GEBE kalmak isteyen yahut yumurta hücreleri erken yaşlanan bireylere uygulanabilen ‘mitokondri nakli’ ile ilgili konuşan Bayan Hastalıkları ve Doğum Uzmanı Prof. Dr. Gazi Yıldırım, “Bir diğerinin genetik yapısıyla çocuk oluşturmuyoruz. Zati çocuk genetik olarak yüzde 99 oranda anneye ilişkin. Burada mitokondri nakli ile gelen DNA’ya ilişkin kesimler yüzde 1’den daha az. Ufak da olsa bir gen transferi olduğu için tabi ki çiftlerin birlikte karar vermesi gereken bir durum” dedi.
Son vakitlerde gündeme gelen mitokondri naklini kıymetlendiren Bayan Hastalıkları ve Doğum Uzmanı Prof. Dr. Gazi Yıldırım, mitokondri naklinin tüp bebek çalışmalarına bir alternatif olduğunu tabir etti. Bu naklin, yumurta yahut sperm bağışından çok farklı olduğunu kaydeden Yıldırım, dünyaya gelen bebeğin yalnızca o ikili ilişkin olduğunu ve bir diğerine ilişkin genlerin, bebeğin DNA’sında yüzde 1’den az oranda bulunduğunu vurguladı.
Mitokondriyi ‘hücrenin jenaratörü’ olarak tanımlayan Prof. Dr. Yıldırım, “Hücrelere güç sağlayan yapılara mitokondri deniyor. Bunlar bilhassa üreme hücrelerinde çok büyük kıymet arz ediyor. Mesela spermin mitokondrisi biterse ya da azalırsa, sperm hareketi bozuluyor, döllenme kapasitesini yitiriyor. Yumurtanın mitokondrisi biterse de döllenme, çoğalabilme, bölünebilme ve bir bebek oluşturabilme kapasitesi bozuluyor” dedi.
YAŞ SINIRLAMASI YOK
Mitokondrilerin kendi genetik yapıları olduğunu söz eden Prof. Dr. Yıldırım, “Üstelik bu genetik yapı yalnızca ve yalnızca anneden geçiyor. En büyük sorun yaşlanmayla birlikte döl hücrelerinde mitokondri azalması. Bilhassa ileri yaşlardaki bayanlarda ya da tüp bebek denemesini genç yaşta yapan ve yumurtası bir türlü döllenemeyen bayanlarda mitokondri nakli yapılabilir. Bu transferlerde kişinin kendi hücrelerinden yahut daha genç birinin hücrelerinden mitokondri alınabiliyor. Bir noktada gen transferi üzere oluyor, zira anne tarafından içerdiği DNA’yı taşıyor. Bilhassa yumurtalık yaşlanması olan gençlerde, ileri yaşlardaki çocuk isteyen yumurtası olup bölünme potansiyeli olmayan bayanlarda uygulanabilen bir metot. Rastgele bir yaş sınırlaması yok. Kişinin yumurtasının olduğu her yaşta uygulanabilir” diye konuştu.
ÇOCUK YÜZDE 99 ORANLA ANNEYE AİT
Mitokondri naklinin yumurta yahut sperm naklinden çok farklı olduğuna dikkat çeken Prof. Dr. Yıldırım, “Bir diğerinin genetik yapısıyla çocuk oluşturmuyoruz. Zati çocuk genetik olarak yüzde 99 oranda anneye ilişkin. Burada mitokondri nakli ile gelen DNA’ya ilişkin kesimler yüzde 1’den daha az. Bu aslında itiraz et edilebilecek yahut ‘Bu süreci yaptırdık, çocuk artık bize ilişkin değil’ denilecek bir durum değil. Bu noktada mitokondri nakli, sperm yahut yumurta bağışı üzere değil. Genç birinin mitokondrileri alındığında yalnızca o bebeğin hücrelerine bir diğerinin genleri de bulaşmış oluyor. Zira mitokondri çok spesifik ve ünik olan bir şey. Kişi mitokondriyi dışarıdan almış olsa bile kendi yumurtasıyla hamile kalıyor, kendi yumurtasıyla dölleniyor. O çocuk tekrar birebir ikili ilişkin bir çocuk. Sonucunda yeniden de ufak da olsa bir gen transferi olduğu için tabi ki çiftlerin birlikte karar vermesi gereken bir durum” ikazında bulundu.
TÜP BEBEK TEDAVİSİNİN ÇIKIŞ YOLU
Mitokondri naklinin hala deneme evresinde olduğunu ancak ümit vaat ettiğini belirten Yeditepe Üniversite Hastanesi Bayan Hastalıkları ve Doğum Uzmanı Prof. Dr. Gazi Yıldırım, konuşmasını şöyle noktaladı:
“Bu nakil, şu anda büsbütün deneyimsel bir prosedür. Gelişen teknolojiyle kök hücre tedavileri üzere, kişi gençken elde edilen yumurtaların saklanması da kelam konusu. Zati şu anda bile yumurtalık rezervi yaşlanmaya başlayan ya da ailesinde erken menopoz olan şahısların yumurtalarını saklıyoruz. Bu yumurtaların içerisinde mitokondriler de dondurulup saklanıyor aslında. Fakat mitokondrilerin ayrıştırılıp saklanması üzere bir durum şimdi kelam konusu değil. İlerleyen vakitlerde tahminen mitokondri kitleri oluşturulabilir. Bunları daima vakitle göreceğiz. Zira tüp bebek gelişmeleri artık bir yerde tıkandı. Lakin bu nakiller üzere, PRP üzere gençleştirme metotları tüp bebek tedavilerinin çıkış yolu olacak.”