Bilim insanları, bağırsak florasında bulunan bakterilerin yapısının faydalı tarafta değiştirilmesiyle, insülin direncinin ve obeziteye neden olan bedendeki yağ kitlesinin azaldığını belirtti.
Hacettepe Üniversitesi (HÜ) Tıp Fakültesi Endokrinoloji Öğretim Üyesi Prof. Dr. Okan Bülent Yıldız, AA muhabirine yaptığı açıklamada, bağırsaklarda yer alan trilyonlarca mikrobun toplu olarak “mikrobiyota” olarak isimlendirildiğini söyledi.
Mikrobiyota değişiklikleri ve bağırsakta bedene faydalı mikropların azalması ya da işlevlerinin bozulmasının, obezite ve diyabet üzere obezite ile bağlantılı metabolik hastalıkların gelişmesini kolaylaştırdığının belirlendiğini anlatan Yıldız, bununla ilgili pek çok araştırmanın bilim dünyasıyla paylaşıldığına işaret etti.
Bağırsakta ziyanlı bakteriler arttığı vakit besinlerle alınan karbonhidratlardan daha fazla güç elde edilerek, bedende yağ ve şeker biçiminde depolandığını aktaran Yıldız, “Bağırsakların geçirgenliğinin artması ile deverana geçen bakteri modülleri düşük dereceli iltihaplanma ile insülin direncini tetikleyerek, metabolizmanın yavaşlamasını ve bedenin yağ depolamasını kolaylaştırıyor. Bu durumda tıpkı halde beslenen ve hareket eden iki bireyden birinde mikrobiyota farklılığı nedeniyle obezite gelişirken oburu kilo almayabiliyor.” diye konuştu.
Hayvan çalışmalarının mikrobiyota üzerinde yapılan değişikliklerin beden yağ kitlesini ve insülin direncini azalttığını gösterdiğine değinen Yıldız, “İnsan obezitesinde de diyet ve ömür usulü değişikliği ile kilo kaybı sağlandığı durumlarda mikrobiyota faydalı istikamette değişim gösteriyor.” dedi.
Yıldız, beşerde mikrobiyotanın 3 yaşına kadar şekillendiğine dikkati çekerek, “Sağlıklı mikrobiyota gelişimi sağlamak ve ileride obezite gelişimini önlemek için olağan yolla doğum, anne sütü ve bebeklikte çok antibiyotik kullanılmaması ehemmiyet arz ediyor. Erişkin obez bireylerde prebiyotik özelliği olan lifli besinlerle beslenme, bağırsak mikrobiyotası üzerinde olumlu tesir gösteriyor.” açıklamasında bulundu.
“Bağırsak mikrobiyotasındaki bozulma insülin direncini artırıyor”
Ankara Medipol Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi Dekanı Prof. Dr. Nevin Şanlıer, beslenme alışkanlıklarının, mikrobiyotanın oluşumu üzerine direkt tesirli olduğunu, tıpkı vakitte da immün sistem gelişiminde kıymetli rol oynadığını vurguladı.
Bağırsak bakterilerinin sindirilmiş besin ögelerinden güç elde edilmesi, daha sonra kullanılmak üzere bu gücün bedende yağ olarak depolanması, mikroorganizmaların büyüme ve çoğalması için gerekli olan besin ögelerinin sağlanması üzere metabolik aktivitelerinin tanımlandığını belirten Şanlıer, “Bağırsak mikrobiyotasının güç istikrarı üzerinde rol oynayarak obezite ve diyabetin ortaya çıkmasına yol açtığına dair deliller gün geçtikçe artmaktadır.” sözünü kullandı.
Prof. Dr. Şanlıer, ince bağırsakta enzimler tarafından sindirilemeyen dirençli nişasta ve posanın, mikrobiyota tarafından sindirilmesi ile ortaya çıkan kısa zincirli yağ asitlerinin günlük gücün yüzde 10’u kadar ek güç sağladığını lisana getirdi.
