Yaşla birlikte görülme sıklığı artan ve en sık görülen metabolik kemik hastalığı olan osteoporozun, omurga, el bileği ve kalçada kırıklara yol açtığı, bu durumun ağrı ve bedende biçim bozukluğuna, kalıcı sakatlıklara neden olduğu, bireylerin günlük hayat aktivitelerini ve iş ve toplumsal hayata iştiraklerini olumsuz etkileyerek ömür kalitelerini düşürdüğü ortaya çıktı.
Hacettepe Üniversitesi (HÜ) Tıp Fakültesi Fizikî Tıp ve Rehabilitasyon Anabilim Kısmı Öğretim Üyesi ve Türkiye Osteoporoz Derneği Lideri Prof. Dr. Yeşim Gökçe Kutsal, Dünya Osteoporoz Günü hasebiyle AA muhabirine yaptığı açıklamada, osteoporozun kemik gücünün azalması sonucunda artmış kırık riski ile karakterize bir iskelet sistemi hastalığı, dünyada 3 bayandan ve 50 yaş üzerindeki 5 erkekten birini etkileyen sorun olduğunu belirtti.
“Dünyada her yıl 1,5 milyon kalça kırığı oluşuyor. Yaşlanan popülasyon nedeniyle artması bekleniyor. Birinci kırık sonrasında ikinci kırık için riski de artıyor.” bilgisini veren Kutsal, hastalığın sessiz ilerlediğini vurguladı.
Kutsal, “Buna rağmen osteoporoza bağlı kırıklar ağrılı ve ömür kalitesini bozan kırıklardır. Hatta hayatı tehdit edecek kadar önemli olabilirler. 2050 yılına kadar her sene küresel olarak 21,3 milyon kalça kırığı olacağı varsayım edilmektedir. Kalça kırığından sonraki bir yılda mevt oranı yüzde 20, kalıcı sakatlık yüzde 30, bağımsız yürüyememek yüzde 40’tır.” diye konuştu.
“Omurga kırıkları osteoporotik kırıkların yüzde 50’sini oluşturuyor”
Ankara Üniversitesi (AÜ) Tıp Fakültesi Fizikî Tıp ve Rehabilitasyon Anabilim Kısmı Öğretim Üyesi ve Türkiye Osteoporoz Derneği İkinci Lideri Prof. Dr. Ayşe Küçükdeveci de dünyada yılda 9 milyon kişinin osteoporoza bağlı gelişen kırıklara maruz kaldığına değinerek, hastalığa bağlı gelişen kırıkların, ağrı ve bedende hal bozukluğuna yol açtığını, bireylerin günlük hayat aktivitelerini, iş ve toplumsal hayata iştiraklerini olumsuz etkileyerek, hayat kalitesini düşürdüğünü kaydetti.
Osteoporoza bağlı kırık oluşan beden bölgelerinin sıklık sırasıyla omurga, el bileği ve kalça olduğunu anlatan Küçükdeveci, omurga kırıklarının osteoporotik kırıkların yüzde 50’sini oluşturduğunu aktardı.
Küçükdeveci, “Avrupa’da her yıl 50 yaş üstü bin bayandan 12’sinde, bin erkekten ise 7’sinde osteoporoza bağlı omurga kırığı meydana gelmektedir. Hastaların yüzde 10’u ağrı nedeniyle hastaneye yatmaktadırlar.” diye konuştu.
Osteoporotik omurga kırıklarının, uzun periyotta ilerleyici kamburluk, teneffüs işlevlerinde bozulma ve kronik ağrıya neden olabildiğini vurgulayan Küçükdeveci, bu durumun kişinin günlük hayat aktivitelerinde kısıtlılığa yol açtığını söz etti.
