Uzmanlar, gereksiz antibiyotik kullanımının, beden için faydalı bakteriler olan mikrobiyatayı bozduğunu belirterek, bu durumda yeni enfeksiyonlara açık hale gelinebildiği, ishal ve mikroplara karşı direnç gelişebildiği ikazında bulundu.
Antibiyotik kullanan her hastanın probiyotik alması gerekmediğini söz eden uzmanlar, probiyotik desteğinin, daha evvel antibiyotik kullanımı sonrası ishal hikayesi olan, altta yatan bağırsak hastalığı yahut sık antibiyotik kullanımı hikayesi olan hastalarda kullanılabileceğini belirtti.
Gazi Üniversitesi (GÜ) Tıp Fakültesi Çocuk Enfeksiyon Hastalıkları Uzmanı Prof. Dr. Hasan Tezer, AA muhabirine yaptığı açıklamada, antibiyotiklerin bakteriyel enfeksiyon hastalıklarının tedavisinde kullanılan ve insan sıhhati açısından çok büyük ehemmiyete sahip ilaçlar olduğunu vurguladı.
Gereksinim olmadığı halde bu ilaçların tüketilmesinin “gereksiz antibiyotik kullanımı” olarak isimlendirildiğini lisana getiren Tezer, son yıllarda gereksiz antibiyotik kullanımının hayli yaygınlaştığını söz etti. Tezer, “Oysa ki gereksiz ve yanlış kullanıma bağlı olarak, antibiyotik direnci, yüksek ilaç maliyetleri ve yan tesirler ortaya çıkmaktadır. Antibiyotik direnci, bakterilerin rastgele bir antibiyotiğin varlığına karşın üreyebilmesi ve enfeksiyon yapabilmesine neden olmaktadır.” bilgisini verdi.
Tezer, antibiyotiklerin, kesinlikle doktor tarafından reçete edildiğinde kullanılması gerektiğini vurgulayarak, “Antibiyotikler ağrı kesici, ateş düşürücü ilaçlar değildir, grip ve soğuk algınlığı üzere viral enfeksiyonlarda tesir göstermemektedir. Antibiyotikler yalnızca bakterilerin neden olduğu enfeksiyonlarda kullanılmalı. Tabip tarafından yanlışsız teşhis sonrası hakikat antibiyotik, uygun dozda ve uygun müddetle verilmeli.” ihtarında bulundu.
Antibiyotik kullanımı sırasında ishal, kabızlık, şişkinlik, karın ağrısı üzere sindirim sistemi meseleleriyle da karşılaşıldığını anlatan Tezer, “Antibiyotikler ziyanlı bakterileri yok ederken bedende yaşayan sıhhatimize yararlı bakterilere de ziyan verebilmektedir. Hem beden için faydalı bakterileri korumak hem de antibiyotik direnci önlemek için antibiyotikleri yalnızca tesirli oldukları bakteriyel hastalıklara karşı kullanmak ehemmiyet taşımaktadır.” diye konuştu.
“Probiyotik, antibiyotik sonrası ishal hikayesi olan hastalarda kullanılabilir”
Antibiyotik tedavisinde probiyotik kullanımı hakkında bilgi veren Prof. Dr. Tezer, probiyotiklerin kâfi ölçüde verildiğinde sıhhat istikametinden fayda sağlayan canlı mikroorganizmalar olduğunu söyledi.
Tezer, şunları aktardı:
“Antibiyotikler, bağırsakların doğal istikrarını bozar. Bunun sonucunda da ishal, bulantı, şişkinlik üzere sindirim sistemi meseleleri ortaya çıkabilir. Probiyotikler ziyanlı bakterilerin çoğalmalarını engelleyerek istikrarı bozulmuş bağırsak florasını olağanlaştırır.
Probiyotikler çoklukla fermente besinlerde bulunur yahut destek olarak da alınabilir. Birçok araştırmada, probiyotik kullanımının antibiyotik kaynaklı ishal oluşumunu azalttığı gösterilmiştir. Lakin antibiyotik kullanan her hastaya probiyotik kullanması önerilmemeli. Bu süreçte probiyotik desteğini, öncelikle daha evvel antibiyotik kullanımı sonrası ishal hikayesi olan, altta yatan bağırsak hastalığı yahut sık ve geniş spektrumlu antibiyotik kullanımı hikayesi olan hastalarda kullanılabilir.
