kimilerinde gluten vardır. Bunlar yenmeden evvel muhakkak eser hakkında bilgi alınmalıdır. Soslu kuruyemişler, tuzlu, glüten kullanıldığı için yasaktır.
Bu besinlerin glutenle süreç yapılmamış hali, glüten barındırmayan kuruyemişler özgürdür.
GLUTEN HASTALARI HANGİ KISIMDA TEDAVİ EDİLİR?
Üniversite Hastaneleri Gastroentroloji, Endokrinoloji ve Metabolizma anabilim dalları
