Hava kirliliği sigara içmek kadar insan sıhhatini olumsuz etkiliyor. İstanbul Teknik Üniversitesi’nden (İTÜ), Prof. Dr. Hüseyin Toros’un nüfusu en fazla olan 4 büyük ili baz alarak yaptığı hesaplamaya nazaran İstanbul’un havasını solumak yılda 16 paket sigara içmeye eş paha. Bu sayı Ankara’da 17, İzmir’de 23, Bursa’da ise 38 paket olarak belirlendi.
Hava kirliliğine neden olan ziyanlı partikül hususlar (PM2,5) akciğer ve alt teneffüs yolları başta olmak üzere birçok hastalığa yakalanma riskini artırıyor. İnsan sıhhatini sigara kadar tehdit eden hava kirliliği hasebiyle Dünya Sıhhat Örgütü (DSÖ) sayılarına nazaran her yıl 7 milyon kişi hayatını kaybediyor, Türkiye’de ise bu sayı 30 bin civarında. Havası en kirli ülkelerde başı Hindistan, Çin, Mısır, Pakistan çekiyor. Buradaki en kıymetli faktör sistemsiz kentleşme ve trafik yoğunluğu.
EN BÜYÜK RİSK BURSA’DA
İstanbul Teknik Üniversitesi Meteoroloji Mühendisliği Kısmı öğretim üyesi Dr. Hüseyin Toros, hava kirliliğinin insan sıhhati için ne kadar tehlikeli olduğunu gözler önüne sermek hedefiyle sigara üzerinden bir çalışma hayata geçirdi. 2018 yılı hava kirliliği bedelleriyle nüfusu en fazla olan 4 büyük ili baz alarak sigara üzerinden hesaplama yapan Dr. Toros, “İstanbul’un havasını solumak yılda 16 paket sigara içmeye eş bedel. Bu sayı Ankara’da 17, İzmir’de 23, Bursa’da ise 38 olarak bulduk. Hava kirliliği oranı her kentte tıpkı değil. O yüzden sigara paketi sayıları da değişiyor. Kenti planlarken meteorolojik kaideler, çarpık yapılaşma, endüstrileşme ve o yıl içindeki değişkenler oranı etkiliyor” dedi.
Nüfus ve trafik yoğunluğuyla birlikte hava kirliliğinin de arttığını Dr. Hüseyin Toros, “İstanbul’da 4 milyonun üzerinde kayıtlı araç var. Bu araçlar genelde fosil yakıt kullanıyor. Doğal gaz dışında konutlarımızda kullanılan öteki yakıtlar da dahil olmak üzere atmosferi kirletiyoruz” tabirlerini kullandı.
ŞEHİRLERİ METEOROLOJİK KURALLARA NAZARAN PLANLAMAK GEREKİYOR
Kentleşmenin hava kirliliğini artırdığını belirten Dr. Toros, “Fakat şehirleşme yeterli planlamışsa örneğin, meteorolojik kurallar göz önünde bulundurmuşsa hava kirliliği oranı yükselmeyebilir. Lakin dünya genelinde kentler meteorolojik kurallara nazaran planlanmadığı için hava kirliliği giderek artıyor” diye konuştu.
SANAYİ TESİSLERİ, KONUTLAR VE YOLLAR HAKİM RÜZGAR İSTİKAMETİNE PARALEL YAPILMALI
Hava akımı olmadığı vakit kirliliğin arttığını vurgulayan Dr. Toros, “Sanayi tesislerinden çıkan duman rüzgarla birlikte kent merkezine hakikat gidiyorsa düzgün bir planlama yapılmamış demektir. Konutlar, cadde ve sokaklar hakim rüzgar tarafına paralel olarak yapılmalıdır. Buna dikkat edilmezse kentlerde hava akımı olmayacağı için kirlilik ölçüsü artar” sözlerini kullandı.
Her yıl dünyada İstanbul nüfusunun yarısı kadar insanın sigara nedeniyle hayatını kaybettiğini söyleyen Dr. Hüseyin Toros, hava kirliliğinden ölen insan sayısının da bir o kadar olduğunu vurguladı.
