Çin’de ortaya çıkan koronovirüs, hekimlerin çok yakından bildiği ve korktuğu bir virüs ailesini temsil ediyor.
Bunlara koronavirüs ya da corona virüsü ismi veriliyor.
Bu aileden türeyen başka virüsler ortasında SARS ve MERS de var. SARS, bulaştığı şahısların yüzde 9’unun, MERS de yaklaşık yüzde 35’inin hayatını kaybetmesine yol açtı.
Bu stil bir virüs nasıl ortaya çıkıyor? Bu virüsler neden tehlikeli bir hal alabiliyor?
Bu hastalığın belirtileri neler?
Çin’den yayılan bu koronavirüs tipinin belirtileri rastgele bir grip ya da üst teneffüs yolu enfeksiyonuna çok benziyor.
Bunlar ortasında burun akıntısı, öksürük, boğaz ağrısı ve vakit zaman da yüksek ateş yer alıyor.
Bu virüs birebir vakitte halsizlik de yapıyor.
Virüsün görülen birinci belirtisi yüksek ateş.
Daha sonra kuru öksürük ve yaklaşık bir hafta sonra da nefes darlığına yol açıyor.
Bu durumda birtakım hastaların hastanede tedavi altına alınması gerekiyor.
Virüsün bulaşıp bulaşmadığının tespit edilmesi için örnek alınması ve alınan örnekler ile kan üzerinde laboratuarda çeşitli testlerin yapılması gerekiyor.
Bu tehlikeli koronavirüsler nereden geliyor?
SARS, MERS ve son periyotta ortaya çıkan salgına neden olan virüsün kaynağının beşerler değil, hayvanlar olduğu düşünülüyor.
Birçok hayvanda tehlikeli virüsler bulunabiliyor. Fakat bunların beşere geçmesi çok seçkin görülen bir durum.
Warwick Üniversitesi Hayat Bilgisi Fakültesi’nden Prof. Dr. Andrew Easton, “Birçok durumda, canlı çeşitleri ortasında pürüzler vardır ve virüs de bu manileri aşamaz” dedi ve ekledi:
“Ancak, bazen bağışıklık sisteminizin çok zayıf olması ya da virüsün bir biçimde bu manisi aşmasını sağlayacak bir öbür değerli etkenin kelam konusu olması halinde bu stil münferit olaylar görülebilir.”
Virüsün öteki bir canlı tipine sıçrama süreci ekseriyetle mutasyona uğramasıyla başlıyor.
Easton, “Girdiği yeni vücutta düzgün bir formda büyüme fırsatını yakalayabilmesi için bir halde değişime uğraması gerekir” dedi.
Bir koronavirüs tipinin insanlara geçtiği bu nadir durumlarda işler çok önemli bir hal alabiliyor.
Lakin bu durum, koronavirüs tiplerinin tamamının çok tehlikeli olduğu manasına gelmiyor. Bu virüsün daha az ziyan veren çeşitleriyle beşerler neredeyse her an karşılaşıyor.
Bununla birlikte, bir canlı tipinden başkasına sıçrayabilen virüsler bilhassa öldürücü bir nitelik taşıyor.
Koronavirüsler neden öbür virüslere kıyasla daha tehlikeli?
Prof. Dr. Easton, “Bir virüs, canlı cinsleri ortasında sıçrama yaptığında, bundan sonra neler yapabileceğini evvelden iddia etmek mümkün değil. Lakin, girdiği yeni tıbbın içinde kendine has bir hayat alanı oluşturur ve bu sürecin erken basamaklarında tesirleri de çok ağır olur” dedi.
Bu durum, koronavirüsün hayvanlardan insanlara apansız sıçramasıyla birlikte bağışıklık sistemimizin de bu tıpla daha evvel hiç çaba etmemiş olduğu için çok zayıf ve bizim de çok hassas bir halde olmamızdan kaynaklanıyor.
Grip cinsleri canlılar ortasında geçiş yaptığında da benzeri bir sorun ortaya çıkıyor.
Easton, “Su kuşlarından insanlara geçen grip salgınında, temel telaş insanlara sıçradığında hastalığın şiddetinin çok yüksek olması” dedi.
Tarihte görülen en berbat grip salgını 1918-1919 yıllarında oldu ve bunun da kuşlardan kaynaklı olduğu düşünülüyor. Bu salgın sırasında 50 milyon kişi öldü.
Şu andaki koronavirüsün bu seviyede bir can kaybına yol açacağına dair rastgele bir gösterge yok. Fakat daha evvel hayvanlardan insanlara geçerek büyük bir salgına yol açan virüslerin görülmesi tıp dünyasında derin tasalara yol aşmıştı.
Koronavirüsler süratli yayılabilir mi?
Hayvanlardan insanlara geçen bir virüsün insanlardan insanlara geçme mümkünlüğü çok düşük.
Easton, “Burada da virüsün aşması gereken yeni bir mahzur, yeni bir hudut var” dedi.
Fakat bu durum da süratli bir halde değişip, virüsün mutasyona uğramasıyla beşerden beşere geçmeye başlayabilir ve bu durumda da işler çok daha önemli bir hal alabilir.
Easton, koronavirüslerin mutasyona uğrama oranlarının hayli yüksek olduğuna dikkat çekti.
Virüsün daha da değişime uğraması halinde, beşerden beşere geçebilir ve bu da yayılma suratının ve kapsamının artacağı manasına gelir.
Şu anda Çin’de bunun yaşandığı görülüyor. Bu nedenle de virüsün yayılma suratını önleyecek bir dizi tedbir devreye sokuldu.
Fakat bu geçişin ne kadar kolay ve süratli olduğu şimdi bilinmiyor.
Easton, “Bağışıklık sistemi zayıf olan bir sağlıklı bir bireye geçmesi durumunda bunun ana nedeni bu kişinin virüsün yaşamasını daha elverişli kılacak bir durumunun olması olabilir. Lakin sağlıklı bir kişi hala bu virüse karşı direnç gösterebilir. Birtakım virüsler, çok tesirli bir biçimde, kimileri ise çok zayıf bir halde geçiş yapabilir.
Salgın başladıktan sonra neler yapılabilir?
Can sıkıcı olan bu türlü bir durumda ilacın pek yarar etmemesi.
Easton, “Bu durumda başarılı olan çok ancak çok az sayıda ilaç var” dedi.
Fakat elleri yıkamak ya da mendil kullanmak üzere kimi kolay tedbirler tesirli olabilir.
Easton, “Temel hijyen kurallarına uymak gerekiyor. Her şeye karşı müdafaa sağlar ve yakın bir vakitte bu hastalığa karşı ilaç geliştirilmeyecek olmasından ötürü muhtemelen şu anda elimizdeki tek silah da bu” diye konuştu.
Alınabilecek müdafaa tedbirlerinin dışında, virüsü taşıyan bireylere uygulanan tedavi yolları ve yaklaşımlar da büyük değer taşıyor.
Easton, “Bir öbür kıymetli öge da virüsü kapan şahısların mümkün olan süratli halde tespit edilmesi, yardım edilmesi ve hastalığın yayılmasını önleyici adımların atılması” diye konuştu.
SARS ve MERS salgınlarının ortaya çıkmasının akabinde bu koronavirüsle gayret için memleketler arası sistemler oluşturuldu.
Tıp dünyası, evvelki salgınlarla çaba sürecinde alınan derslerin bu virüsle gayret kullanılacağını umuyor.
