Zatürrenin dünya genelinde çocuk ölümlerinin yüzde 16’sından sorumlu olduğu ve her yıl yaklaşık 700 bin çocuğun zatürreden ömrünü yitirdiği bildirildi.
Türk Toraks Derneği (TTD) Genel Lideri Prof. Dr. Hasan Bayram, AA muhabirine yaptığı açıklamada, tıbbi ismi pnömoni olan zatürrenin, akciğerin iltihaplanması olarak tanımlandığını söyledi.
Zatürrenin, başta bakteriler olmak üzere, virüsler ve mantarlar üzere çeşitli mikroplara bağlı olarak geliştiğini lisana getiren Bayram, en sık görülen, tabibe başvurmaya neden olan, en fazla vefata yol açabilen hastalıklar ortasında yer aldığına işaret etti. Prof. Dr. Bayram, zatürrenin, bilhassa çocuklarda, 65 yaş üstü yaşlılarda, böbrek, şeker, kalp yahut akciğer üzere kronik hastalığı bulunanlarda, sigara kullananlarda, bağışıklık sistemini baskılayan bir hastalık yahut ilaç kullanımında daha sık görüldüğünü belirtti.
Prof. Dr. Bayram, zatürrenin, tüm dünyada tedavi masraflarının, iş-okul günü kayıplarının ve ölümlerin büyük bir kısmından sorumlu olduğunun altını çizerek “Dünyada, her dakika 2 çocuk zatürreden ötürü hayatını kaybetmektedir. Zatürre, bütün dünyada çocuk ölümlerinin yüzde 16’sından sorumludur. Her yıl yaklaşık 700 bin çocuk zatürreden ölmektedir. Ülkemizde 5 yaş altı çocuk ölümlerinin yüzde 13,5’inden zatürrelerin de dahil olduğu alt teneffüs yolu enfeksiyonları sorumludur. Zatürre, yetişkinlerde de mikrobik hastalıklar içinde en fazla mevte yol açan hastalıktır.” diye konuştu.
Antibiyotiklerin yaygın kullanılmasına ve aktif bağışıklama siyasetlerine bağlı olarak enfeksiyon hastalıklarından ölümlerin giderek azalmasına rağmen zatürrenin hala yüksek hastalık ve vefat nedeni olduğuna dikkati çeken Bayram, şöyle devam etti:
“Zatürre, İngiltere ve ABD’de mevt nedenleri ortasında 6. sırayı, enfeksiyonlara bağlı vefatlar ortasında ise birinci sırayı almaktadır. Ayakta tedavi edilen hastalarda mevt oranı yüzde 1-5 iken, hastanede tedavi edilen olgularda oran yüzde 12’ye, ağır bakım takviyesi gerektiren hastalarda ise yüzde 40’a ulaşmaktadır. Ülkemizdeki vefat sebepleri ortasında yüzde 4,2 ile beşinci sıradadır. Bilhassa yaşlılarda ve eşlik eden müzmin önemli hastalıkları olan bireylerde zatürre, daha ağır seyredebilmekte ve ölümcül olabilmektedir.”
“Grip ve gibisi teneffüs yolu enfeksiyonları da zatürreye yer hazırlar”
TTD Teneffüs Sistemi Enfeksiyonları Çalışma Kümesi Lideri Doç. Dr. Cenk Babayiğit de birtakım zatürre cinslerinin hasta bireyden sağlam bireylere direkt bulaşma riski bulunduğuna işaret etti.
Hastalığın çoklukla, hastanın kendi ağız, boğaz yahut sindirim kanalında bulunan mikropların akciğere ulaşmasıyla meydana geldiğini anlatan Babayiğit, “Normal durumlarda hastalığa neden olmayan bu mikroplar, beden savunması zayıf düşmüş bireylerde zatürre oluşturur. Bu nedenle zatürrenin ortaya çıkmasında bulaşmadan çok, kişinin beden direncini düşüren risk faktörleri rol oynamaktadır. Grip ve gibisi teneffüs yolu enfeksiyonları da zatürreye taban hazırlar.” ikazında bulundu.
