Bilhassa kış aylarında sobaların, kombilerin ve bacalı şofbenlerin yanmasıyla birlikte ülkemizin her bölgesinde karbonmonoksit zehirlenmeleri yaşanıyor. Değerli bir halk sıhhati sorunu olan zehirlenmelere kısa müddet içerisinde tıbbi müdahale yapılmazsa zehirlenmeler vefatla sonuçlanabiliyor. Pekala, ‘sessiz katil’ olarak da nitelendirilen karbonmonoksit zehirlenmelerine karşı nasıl tedbir almak gerekir? İstanbul Medipol Üniversitesi Eczacılık Fakültesi Dekanı Prof. Dr. Gülden Omurtag her yıl yüzlerce kişinin ömrünü yitirdiği karbon monoksit zehirlenmeleri konusunda ikazlarda bulundu.
“ZEHİRLENMEYİ GRİPLE KARIŞTIRMAYIN”
Karbonmonoksitin katı ve sıvı yakıtlardaki karbonlu bileşiklerin tam olarak yanmaması sonucu oluştuğunu kaydeden Omurtag, bu zehirli gazın tatsız, renksiz, kokusuz ve tahriş etme özelliğinin olmaması nedeni ile “sessiz katil” olarak isimlendirilebileceğini söyledi. Karbonmonoksit gazından zehirlenenlerin, durumu nasıl anlayacağını da belirten Omurtag şöyle dedi: “Karbonmonoksitten en fazla gebeler, yaşlılar, çocuklar, bebekler ve anemik bireyler etkilenmektedir. Herkeste tıpkı şikayetler görülmeyebilir. Olayın gelişim hali, maruz kalma mühleti, ölçüsü, maruz kalan kişinin kronik hastalığının olup olmaması, şikayetlerin şiddeti tarafından değerli faktörlerdir. Karbonmonoksit zehirlenmesinin bilhassa erken periyodunda ortaya çıkan bulantı, kusma, baş ağrısı, baş dönmesi, halsizlik üzere şikayetler gribal enfeksiyonlarla karıştırılabiliyor. Bu şikayetleri yaşayan kişi sobalı konutta yaşıyorsa, gazdan zehirlendiğinden şüphelenmeli ve en yakın sıhhat kuruluşuna başvurmalıdır. Zehirlenen bir şahsa yardıma edecek kişi de kendisini kesinlikle maske ile korumalıdır. Daha sonra kişi girdiği odanın çabucak camını açmalı ve hastayı açık havaya çıkarmalıdır. Hasta tehlikeden uzaklaştırıldığında hava yolu açık değilse hava yolu açılmalı, teneffüs yoksa ‘Temel Ömür Desteğine’ başlanmalı ve çabucak 112 Acil Servis’e haber verilmelidir.”
KORUNMAK İÇİN NELER YAPMALIYIZ?
Karbonmonoksit zehirlenmesi yaşamamak için tekliflerde de bulunan Omurtag, öncelikli olarak meskenlerde kullanılan soba ve doğal gaz üzere aygıtların her yıl standartlara uygun olarak bakımlarının yaptırılması gerektiğini söyledi. Soba yakılan odaların da sık sık havalandırılması gerektiğini kaydeden Omurtag şöyle dedi: “Kombili konutlara konan menfezlerin kapatılmaması ortamın hava almasının sağlanması gerekiyor. Bunlar hiçbir vakit kapatılmamalıdır. Soba kullananlar ise baca ve soba borusu kontağının uygun biçimde yapıldığından emin olmalıdır. Bacalar dışarıya kaçak olmayacak formda bağlanmalı ve dışarıya kadar metal bir boru ile kaçak olmayacak formda gitmelidir. Rüzgâr istikametine nazaran istikamet değiştiren baca kapakları en uygunudur. Bilhassa lodoslu havalarda mevt oranlarında artış gözlendiğinden ötürü bacalar standartlara uygun değilse soba yakılmamalı, yakılması zarurî ise gece kesinlikle söndürülmelidir. Ayrıyeten karbonmonoksit sensörlerinin sobalı meskenlerde kullanılması mesken içerisinde yaşayan şahısların uyarılmasını sağlayabilir.”