Nöroloji Uzmanı Dr. Öğr. Üyesi Aydan Tandoğan, uzun periyodik depresyonun Alzheimer’ı tetiklediğini belirtti. Tandoğan, “Uzun periyodik depresyonunuz varsa kesinlikle tedavi ettirin” dedi.
Türkiye’de yaklaşık 1 milyon demans hastası var. Bunların 600 bininin Alzheimer tipi demans hastası olduğu iddia ediliyor. Alzheimer’ın orta-ileri yaş hastalığı olduğunu söyleyen Nöroloji Uzmanı Dr. Öğr. Üyesi Aydan Tandoğan, “65 ve üzeri 100 bireyden 8’inde olasılıkla bu hastalık ortaya çıkacak ve her 5 yılda bir mümkünlük artarak devam edecektir. Fakat hastalık 65 yaş altındaki yaş kümesinde da görülebilmektedir. Bilhassa genetik kökenli olanlarda 65 yaş altı başlangıç görüyoruz. Türkiye’de 65 yaş altı yaklaşık 30-40 bin demans hastası vardır. Alzheimer’ın kesin nedeni bilinmese de riskleri azaltmak mümkün. Bilhassa uzun vadeli depresyon, hastalığı tetikleyebilir. Daima yeni şeyler öğrenerek, toplumsallaşarak ve sağlıklı beslenerek hastalıktan korunabilirsiniz” dedi.
UNUTKANLIK VARSA CİDDİYE ALIN
İstanbul Aydın Üniversitesi VM Medical Park Florya Hastanesi Nöroloji Uzmanı Dr. Öğr. Üyesi Aydan Tandoğan, Alzheimer hastalığının şimdi bilinmeyen bir nedenle; beyin hücrelerinin programlanandan daha erken ve süratli bir biçimde kaybedilmesi olduğunu söyledi.
Yaş, geçmişte yaşanan depresyon, damar hastalıkları (kalp krizi, tansiyon yüksekliği, kolesterol yüksekliği gibi…), geçmişte önemli baş yaralanmaları, düşük eğitim seviyesi ve APOE4 geni taşıyıcılığının (genetik kökenli olanlarda) hastalığı tetiklediği düşünülmektedir.
Hücre vefatıyla birlikte beynin yavaş yavaş küçülmeye başladığını ve yeti kayıpları geliştiğini kaydeden Dr. Tandoğan, “Alzheimer hastalığında en önemli yeti kaybı bellek ile ilgilidir. En besbelli semptom unutkanlıktır. Alzheimer hastalığı giderek toplumda daha tanınır hale geldiği halde teşhis sıklıkla gecikir. Bunun en kıymetli nedeni, ‘unutkanlığın yaşlılığın doğal bir parçası’ olduğunun düşünülmesidir. Bazen de unutkanlığın fark edilmesi vakit alır. Eski olayların güzel hatırlanıyor olması, belleğin yeterli olduğu manasına gelmez. Alzheimer hastalığının başlangıcında yeni bilgileri öğrenme, yakın vakitte olanları, söylenenleri akılda tutma yetisi bozulur. Lakin bellekte depolanmış eski bilgiler görece korunur. Vakit içerisinde yine eskiye yanlışsız ilerleyen bir bellek kaybı süreci devam eder” dedi.
HASTALARIN RUH HALİ BİRDEN DEĞİŞEBİLİR
Alzheimer hastalığında ortalama hayat mühletinin 8-10 yıl olduğunu belirten Nöroloji Uzmanı Dr. Öğr. Üyesi Aydan Tandoğan, hastalığın belirtilerini şöyle sıraladı:
“Bazı hastalarda hastalık çok yavaş ilerlerken kimilerinde da kısmen daha süratli ilerlemektedir. Hastalarda başlangıçta kolay unutkanlıklar görülür. Soruları tekrar ederler, isim bulma zahmeti yaşarlar, eşyaları koydukları yerleri unuturlar. Okuduklarını eskisi üzere hatırlayamazlar. Günlük hayatı planlamada problemler yaşarlar. Dikkatleri ve konsantrasyonları azalmıştır. Hususları anlamada zahmet çekerler. Toplumsal açıdan içe çekilme, toplumsal münasebetlerden giderek uzaklaşma ve okuma yazma zahmetleri başlar. Vakit ve yerle ilgili karışıklık yaşarlar. Görsel algıda uzaklık kestirmede sıkıntılar gelişir. Sağlıklı karar verebilme yetisi bozulur. Para kullanımında kendilerini ziyana uğratabilirler. Ruhsal durumda değişkenlik, kaygı, huzursuzluk ve depresif ruh hali gelişebilir. Şüphecilik, eşyalarım çalınıyor üzere şahısları yanlış yere suçlamalar görülebilir. Giderek unutkanlıkların dozu artarak taraf yol şaşırma, günlük ömür aktivitelerini tek başına sürdürememe (alışveriş, toplu taşıma kullanabilme, yemek yapma, yemek yeme, ilaçlarını sistemli kullanma, banyo v.b. gibi) ve en yakınlarını unutmaya dek giden bellek bozukluğu yerleşir.
‘YENİ ŞEYLER ÖĞRENİN, TOPLUMSAL OLUN, DÜZGÜN UYUYUN’
Herkesin nedeni ve tedavisi şimdi belirlenmemiş olan bu hastalıktan korktuğunu lisana getiren Dr. Öğr. Üyesi Tandoğan, hastalığın riskini azaltmak için şu tekliflerde bulundu:
“Diyabet, tansiyon ve kolesterol yüksekliği üzere sistemik hastalıkları ve kilo meselenizi çözün. Akdeniz tipi diyetle beslenin. Az kırmızı et, balık, zeytinyağı, bol tahıl ve zerzevattan varlıklı beslenme beyin ve damar sıhhati için uygundur. B12, folik asit, Omega 3 ve antioksidanlardan varlıklı beslenme bilişsel sıhhatinizi muhafazada yardımcı olacaktır. Haftada en az üç gün 45 dakika yürüyüş yapın. Yapılan araştırmalar sistemli yürüyüşün uygun idmanın bellek üzerine çok faydalı olduğunu gösteriyor. Daima yeni şeyler öğrenin. Yeni ilgi alanları yaratın, hatta yeni bir yabancı lisan öğrenmeye çalışın. (örneğin yaşlıları gazeteyi tabletten okumaya özendirmek gibi). Hayattan kopmayın. Üretken olun, işlevselliğinizi, paylaşımcılığınızı sürdürün. Uzun müddetli depresyonunuz varsa kesinlikle tedavi ettirin, bunu aşmak için hekiminize danışın. Daha toplumsal olun. Ferdî bağlarınızı koruyun ve sürdürün. Hatta ilgi duyduğunuz bir hususta toplumsal sorumluluk projelerinde misyon alın. Sanatla, fotoğraf, müzikle ilgilenin ve yeni hobiler edinin. Seyahate çıkın, yeni yerler görün. Uykuya ehemmiyet verin. Kesinlikle kâfi mühlet uyuyun ve sabahları dinlenmiş kalkın. Uyku sağlıklı bir beyin için sahiden çok değerli. D, E ve B12 vitamini seviyelerini ve tiroit işlevlerinizi denetim ettirin. Eksiklik varsa hekiminize danışarak kesinlikle düzeltilmesi yoluna gidin.”