Gökbilimciler geçerli son gökbilim teorilerine nazaran “varolmaması gereken” dev bir gezegen keşfetti. Jüpiter gibisi gezeten, yörüngesinde döndüğü yıldıza (güneşe) kıyasla sıradışı bir büyüklükte. Bu, gezegenlerin oluşumuyla ilgili genel kabul gören teoriye aykırı düşüyor.
Yeni keşfedilen dev gezegenin yörüngesinde döndüğü yıldız M tipi kırmızı cüce. Yani, galaksimizde en sık rastlanan yıldız çeşidi ve dünyaya uzaklığı 284 trilyon kilometre.
GÖKBİLİMCİ TAKIM KEŞFETTİ
Milletlerarası bir gökbilimci grubu gezegen ve yıldızıyla ilgili bulgularını Science mecmuasına yazdı. Çalışmada yer almayan İngiltere‘deki Warwick Üniversitesi’nden gökbilimci Profesör Peter Wheatley, “Bu çok heyecan verici zira uzun vakittir küçük yıldızlar etrafında Jüpiter ve Satürn üzere dev gezegenlerin oluşup oluşamayacağını merak ediyorduk. Genel kanı, bu çeşit gezegenlerin olmadığı tarafındaydı. Ancak emin olamıyorduk zira küçük yıldızlar bizim güneşimiz gibilerinden sayıca çok daha fazla olmakla birlikte, ışıkları da az olduğundan onları incelemek çok sıkıntı oluyor.” tabirleri kullanıldı.
Araştırmacılar yıldızın etrafında dönen gezegenlerin yol açıyor olabileceği yerçekimi ivmesini ölçebilmek için İspanya ve ABD’deki teleskopları kullandılar. Kırmızı cücenin kütlesi, yörüngesindeki GJ 3512b ismi verilen gezegenden daha büyük. Ama ortalarındaki kütle farkı örneğin Güneş ile Jüpiter’in arasındakinden çok daha az.
Yıldızın kütlesi gezegeninkinden 270 kat büyük. Tekrar Güneş örneğine dönersek, Güneş Jüpiter’den 1050 kat daha büyük.
Gökbilimciler, genç yıldızların yörüngesindeki gaz ve toz bulutlarının nasıl gezegenlere dönüştüğü konusundaki teorilerini uygulamada test etmek için bilgisayar simülasyonları kullanıyorlar. Bu simülasyonlar küçük M tipi cüce yıldızların etrafında çok sayıda küçük gezegen oluşacağını öngörüyor.
Son gezegenle ilgili makalenin muharrirlerinden İsviçre’deki Bern Üniversitesi profesörlerinden Christoph Mordasini, “Bu cins yıldızların etrafında yalnızca Dünya’nın büyüklüğünde ya da biraz daha büyük muhteşem Dünya’lar bulunması gerekiyor” diyor.
7 GEZEGENDEN OLUŞAN SİSTEMİ VAR
Güneş’e 369 trilyon kilometre ya da 39 ışık yılı uzaklıktaki bu yıldızın 7 gezegenden oluşan bir sistemi var. Tümünün büyüklükleri aşağı üst Dünya kadar ya da biraz daha küçük.
Profesör Mordasini, “buna karşılık GJ 3512b’nin Jüpiter’inkinin neredeyse yarısı kadar bir kütlesi var, münasebetiyle da bu kadar küçük bir yıldızın etrafında olması teorik olarak öngörülen gezegen modelinden çok daha büyük” diyor. Bu keşif gökbilimcilerin gezegenlerin oluşumu hakkındaki, genel kabul gören çekirdek akresyonu ya da oluşumu teorisine meydan okuyor.
Profesör Peter Wheatley, “Genellikle dev gezegenlerin genç bir yıldızın yörüngesinde dönen gaz bulutunun içinde buzlanmayla oluşan bir çekirdekle başlayıp süratle kendine çektiği gazlarla büyüdüğünü düşünüyoruz” dedi.
NASIL GEZEGENE DÖNÜŞÜYOR?
Science mecmuasında yayımlanan makaleye nazaran bu tıp bir çökme, gaz ve toz halkasının hacmi, yörüngesinde bulunduğu yıldızın kütlesinin yaklaşık onda birini geçtiğinde meydana gelebilir. Bu şartlarda yıldızın çekim gücünün, yörüngesindeki gaz ve toz halkasınının bütünlüğünü müdafaaya yetmediği belirtiliyor.
Makaleye nazaran bu durumda gaz ve toz halkasının bir kısmı kendi iç çekimi sonucu vakitle bir gezegene dönüşüyor. Bu teoriye nazaran çöküşler, buzlu çekirdek oluşumu yoluyla oluşan gezegenlere nazaran yıldızdan daha uzak aralıklarda gerçekleşebiliyor.
Şili’de İngiltere’den bilim insanlarının başını çektiği bir grubun keşfettiği dünyaya 600 ışık yılı uzaklıktaki NGTS-1b de tekrar yörüngesinde olduğu M tipi kırmızı cüce yıldıza kıyasla büyük bir kütleye sahipti.
Wheatley, “Bu sistemin yıldızı NGTS-1 de küçüktü lakin bu son örnekteki yıldız kadar küçük değildi. Tahminen de NGTS-1 etrafında buzlu çekirdek oluşumuyla gezegen oluşturabilen en küçük yıldızı temsil ediyordur. ve tahminen de son örnekteki üzere daha küçük yıldızlar kendilerinden daha uzakta ve makalenin müelliflerinin düşündüğü halde çekim yoluyla çökmeyle oluşan gezegenler oluşturuyorlardır” diyor.
Münasebetiyle varlığıyla teorilere meydan okuyan yeni gezegen ve onun kırmızı cüce yıldızı gibisi keşiflerin gökbilim teorilerinin gelişmesinde değerli dönüm noktaları oluşturduğunu vurguluyor.
