Teknolojinin sıhhat alanında kullanılmasıyla birlikte hücrelerin laboratuvar ortamında üretilebileceğini belirten Prof. Dr. Erdal Karaöz, “İlerleyen yıllarda laboratuvarda üretilmiş karaciğer, böbrek üzere organların insanlara nakledildiğini göreceğiz. Bunlar gerçekleştiğinde de kadavradan organ nakli tarihe karışacak” dedi.
Tıp ve mühendisliğin teknolojik imkanlarla gelişmesi sonucu sıhhat alanında birçok yenilik yaşanıyor. Üç boyutlu doku, gen transferi uygulamalarının da tıp alanında çığır açması bekleniyor. İstinye Üniversitesi konut sahipliğinde düzenlenen Kök Hücrelerde Üç Boyutlu Doku Mühendisliği ve Gen Transferi Uygulamalı eğitimi Türkiye’nin farklı vilayetlerinden 50 bilim insanını buluşturdu. Çeşitli üniversitelerde tıp eğitimi gören bilim insanları 5 gün boyunca kök hücre, üç boyutlu doku, gen transferi üzerine son gelişmeleri alanında uzman isimlerden dinledi.
“SAVAŞÇI KANSER HÜCRELERİ LABARATUVARDA EĞİTİLİYOR”
Üç boyutlu yazıcıların son yıllarda tanınan olduğunu belirten İstinye Üniversitesi Rektörü Prof. Dr. Erdal Karaöz, “Biz hücreleri yazıcılarla kullanıp laboratuvarlarda evvel minyatür olarak yapıyoruz. İleride laboratuvarda üretilmiş karaciğer, böbrek üzere organların insanlara nakledildiğini göreceğiz. Bunlar gerçekleştiğinde kadavradan organ nakli tarihe karışacak. Tıpkı gelecekte birçok kanser çeşidinin tarihe karışacağı üzere. Zira artık kemoterapi ve radyoterapi üzere klasik kanser tedavi formülleri kimi hastalarda işe yarıyor, kimilerinde işe yaramıyor. Başta işe yaramayan hastalıkları listemizin en üstüne alarak dünyadaki araştırmacılar ve bizler kanseri hücrelerle nasıl yenerizin yanıtını aramaya başladık. Karşılık aslında çok kolay. Bizim bedenimizin hücreleri kanserleştikleri vakit ne yazık ki bedenimizin kanser hücrelerini öldürmekten sorumlu savaşçı hücrelerimiz onları tanımıyorlar. Biz bu savaşçı hücreleri laboratuvarda eğitelim istedik. Eğittiğimiz bu hücreyi tekrar bedene enjekte edelim o da kanseri yakalasın ve öldürsün istedik. Biz buna hücresel immünoterapi dedik. Bu bağlamda birçok formül var” diye konuştu.
“50 YIL SONRA GENETİK HASTALIK KALMAYABİLİR”
Sağlıklı genlere sahip embriyonların dünyaya gelmesini sağlayan teknolojiler üzerinde de çalışıldığını tabir eden Prof. Dr. Erdal Karaöz, “Önümüzdeki yıllarda bu mevzu inanılmaz gelişme kat edecek. Tahminen 50 yıl sonra genetik hastalıklı doğan çocuk kalmayacak. Bu tip merkezler o denli artacak ki tahminen de artık hiçbir çift, cinsel birleşme ile çocuk yapmayacak. Genetik tabanlı hastalığı olan insanların tedavi edilmesi yoluna da gidiliyor. Bu alanda en yeterli ülkeler ABD, Güney Kore, Japonya doku mühendisliğinde bir epey gelişti” diye konuştu.
“HÜCRELERİN GÜCÜNÜ FARK ETTİK”
Önümüzdeki yıllarda birçok kanser cinsinin ortadan kalkacağını belirten Prof. Dr. Karaöz, “Biz hücreleri öğrendikçe daha yeterli anlamaya başladık. Hücreleri anladıkça da gücünü fark etmeye başladık. Artık birçok hastalığı biz o kişinin kendi hücreleri ile tamir edebilir miyiz? Sorusunu arıyoruz. Esasen bizler sağlıklıyken bunun sebebi bizim bedenimizde var olan trilyonlarca hücrenin yanında yer alan kök hücreler. Bunlar aslında birçok hastalığa karşı bizi koruyor. O yüzden hasta olmuyoruz. Ne vakit hasta olduk ki bedenimizdeki hücreler bizi müdafaaya başladılar. Biz savaşı kaybetmiş hücrelere takviye olup tekrar ayağa kaldırıyoruz” dedi.
YAPAY DOKULAR 5 YIL İÇİNDE KULLANILACAK
Yapay deri ve kıkırdak üzerine çalışmaların süratle devam ettiğini söz eden İstinye Üniversitesi 3D Tasarım ve Prototipleme Uygulama ve Araştırma Merkezi Müdürü Dr. Öğr. Üyesi Hakan Darıcı, Olağan ve daha güçlendirilmiş kemik dokular üzerinde çalışıyoruz. Ürettiğimiz yapay kemik dokularını kırıklarda kullanmak üzere çalışmalar yürütüyoruz. 2025’lerden itibaren bu yapay dokular kullanılmaya başlanacak. 2030’larda ise ben yapay organların kullanılacağını düşünüyorum. Burada verdiğimiz eğitimdeki gayemiz ise Türkiye’deki bilim insanlarını yeni teknolojiye alıştırmak, öğretmek. Zira çok az merkezde bu çalışmalar yapılıyor. Türkiye’de de biz bunu çok başından yakaladık. Dünyadaki pek çok merkezin de önüne geçmiş durumdayız. Bilim insanlarımız bunu öğrensin, uygulasın, geliştirsin ve dünyada uygun bir yer edinelim diye bu eğitimleri veriyoruz” değerlendirmesinde bulundu.
“GEN DÜZENLEME TEKNOLOJİSİ ÇOK UZAK DEĞİL”
Günümüzde her türlü genetik teşhisin mümkün olduğunu söz eden Dr. Öğr. Üyesi Özgür Tataroğlu ise son gelişmeler üzerine şu bilgileri verdi:
“İnsanların taşıdıkları genetik bozukluklar varsa şayet bunları belirleyip haritalarını çıkartabiliyoruz. Ama sorun bu genetik hastalıkların tedavisinde ortaya çıkıyor. Zira birden fazla genetik hastalık bildiğimiz kimyasal hastalıklarla tedavi edilemiyor. Münasebetiyle biz burada gen düzenleme üzerine çalışıyoruz. Buradaki gayemiz hücrelerin genetik hasarlarını çeşitli gen düzenleme araçları kullanarak tamir etmek. Bunlar çok uzak değil. Güvenlik tedbirlerinin alınıp araçların geliştirilmesi 4-5 yılı bulacak. 4-5 yıl sonra hastanelerimizde bunların uygulanacağını göreceğiz.”