Doç. Dr. Babayiğit, çocuklarda, özellikle 1 yaş altındaki bebeklerde, erken doğan bebeklerde zatürreye yol açan mikroplarla enfeksiyonun daha kolay oluşabildiğinin altını çizerek “Çocukluk yaş kümesinde yetersiz beslenme, anne sütü ile beslenememe, kalabalık hayat şartları, başta sigara olmak üzere konut içi ve konut dışı hava kirliliği ve bilhassa eksik aşılanmanın zatürre gelişimine taban hazırlayan faktörlerdir.” dedi.
Kimi zatürre cinslerinin, üşüme-titreme, 39-40 dereceye varan yüksek ateş, öksürük, kirli, iltihaplı balgam çıkarma ve yan (böğür) ağrısı üzere şikayetler eşliğinde ani olarak ortaya çıktığı, kimilerinde sinsi geliştiğini lisana getiren Babayiğit, şu bilgileri verdi:
“Birkaç gün devam eden iştahsızlık, halsizlik, eklem ve kas ağrılarını takiben kuru öksürük, ateş yükselmesi, bulantı, kusma, baş ağrısı üzere belirtiler görülebilir. Ağır zatürre durumlarında bir hastada deri ve mukozanın mavi-mor renk alması, önemli nefes darlığı, tansiyon düşüklüğü ve şuur bulanıklığı olabilir. Yaşlılarda, zatürre, ateş yüksekliği olmadan, çok halsizlik, şuur bulanıklığı ve genel durumun bozulması ile kendini gösterebilir. Çocuklarda zatürre belirtileri çocuğun yaşına ve zatürreye yol açan etkene nazaran değişim gösterebilir. En sık bulgu ateş, öksürük ve süratli solunumdur. Zatürresi olan çocuklarda bazen tek bulgu süratli soluma olabilir. Ağır zatürre durumlarında önemli nefes darlığı, tansiyon düşüklüğü ve şuur bulanıklığı olabilir.”
Doç. Dr. Babayiğit, hastalığın antibiyotikler, bol sıvı alımı, istirahat, ağrı kesiciler ve ateş düşürücüler ile tedavi edildiğini belirterek ağır zatürre durumlarında ağır bakımda yatış ve teneffüs takviyesi de uygulanabildiğini aktardı.
Zatürre gelişme yahut zatürrenin ağır seyretme riski yüksek olan yaşlı ya da bağışıklığı düşük olanların zatürre ve yıllık grip aşısı yaptırmaları gerektiğini vurgulayan Babayiğit, şunları kaydetti:
“Ayrıca, bu bireylerle birlikte yaşayan yahut onların bakımından sorumlu olan şahısların de bulaştırma riski nedeniyle grip aşısı olmaları önerilir. Zatürreye yol açabilen yahut kolaylaştırıcı olan grip salgınları sırasında korunma için kalabalıkla ve hasta bireylerle temasın azaltılması, maske kullanılması, tertipli el yıkanması faydalı tedbirlerdir. Zatürreye en sık pnömokok ismi verilen bakteri yol açar. Bu bakteriye karşı hazırlanmış iki farklı tip aşı bulunmaktadır. Pnömokok aşıları, yüksek riskli bireylere uygulandığında, bilhassa ağır enfeksiyonlara karşı muhafaza sağlayabilmektedir. Grip virüsü, şahsen kendisi zatürreye yol açabildiği üzere teneffüs yollarında oluşturduğu hasar sonucu, başka mikroplara bağlı zatürre gelişimini de kolaylaştırır. Grip tabanında zatürre gelişmesi, hastalığın ağır seyretmesine ve mevt riskinin artmasına yol açar. Bu nedenle gribe yakalanma riski yüksek bireylerin grip aşısı yaptırmaları, bu bireyleri gripten olduğu kadar zatürreden de korur. Grip ve zatürre aşıları yüksek ateşli bir hastalığın seyri sırasında yapılmaz. Grip aşısı, yumurtaya karşı ağır, ömrü tehdit eden alerjisi olanlara uygulanmamalı. Bunun dışında her iki aşı da epey inançlıdır.”