Birtakım bireylerin besin alımı az olsa dahi bağırsaklardaki mikroorganizmalar tarafından üretilen kısa zincirli yağ asitlerinin günlük güç alımına katkıda bulunduğunun altını çizen Şanlıer, şöyle devam etti:
“Sağlıklı bireylerde mikroorganizmalar istikrar halindedir. Mikrobiyotadaki değişimler sonucu istikrar bozulduğunda mukozanın bariyer oluşturma fonksiyonu bozulmakta ve sonuç olarak beyin, pankreas, karaciğer, kas ve yağ dokusunun fonksiyonları değişmektedir. Geçirgenliğin artması sonucunda metabolik hastalıkların oluşumuna taban hazırlanmaktadır.
Son yıllarda elde edilen deliller göstermiştir ki bağırsak mikrobiyotası obezitenin, obezite ile alakalı komplikasyonların ortaya çıkmasında kıymetli rol oynamaktadır. Araştırmalar, mikrobiyotanın farklı yollarla değiştirilmesinin obezite üzere hastalıkların önlenmesinde ve tedavisinde tesirli olabileceğini desteklemektedir.”
“Batı şekli diyet, mikrop çeşitliliğini ve faydalı mikrop sayısını azaltıyor”
Ankara Üniversitesi (AÜ) Tıp Fakültesi Endokrinoloji ve Metabolizma Bilim Kısmı Öğretim Üyesi Prof. Dr. Mustafa Şahin de “Şu ana kadar yapılan çalışmalar, bedendeki mikropların kilo denetiminde ve şeker hastalığı üzere metabolik hastalıkların gelişiminde değerli olduğunu gösteriyor.” bilgisini paylaştı.
Hangi yiyeceklerin ne vakit tüketildiği, mevsim, antrenman, açlık, aralıklı açlık, kullanılan ilaçlar üzere birçok etkenin mikrobiyotanın içeriğini ve işlevini şekillendirdiğine işaret eden Şahin, “Batı stili diyet, mikrop çeşitliliğini ve faydalı mikrop sayısını azaltmaktadır. Yüksek fiber içeren diyetler ise mikrop çeşidi ve faydalı mikrop sayısını arttırmaktadır. Günde bir elma yahut tam buğday ekmeği tüketmenin faydalı olduğunu söyleyebiliriz. Tıpkı halde tertipli antrenmanın de faydalı mikroplarda ve mikrop çeşitliliğinde olumlu tesiri olduğunu biliyoruz.” değerlendirmesinde bulundu.
“Daha geniş kapsamlı çalışmalar yapılmalı”
HÜ Halk Sıhhati Enstitüsü Sıhhat Araştırmaları Ana Bilim Kısmı Lideri Prof. Dr. Sarp Üner ise bağırsak mikrobiyotasının bileşimi ve fonksiyonunun, genetik faktörler, doğum biçimi, anne sütü alımı, yaş, etraf, nizamlı kullanılan ilaçlar, antibiyotik kullanımı ve beslenme üzere çeşitli faktörlerden etkilendiğini aktardı.
Bu faktörler ortasında beslenmenin denetim edilebilir bir faktör olduğuna vurgu yapan Üner, şunları kaydetti:
“Bağırsak mikrobiyota istikrarının bozulmasına bağlı birçok sindirim sistemi hastalığı ve sindirim sistemi dışı hastalık oluşabilir. Bunlar ortasında obezite de yer almaktadır. Obezitenin önlenmesinde ve tedavisinde bugün için bilinen kâfi ve istikrarlı beslenme, fizikî aktivite ve ömür usulü değişikliklerinin yanı sıra bağırsak mikrobiyotası ve bu alana müdahalenin obezite ile irtibatlandırma eforları görülmektedir.
Çalışmalar obezitenin bağırsak mikrobiyotası üzerinde tesiri olduğunu gösteriyor. Mikrobiyotadaki değişikliklerin beden yükünü ve metabolizmayı, bağışıklığı ve hormon sistemini etkileyebileceğini, bunun da obeziteye ve başka hastalıklara taban hazırlayabileceğini destekleyen birtakım çalışmalar mevcut. Fakat obezitede hangi bakterilerin etkilendiği, hangi kümelerin baskınlıklarının arttığı, azaldığı mevzularında kesin deliller yoktur. Hasta ve sağlam şahıslar üzerinde daha geniş kapsamlı çalışmalar yapılmalı.”
