YAŞ farkı gözetmeden en sık rastlanan bayan sıkıntıları ortasında yer alan yumurtalık kistlerinin üreme sıhhatini olumsuz tarafta etkileyebileceğini belirten Jinekolojik Onkoloji Uzmanı Prof. Dr. Orhan Ünal, gebelik düşünenlerin evvelce muayene olmaları konusunda uyardı. Ünal, gebelik düşünenlerin yumurtalıklarına, rahmine ve rahim ağzına baktırmaları gerektiğini vurgulayarak, gebelik sırasında tedaviyi engelleyecek bir hastalığın varlığının da araştırılması gerektiğini anlattı.
Yumurtalık kistlerinin yumurtalığın içinde görülen içi sıvı ile dolu kese yahut keseciklerden oluştuğunu anlatan Yeditepe Üniversitesi Koşuyolu Hastanesi Bayan Hastalıkları ve Doğum, Jinekolojik Onkoloji Uzmanı Prof. Dr. Orhan Ünal, bayanlara kıymetli tavsiyelerde bulundu. Gebelik takibi ve bebekte anomali taraması için ultrasonografinin yaygın kullanımı ile gebelikte yumurtalıkta kist tespit edilme oranının arttığını söyleyen Prof. Dr. Orhan Ünal, gebeliğin birinci 16-18’inci haftalarında tespit edilen 6 santim altındaki kompleks olmayan yumurtalıktaki kitlelerin yüzde 90’ının işlevsel yani doğal kistler olduğunu hatırlattı.
“HER YAŞTA ORTAYA ÇIKABİLİR”
Yumurtalık kistlerinin ortaya çıkmasında yaşın bir faktör oluşturmadığını belirten Prof. Dr. Orhan Ünal, “Gençlerde yumurtlama sorunu olan kızlarda çatlayamayan olağan ya da fizyolojik folikül kistleri her ay büyüyerek 5-10 santimetreye ulaşabildikleri üzere polikistik over diye isimlendirdiğimiz küçük 0.5-1 cm boyutlarında dizi halinde çok sayıda görülebiliyor. Yeniden 15-20 yaşlarında hatta daha erken yaşlarda yumurtalıkta embriyolojik dokudan kaynaklanan kistler ortaya çıkabiliyor. Üreme çağında ve menopoz sonrasında görülen kistlerin kıymetlendirilmesi, ultrasonla takibi hatta MR yahut tomografi üzere görüntüleme tekniklerinin yapılması gerekiyor. Bununla birlikte kanda tümör belirteçlerinin (CA 125) kıymetlendirilmesi üzere detaylı incelemeler de gerekebiliyor” dedi.
“KÖTÜ HUYLU YUMURTALIK KİSTİ SİNSİ İLERLİYOR”
Yumurtalık kistlerinin ekseriyetle sinsi ilerlediğini ve çok büyüme gösterip karın içindeki organlara örneğin mesane ya da bağırsağa baskı yapmadığı sürece belirti vermediğini anlatan Prof. Dr. Orhan Ünal, şöyle devam etti:
“Bu nedenle makûs huylu bir yumurtalık kisti, yıllık denetimlerini yaptırmayan bir bayanda fakat ileri evrede yakalanabiliyor. Bu durumun da tedaviyi sıkıntı bir noktaya getiriyor. Yumurtalık kistlerinin büyümesinin yarattığı en büyük risk, kistinin büyüklüğü ve yükü nedeniyle sapından dönerek ki bu duruma kistin torsiyonu diyoruz. Beslenmesinin bozulup yumurtalık dokusunun hasar görmesidir. Bu durumda bilhassa genç yaşta gebelik istek eden bayanlarda yumurtalıklardan birini kaybetme riski ortaya çıkıyor. Apandisit delinmesine misal belirtilere neden olan bu acil durumda, hasta çok karın ağrısı ve sertleşmiş bir karın ile acil kliniğine başvurmak zorunda kalıyor. Tedavi edilmediği takdirde ise hayati değer taşıyor.”