Küçükdeveci, şu bilgileri verdi:
“Osteoporozlu bireylerde omurga kırıklarından sonra en sık görülen kırıklar el bileği kırıklarıdır. Bu hastalarda akut devirde ağrı ve işlev kaybı ağırdır. El bileği kırıkları sonrası bilhassa birinci 3 ayda elin günlük ömürde kullanımı kısıtlanır, hayat kalitesi olumsuz etkilenir; lakin düzgünleşme süratli ve ekseriyetle tamdır. Kalça kırıkları, omurga ve el bileği kırıklarına nazaran daha az görülmekle birlikte hastalık yükü ve vefat oranı en yüksek olan kırıklardır. Tedavisi çoklukla cerrahidir. Ameliyat sonrasında bilhassa yaşlı bireylerde yürüme ve olağan aktivite seviyelerinin yine kazanılması için rehabilitasyon gerekir. Kalça kırıkları sonrası özürlülük gelişme riski yüksektir, hastaların yüzde 20-30’unun hareket yeteneğini tekrar kazanamadığı bildirilmiştir.”
“Erken teşhis için altın standart ‘kemik dansimetresi’ yöntemidir”
HÜ Tıp Fakültesi Fizikî Tıp ve Rehabilitasyon Anabilim Kısmı Öğretim Üyesi ve Türkiye Osteoporoz Derneği Genel Sekreteri Prof. Dr. Oya Özdemir de osteoporoza bağlı kırık gelişmesinin kişinin sıhhat durumunu olumsuz etkilediğini vurgulayarak, “Omurga kırıkları sırt ve bel ağrısına neden olarak hastaların hayat kalitesini azaltırken, kalça kırıklarının yaklaşık üçte biri 1 yıl içerisinde mevtle sonuçlanmaktadır. Bu nedenle, osteoporoz teşhisinin erken ve yanlışsız biçimde konması epeyce değerlidir.” ihtarında bulundu.
Görüntüleme formülleriyle osteoporozun derecesi, kırık riski ve uygulanan tedavi aktifliğinin belirlendiğini anlatan Özdemir, şunları kaydetti:
“Standart röntgen sinemalarında kemiğin yüzde 25-30’u kayboluncaya kadar osteoporoza dair rastgele bir bulgu saptanmaz. Grafilerde saptandığı periyotta ise çoklukla hastalık ileri devrindedir. Erken teşhis için altın standart ‘kemik dansimetresi’ olarak isimlendirilen kemik yoğunluğu ölçümleridir. Ayrıyeten, teşhis ve takipte kemik üretim ve yıkım belirteçleri olan kimi kan ve idrar incelemeleri de kullanılabilir.
Kemik dansitometresi, farklı bölgelerden ölçüm yapma imkanı verir, doğruluk ve mutlaklık oranı yüksektir. Öbür avantajları ise tetkik mühletinin kısa olması ve düşük radyasyon maruziyetine sahip inançlı bir prosedür olmasıdır. 65 yaş üzeri tüm bayanlar ve 70 yaş üzeri tüm erkeklerden kemik dansimetresi ile osteoporoz açısından inceleme yapılması önerilmektedir. 65 yaşından küçük olup menopoza girmiş ya da menopoza giriş sürecinde olan bayanlarda ve 70 yaş altı erkeklerde ise düşük beden yükü, kırık hikayesi, yüksek riskli ilaç kullanımı, kemik kaybına neden olabilecek hastalık risk faktörlerinden bir ya da daha fazlası mevcutsa kemik dansimetresi ile ölçüm yapılmasında yarar vardır.”
Menopoz sonrası periyottaki bayanlar ve 50 yaş üzerindeki erkeklerin osteoporoz risk faktörleri açısından kesinlikle incelenmesi gerektiğine işaret eden Özdemir, “Beyaz ciltli, kısa uzunluklu ve ince yapılı olmak, ailesinde osteoporoz kıssası olması, yetersiz kalsiyum içeren besin alımı, D vitamini eksikliği, hareketsiz hayat stili, sigara ve alkol kullanımı, erken menopoz (46 yaş altı), kemik kaybına neden olabilecek hastalıklar, kortizon, antiasitler, kan sulandırıcılar, epilepsi, tiroid ilaçları kullanmak osteoporoz açısından kapsamlı bir kıymetlendirme yapılmasını gerektiren faktörlerdir.” diye konuştu.
