Koronavirüs tespiti için laboratuvarlarda yapılan testlerin hastaları yanıltabileceğine dair dertler var.
Kimi ülkelerde, koronavirüse yakalandığından şüphelenilenlerin altı test sonucunun negatif çıkmasından sonra yedincisinde koronavirüs teşhisi konan hadiseler olduğu bildiriliyor.
Koronavirüsün birinci görüldüğü Çin’in Hubei vilayetinde de, yetkililer teşhis konulanların sayısını verirken kesin test sonuçlarını beklemek yerine sadece belirti gösterenler üzerinden data toplamaya başladı.
Sonuç olarak da tek bir günde 15 bine yakın hadise bildirildi. Bu sayı, toplam salgın olayının dörtte birine denk geliyor.
Bu testler nedir ve neden sıkıntılı görülüyor?
Testler virüsün genetik koduna bakılarak yapılıyor.
Hastadan bir örnek alınıyor ve laboratuvarda genetik kodu çıkarılıyor. Tekrar tekrar kopyalanıyor ve küçük ölçüler genişletilerek tespit edilebilir hale getiriliyor.
Bu ‘RT-PCR’ testleri HIV ve grip üzere virüslerin tespit edilmesinde de kullanılıyor ve sonuçlar yüksek oranda başarılı oluyor.
Londra’daki King’s College Üniversitesi’nden Dr. Nathalie MacDermott, “Bu testler ekseriyetle çok sağlam oluyor, yanlışlı olumlu yahut negatif sonuç oranı çok düşük” diyor.
Radiologyadlı mecmuanın araştırmasına nazaran 167 hastanın beşine yapılan akciğer tomografisinde virüs görülmesine rağmen, yapılan testlerin sonuçları negatif çıktı. Diğer bir tarihte yine yapılan testte de sonuç bu sefer müspet çıktı.
Bu türlü çok sayıda durum yaşandı.
Bir tanesi de koronavirüse birinci dikkat çeken ve kendisi de kaptığı koronavirüsten hayatını kaybeden Çinli doktor Li Wenliang.
Doktor Li Wenliang, koronavirüs tanısı konmadan evvel yaptırdığı birkaç testin sonuçlarının negatif çıktığını söylemişti.
Çinli gazeteciler, altı sefer test sonucu negatif çıkanların yedinci testte sonucun müspet çıktığı olayları yazdı.
Singapur ve Tayland dahil birkaç farklı ülkede de benzeri durumlar yaşandı.
Sebebi ne olabilir?
Testler sahiden yanlışsız sonucu gösteriyor olabilir. Yani hasta test yapıldığı anda koronavirüse şimdi yakalanmamış olabilir.
Çin’de grip, soğuk algınlığı ve öksürük ıstırabının yaygın yaşandığı bir periyot, münasebetiyle hastalar bu rahatsızlıkları koronavirüsle karıştırıyor olabilir.
Dr. MacDermott, “Koronavirüsün ilk belirtileri öteki teneffüs yolu enfeksiyonlarıyla büyük benzerlikler gösteriyor. Tahminen de birinci testlerinde şimdi virüse yakalanmamış olabilirler. Fakat vakitle virüsü kapmışlarsa daha sonra yapılan testler müspet çıkabilir. Bu bir olasılık” diyor.
Bir başka ihtimal de hastaya koronavirüs bulaşmış olsa bile erken safhaları olduğu için tespit edilmesine yardımcı olacak bilgilerin gereğince gelişmemiş olması.
RT-PCR testleri genetik malzemeyi çok büyük oranlarda genişletiyor olsa da incelemeye sokulabilecek düzeye gelmeyebilir.
Dr. MacDermott, “Ama altı test sürmesi çok manalı gelmiyor. Ebola’da negatif bir test sonucundan sonra her vakit 72 saat beklerdik, virüse vakit verirdik” diyor.
Testin yapılma formülüyle de ilgili bir sorun olabilir.
Dr. MacDermott boğazdan yapılan testlerde yanlışsız örnek alınmamış olabileceğini tabir ediyor.
Alınan örnekler gerçek bir formda koruma edilmediyse bu da test sonucunun yanıltmasına neden olabilir.
Tabiplerin test yaparken boğazın yanlış kısmına bakıp bakmadıklarıyla ilgili de tartışma vardı.
Bu, burun ve boğazın da ötesinde akciğeri derinden etkileyen bir enfeksiyon.
Lakin hasta öksürüyorsa, virüs tespit edilebilecek bir yere ulaşmış olabilir.
Bir başka ihtimal de RT-PCR testinin yeni koronavirüs için uygun olmaması.
Testin geliştirilebilmesi için araştırmacılar evvel virüsün genetik kodundan bir kısım seçmeli. Buna primer deniyor. Virüsteki eşleşen kodu birleştirip büyümesini sağlıyor.
Bilim insanları virüsün genetik kodunda değişime uğramayacaklarını düşündükleri bir bölge seçiyor.
Primer ile hastadaki virüs ortasındaki eşleşme zayıfsa, enfeksiyon kapan hastanın test sonuçları negatif çıkar.
Bu etapta testlerle ilgili kesin bir şey söylemek imkansız, hasebiyle öbür ülkelerin de nasıl bir ders çıkartması gerektiği de belgisiz.
Dr. MacDermott’a göre bu datalar çok büyük bir değişim yaratmayacak fakat bir uyarına dikkat çekiyor:
“Ama tekrar de belirtiler göstermeye devam eden hastaların tekrar test edilmesi gerektiğine dikkat çekiyor.”