“İNSANLARIN ÖNÜNDEKİ EN KIYMETLİ SORUN PM2,5’DUR”
Sigara ve hava kirliliğinin önüne geçilmeyen iki kıymetli sorun olduğunu aktaran Dr. Toros, “Havada kirliğe neden olan parçacıklara partikül unsur (PM) diyoruz. Bu parçacıkların çapları 2,5 mikrometreden daha küçükse ve biz bunları soluyorsak evvel akciğere sonra kalbe, damara en son da beyne kadar gidip hasara neden oluyor. İnsanların önündeki en değerli sorun PM2,5’dur. Bu bedelle sigarayı eşleştirdik. PM2,5’in ortalama kıymeti 22 mikrogramsa günde bir adet sigaraya muadil olduğu tespit edildi. Örneğin şu anda bulunduğumuz ortamda hava kirliliği 22 µm/m³ ise bu bir adet sigaraya muadildir. Bu hesaplamadan yola çıkararak büyük kentlerdeki insanların yıllık kaç paket sigaraya muadil hava kirliliğine maruz kaldığını hesaplayabiliyoruz” diye konuştu.
İSTANBUL 16, ANKARA 17, İZMİR 23, BURSA 38 PAKET SİGARA
Öteki ülkelere nazaran Türkiye’deki kentlerin havasının pak olduğunu aktaran Dr. Toros, “2018 yılı hava kirliliği (PM2,5) kıymetlerine nazaran nüfusu en fazla olan 4 kentin yıllık sigara paketi muadillerini hesapladık. İstanbul’da yaşayanlar yılda 16 paket sigaraya muadil hava kirliliğine maruz kalıyor. Bu sayı Ankara’da 17, İzmir’de 23, Bursa’da 38 paket sigara olarak karşımıza çıktı. Hava kirliliği oranı her kentte birebir değil. O yüzden sigara paketi sayıları da değişiyor. Meteorolojik kurallar, çarpık yapılaşma, endüstrileşme ve o yıl içindeki değişkenler oranı etkiliyor” dedi.
ARAÇ SAYISI HAVA KİRLİLİĞİNİ ARTIRAN EN KIYMETLİ FAKTÖR
Son yıllarda araç sayısındaki artışın hava kirliliğini tetikleyen en kıymetli faktör olduğunu söyleyen Dr. Hüseyin Toros, “Evlerde doğalgaza geçmeliyiz. Araç sayısını azaltmalıyız, dur kalk yapmadan yola devam etmelerini sağlayacak tedbirler almak lazım. Araçlar durup kalktıkça yakıt gereksinimi artıyor ve havaya daha fazla kirletici salıyor” tabirlerini kullandı.
BİRÇOK HASTALIĞA DAVETİYE ÇIKARTIYOR
Muvaffakiyet Hastanesi’nden Göğüs Cerrahisi Uzmanı Op. Dr. Fatih Hikmet Candaş ise, hava kirliliğinin insan sıhhati için büyük bir sorun olduğunu söyleyerek, birçok hastalığı tetiklediğini lisana getirdi. Uzun mühlet hava kirliliğine maruz kalan şahıslarda inme, felç ve kalp damar hastalıklarının görüldüğünü söz eden Op. Dr. Candaş, “Özellikle kış aylarında hava kirliliği nedeniyle KOAH alevlenmelerine, astım ataklarına ve akciğer enfeksiyonlarına sık rastlıyoruz. 2013 yılında Dünya Sıhhat Örgütü’nün (DSÖ) çalışmasına nazaran hava kirliliği akciğer kanserine neden oluyor. Tekrar uzun müddet hava kirliliğine maruz kalan bireylerde inme, felç, kalp damar hastalıkları görülüyor” diye konuştu.
HAVA KİRLİLİĞİ AKCİĞER KANSERİ NEDENİ
“PM2,5, havada asılı kalan 2,5 mikrondan küçük olan ziyanlı partiküllere verilen isimdir” diyen Op. Dr. Candaş, “Bu zararlı partiküller nefes yoluyla akciğer hava keseciklerine direk gidebiliyor. Akciğerlerde önemli enfeksiyonlara uzun devirde de kansere neden olabiliyor. PM2,5, kan yoluyla yayılarak damar sertleşmelerine yol açıyor” sözlerini kullandı.
YILDA 30 PAKET SİGARA İÇMEK AKCİĞER KANSERİ RİSKİ TAŞIYOR
İstanbul için yılda 16 paket sigaranın kıymetli ve yüksek bir sayı olduğunu söyleyen Op. Dr. Candaş, “Yılda 30 paket sigara içenleri akciğer kanseri için riskli kümede sayıyoruz. Akciğer kanserinin en değerli nedeni sigara. Hava kirliliği de sigara üzere insanı zehirliyor şayet önleyebilirsek, akciğer kanserini, öteki hastalıkları da azaltmış oluruz. Yılda 30 paket sigara içmek akciğer kanserine yakalanma riskini artırıyor. Bu şahıslar tarama programı içine dahil ediliyor” dedi.
: