Bayanlarda göğüs kanseri erkeklere oranla 100 kat daha sık görülmektedir. Bayan olmak en değerli risk faktörüdür. Bayanlarda göğüs kanseri oluşumunda risk faktörü sayılan erken adet görme de önemsenmelidir. Göğüs kanserinde asıl etken göğüs dokusunun östrojen hormonuna maruz kalmasıdır. Bundan ötürü erken adet görenler (özellikle 11 yaşından önce) ve geç menopoza girenler göğüs kanserine yakalanma konusunda daha riskli durumda kabul edilirler. Emzirmemek ya da birinci hamileliğini 30 yaşından sonra yaşamak, çok alkol tüketmek ve fazla kilolu olmak da göğüs kanseri risk faktörleri ortasındadır. Ayrıyeten, bilhassa menopoza girdikten sonra menopozun tesirlerini azaltmak için kullanılan östrojen hormonu da göğüs kanseri riskini 1,5 kat artırmaktadır.
Göğüs kanseri risk faktörlerinin en değerlileri, değiştiremeyeceğimiz risk faktörleridir. Bilhassa ailesinde göğüs kanserinin öyküsü olması göğüs kanseri risk faktörlerinin başında gelmektedir. Birinci derece bir akrabada 50 yaşından evvel görülen göğüs kanseri, kişinin göğüs kanserine yakalanma ihtimalini 3 kat artırmaktadır. Ailede ne kadar fazla kişi göğüs kanserine yakalanmış ve ne kadar erken yaşta yakalanmışlar ise risk o kadar artar.
Göğüs kanserinde bir öbür değerli risk faktörü ise göğüs dokusunun ağır olmasıdır. Göğüs dokusu içerisinde yağ oranı daha az olan şahıslarda göğüs kanseri riski daha çok artar.
ÖTEKİ GÖĞÜS KANSERİ RİSK FAKTÖRLERİ;
·Meme kanserinde bayan olmak birinci derece risk faktörüdür.
·Ailede göğüs kanseri hikayesi bulunan kişinin göğüs kanserine yakalanma riski başka insanlara nazaran daha fazladır.
·Yaş ilerledikçe göğüs kanseri görülme riski artar.
·Beyaz ciltli bayanlar, esmer ciltli bayanlara nazaran %20 daha fazla risk altındadır.
·Meme kanseri olaylarının %5-10’u genetiktir. Aileden geçen bozuk genler (mutasyon) sonucu oluşmaktadır.
·Genetik göğüs kanserinin en sık rastlanan nedeni, BRCA1 ve BRCA2 genlerinde genetik mutasyondur. BRCA mutasyonuna sahip aile üyeleri için risk %80 oranındadır.
·15 yaşından evvel radyoterapi tedavisi görmek, 40 yaşından sonra göğüs kanseri olma riskini %35’e çıkarmaktadır.
·Uzun vadeli fazla sigara tüketiminin göğüs kanseri riskini arttırdığı tespit edilmiştir.
·Fiziksel aktivite ve tertipli spordan uzak, hareketsiz bir ömür göğüs kanseri oluşum riskini artırmaktadır.
·Şişmanlık, doğurganlık çağındaki bayanlarda göğüs kanseri riskini 2 katına çıkarır.
·Ailesinde göğüs kanseri olanlarda doğum denetim hapı kullanımı, kanser riskini 3 kat artırmaktadır.
SON YILLARDA ARTIŞ GÖSTERMESİNİN SEBEPLERİ:
Batı tipi beslenmenin (hazır besinler, yağlı beslenme) benimsendiği, obezitenin arttığı, fizikî aktivitenin az olduğu, hormon kullanımının yaygın olduğu ülkelerde sıklık artmaktadır. Emzirme müddeti uzadıkça hami tesir artmaktadır. Doğum denetim haplarının kullanım artması görülme sıklığını arttıran sebeplerden biridir. Obezite bilhassa postmenopozal obezite göğüs kanseri riskini arttırmaktadır. Sedanter ömrün benimsenmesi ve fizikî aktivitenin azaltılması da göğüs kanseri sıklığının son yıllarda artmasına sebep olmaktadır.
ÖNLEMEK İÇİN NELER YAPILABİLİR?
İdman formunda yapılan fizikî aktivitenin, göğüs kanseri riskini azalttığına ait ispatlar artmaktadır. Haftada en az 1,5 – 2,5 saatlik süratli yürüyüşler, bayandaki göğüs kanseri riskini %18 oranında azaltmaktadır. Şayet bu yürüyüş, haftada 10 saat olursa, risk oranı biraz daha azalmaktadır.
Kimi araştırmalar, uzun vadeli emzirmenin göğüs kanserini az da olsa azalttığını öne sürmüştür. Araştırmalar, doğum denetim hapı kullanan bayanların, kullanmayan bayanlara göre az da olsa göğüs kanseri riski taşıdığını göstermektedir. Hapların kullanımına son verildiğinde, risk oranı olağana dönmektedir.
Çok fazla hamilelik geçiren ve genç yaşta gebe kalan bayanlarda, göğüs kanseri olma riski azalır. Bunun nedeni ise hamilelik devrinde duran adet döngüsüdür.
Günümüzde göğüs kanserine karşı verilen çabada en değerli noktaların başında erken teşhis gelir. Erken teşhiste gaye, göğüs kanserinin biyolojik gelişimi sırasında, tümörü klinik olarak semptom vermeden evvel tespit etmektir. Bunun için de tarama usullerinin bilinmesi gerekmektedir.
1. Kendi kendine göğüs muayenesi: 20 yaşından sonra her bayanın adet periyodundan 1 hafta sonra yapması önerilmektedir. Kendi kendine muayene tarama şuurunu arttırdığı içinde değerlidir.
2. Klinik muayene: 20-40 yaş ortası her 3 yılda bir, 40 yaşından sonra yılda bir ve kendi kendine göğüs muayenesinde ele gelen kitle olması durumunda klinik muayene olunması gerekmektedir.
3. Radyolojik formüller: Tarama için kullanılan formül 40 yaşından sonra her yıl uygulanan mamografidir. Mamografi en tesirli ve tek tarama formülüdür.
Göğüs kanseri hakkındaki yanlış bilinen gerçekler
1.Memede kitle bulmak kanser olduğumuz manasına mı gelir?
Her 10 kitleden 8’i kanser değildir. Göğüste ele gelen kitle için çabucak doktorunuza başvurmanız gerekmektedir.
2.Meme kanseri sırf yaşlı bayanları mı tesirler?
Yaş ile birlikte risk artmaktadır ama bu hastalık genç erişkinlerde de görülebilmektedir.
3.Meme kanseri açısından bir risk faktörü taşıyorsanız kesin olarak hastalanır mısınız?
Göğüs kanser geni anormalliğiniz olsa dahi hastalığa yakalanmış olmanız kesin değildir.
4.Ailemizde göğüs kanseri geçmişi yoksa hastalanmaz mıyız?
Her bayan risk taşır. Esasen göğüs kanseri olanların %80’inde genetik geçiş görülmemektedir.
5.Risk artışı, yalnızca annenizin ailesinde bu hastalığın olduğu durumlarda mı görülür?
Anne ve babanızın ailesindeki göğüs kanseri hikayesi sizi eşit olarak etkilemektedir.
6.Meme kanseri tanısı otomatik olarak vefat mü demektir?
Göğüs kanseri tanısı alanların %80’inde hastalık yalnızca göğüste olmaktadır. Yalnızca göğüste olmayan olaylarda bile, son periyotta uygulanan tedaviler sayesinde uzun devir ömür mühleti görülebilmektedir.
7.Erkeklerde göğüs kanseri olmaz mı?
Oran düşük olsa da erkeklerde de göğüs kanseri görülmektedir.
8.Meme kanseri riskim yüksek. Yapabilecek bir şey yok mu, kesin hasta mı olacağım?
Riskin yüksek olduğu bayanlarda riski azaltacak birçok formül bulunmaktadır.
9.Cerrahi, kanserin yayılmasına yol açmakta mıdır?
Cerrahi, kanserin yayılmasına yol açmamaktadır. Bilakis cerrahi, kanserin teşhis ve tedavi yollarından biridir.
10.Meme kanseri bulaşıcı bir hastalık mıdır?
Göğüs kanseri beşerden beşere bulaşabilen bir hastalık değildir.