Hangi probiyotiğin kullanılacağı, uygun yönetilen denetimli çalışmalarda belirlenmiş ve casusun bileşimi ile içeriği kalite denetime sahip üreticiden doğrulanmış olmalı. Probiyotiğin, ne kadar müddet ve dozda, hangi antibiyotik alırken kullanılacağı hakkında datalar sonlu olmakla birlikte kullanım mühletinin antibiyotik kesildikten sonra en az 1 hafta devam etmesini öneren çalışmalar vardır.”
“Her yıl yaklaşık 700 bin kişi, antibiyotik direncine bağlı hayatını yitiriyor”
İzmir Katip Çelebi Üniversitesi Tıp Fakültesi, Çocuk Enfeksiyon Hastalıkları Bilim Kolu Öğretim Üyesi Prof. Dr. Dilek Yılmaz Çiftdoğan da penisilinin keşfedilmesinin akabinde, bakteriyel mikroorganizmaların neden olduğu enfeksiyon hastalıklarının tedavisinde kullanılmaya başlandığını hatırlattı.
Antibiyotiklerin birçoklarına karşı bakterilerde direnç gelişmesiyle antibiyotik sonrası çağda “antibiyotik direnci sorunu” yaşanmaya başladığını anlatan Çiftdoğan, kelamlarına şöyle devam etti:
“Günümüzde dünyada her yıl yaklaşık olarak 700 bin kişi, antibiyotiklere dirençli bakteriyel enfeksiyon hastalıkları nedeniyle ömrünü yitiriyor. Gereken tedbirlerin alınmaması durumunda, dirençli bakteriyel enfeksiyon hastalıklarından ötürü her yıl ölen kişi sayısının 2050’ye kadar 10 milyon kişiyi bulacağı kestirim ediliyor. Bu sayı, kanserler ve kalp damar hastalıklarına bağlı iddia edilen ölümlerin çok daha üstünde yer alıyor. Bilgiler, antibiyotiğe dirençli bakteriyel enfeksiyonların tüm dünyada iktisada 100 trilyon dolar ek maliyet getireceğini gösteriyor.”
Çiftdoğan, antibiyotiklerin bedende çeşitli organ ve sistemlerde yaşayan trilyonlarca canlı mikroorganizma tarafından oluşturulan bir ekosistem olan “mikrobiyota” üzerinde de tesirli olduğuna işaret ederek, “Belirli antibiyotik kümeleri, beden için faydalı mikroorganizmaları öldürüp, faydalı olmayan-kötü mikroorganizmaları artırıyor.” dedi.
Antibiyotiklerin kısa vadede mikrobiyota üzerindeki en sık olumsuz tesirinin antibiyotik bağlı ishal olduğunu tabir eden Çiftdoğan, kelamlarını şöyle sürdürdü:
“Ancak günümüzde antibiyotiklerin mikrobiyota üzerindeki uzun vadeli sonuçları araştırılıyor. Son yıllarda yapılmış çalışmaların sonuçları, bilhassa hayatın erken devrinde gereksiz antibiyotik kullanımı sonucunda mikrobiyotadaki istikrarın berbat mikroorganizmlar lehine bozulmasının yarattığı durumla diyabet, obezite, astım ve egzama üzere alerjik hastalıkların gelişimi ortasında ilgi olduğunu gösteriyor.
Ayrıyeten, gereksiz antibiyotik kullanımının mikrobiyota üzerinde yarattığı olumsuz tesirler, yeni enfeksiyonlar için de risk yaratıyor. Gereksiz kullanılan her antibiyotik mikrobiyotanın istikrarını bozarak yeni enfeksiyonlara yol açabiliyor. Tüm bu olumsuz tesirleri en aza indirgeyebilmek için mikrobiyota sıhhatine güzel gelecek halde beslenmeyi düzenlemek, çevresel kirleticilerden uzak durmak ve probiyotik kullanımları yanında doktorun önerdiği dozda ve müddette antibiyotik kullanmaktır.”