“HORMONAL NEDENLİ KİSTLERE DİKKAT”
Yumurtalık kistlerinin her iki yumurtalığın tamamını kaplayıp mevcut yumurtalık rezervini azaltmadığı sürece gebeliğin oluşmasına mani teşkil etmediğine işaret eden Prof. Dr. Orhan Ünal, şunları anlattı:
“Bazı durumlarda iki taraflı kistlerde de gebelik görülebiliyor. Zira yumurtalık kisti dışındaki dokular olağan olduğu için yumurtalık fonksiyonunu sürdürür ve aylık çatlama dediğimiz yumurtanın atılması devam edebilir. Fakat polikistik over sendromu ve endometriozis nedenli çikolata kistleri üzere hormonal etkileşimle irtibatlı oluşan kistlerde çoğunlukla yumurtalığın hormon üretimi yahut çalışması bozuk olduğu için yumurtlama gerçekleşemez ve kistler varken hamile kalma işlevi engellenebilir. Bu nedenle gebelik düşünenlerin evvelce muayene olup yumurtalıklarına rahmine ve rahim ağzına baktırmaları, gebelik sırasında tedaviyi engelleyecek bir hastalığın varlığını araştırmaları gerekiyor.”
Prof. Dr. Orhan Ünal bunun dışında yapılması gerekenler konusunda şunları bilgileri verdi:
“Düzenli smear aldırılmamış yahut hiç bakılmamış ise vajinal smear baktırılması, ultrason ile yumurtalıkların ve rahim muayenesinin yaptırılması gerekir. Şayet görüntülemede elde edilen sonuçlara nazaran, olağandışı bir durum varsa değerlendirilmeli, şayet gebeliğe ya da gebeliğin devamına mani bir durum oluşturuyorsa tedavilerini yaptırmaları kıymetlidir. Ayrıyeten rutin gebelik öncesi kan sayımı, kan şekeri, idrar analizi, kızamıkçık geçirip geçirmediği, tiroid muayene ve tetkikleri üzere ve mevcut şikayetleri varsa onlara yönelik tetkiklerin yapılması ehemmiyet arz eder.”
“GEBELİK DEVRİNDE YUMURTALIK KİSTİ VARSA”
Genel olarak gebelikteki ortaya çıkan kistlerin büyük çoğunluğunun yeterli huylu olduğunu ve ilerleyen gebelik haftalarında tabiatıyla gerilediğini söyleyen Prof. Dr. Orhan Ünal, “Gebelikte tespit edilen, düzgün ya da makus huylu yumurtalık kistlerinin birçok tek taraflıdır. 16 – 18. haftadan sonra gerilemeyen kistlerin büyüme riski daha fazladır. Devamlılık gösteren büyük kistler torsiyon, rüptür, kanama yahut güç doğum komplikasyonlarına neden olabilir. O yüzden bu üzere kistleri takip eden tabibin operasyon zamanlamasını komplikasyon olmadan yapması çok kıymetlidir. Bu kistlerin kötüleşme mümkünlüğü yüzde 1-8 civarındadır” sözlerini kullandı.
Gebelik sırasında over kisti torsiyonlarına yani kistin sapından dönmesine bağlı şiddetli ağrılar meydana gelebildiğini söyleyen Prof. Dr. Orhan Ünal, “Ağrının oluşturduğu gerilim faktörü erken doğum yahut düşüğü tetikleyebilir. Birebir vakitte yumurtalık kistinin büyüklüğüne bağlı olarak yahut kistte meydana gelebilecek komplikasyonlar nedeniyle düşük tehdidi ya da erken doğum ağrıları başlayabiliyor. Kistlerin direkt bebeğe bir anomali oluşturma üzere ziyanlı bir tesiri bulunmaz. Fakat erken doğum ya da düşüğe yol açarak dolaylı tesir ile bebeğin erken doğması durumunda birtakım olumsuz tesirler ortaya çıkabilir” diye konuştu.
GEBELİKTEKİ KİSTLER NASIL TAKİP EDİLMELİ?
Endometriozis ya da çikolata kistlerinin gebelikte öteki kistlerde yapılan takip açısından bir fark bulunmadığını söyleyen Jinekolojik Onkoloji Uzmanı Prof. Dr. Orhan Ünal, takip ve tedavi konusunda şu bilgileri verdi:
“Kötü huylu kistlerde yüksek çıkan tümör belirteci dediğimiz ‘CA 125’ kıymeti bu kistlerde de yüksek çıkar ve telaşa yol açar. Son vakitlerde ‘HE 4’ denilen ve gebelikten etkilenmediği düşünülen tümör belirtecinin de istenmesi, çok az da olsa görülen endometriozis ve kanser mümkünlüğünü kıymetlendirmek bakımından değerlidir. Polikistik overde ise yalnızca hamile kalma konusunda tedavi gerektirebilir. Gebelik ile bir arada görüldüğünde hiçbir özel takip gerekmeyip olağan gebelik izlemine devam edilmesi kafidir.”
