Bebeklik çağında teşhis almayan ve bu nedenle tedavi edilmeyen edilmeyen idrar yolu enfeksiyonunun ileride kronik böbrek hastalıklarına neden olabileceğini belirten Prof. Dr. Önder Yavaşcan, “Kendini söz edemeyen 3 yaşın altındaki çocuklarda ateş, kusma ve huzursuzluk bir ortadaysa ve grip üzere, öksürük üzere teneffüs yollarını düşündüren bulgular yoksa ateşin sebebi olarak birinci sırada idrar yolu enfeksiyonunu düşünmeliyiz” dedi.
Medipol Mega Üniversite Hastanesi Çocuk Nefrolojisi Kısmından Prof. Dr. Önder Yavaşcan, 12 Mart Dünya Böbrek Günü kapsamında aileleri uyardı. Prof. Dr. Yavaşcan, çocuklarda bilhassa bebeklerde idrar yolu enfeksiyonlarının belirtilerine ait “Sanılanın tersine çok sık görülüyor. Kendini söz edemeyen 0-3 yaş ortası idrar denetimi olmadığı için daha riskli. Bu kümede idrar enfeksiyonu ekseriyetle ateş, kusma, huzursuzluk üzere belirtilerle ortaya çıkıyor. Daha küçük yaş kümesinde, hatta birinci bir ayda, beden ısısının düşmesi, emmede zorlanma, etrafla ilgisinin azalması üzere belirtiler de yaşanabilir” dedi.
BÖBREĞE ZİYAN VEREBİLİR
Bu üzere durumlarda hem ailelerin hem de tabiplerin idrar yolu enfeksiyonundan şüphelenmesi gerektiğine dikkati çeken Prof. Dr. Yavaşcan, şunları söyledi: “Bazen ağlayan ya da kusan bir çocuğun boğazı ya da kulak zarı fizik muayenede bir ölçü kızarmış bulunabilir. Bu bulgular tabibin kulak ya da boğaz enfeksiyonlarına yönelmesine idrar analizi istememeye neden olabilir. Münasebetiyle idrar yolu enfeksiyonu tanısı konması sıkıntı, her vakit akla gelmeyen bir durumdur. Çocukluk yaş kümesinde teneffüs yolu enfeksiyonlarından sonra ateşin en sık ikinci sebebi idrar yolu enfeksiyonudur. Ateşli idrar yolu enfeksiyonları tekrarlıyorsa, altta yatan kıymetli üriner sistem sorunlarının tek belirtisi olabilir. Bunun da en sık sebebi idrar kesesine dolan idrarın tekrar böbreğe kaçması olarak bilinen vezikoüreteral reflü hastalığıdır. Öbür sebepler ise idrar yollarının ya da böbreğin tıkayıcı hastalıkları olup, bazen üriner sistem taşları da tekrarlayan idrar yolu enfeksiyonlarına sebep olabilir. Şayet teşhis koyulmazsa tekrarlayan idrar yolu enfeksiyonu böbreğin zedelenmesine yol açabilir. Zira bu yaş kümesinde böbrekler çarçabuk zedelenebilir ve incinebilir.”
ORGAN NAKLİNE KADAR GÖTÜRÜYOR
Prof. Dr. Yavaşcan, çocukluk çağındaki idrar yolu enfeksiyonlarının teşhis almaz, tekrarlar ile seyreder ve altta yatan nedenler ortaya çıkarılmaz ise kronik böbrek hastalığı, hipertansiyon ve buna bağlı kalp damar hastalıklarına hatta böbrek yetmezliğine yol açabildiğine değinerek, şu bilgileri paylaştı: Şöyle bir örnek verelim; hala ülkemizde 18 yaş altında diyalize giren çocuk yaş kümesinde böbrek yetmezliğinin en değerli nedeni üriner sistem sorunlarıdır. Bunların bir kısmı önlenebilir nedenlerdir ve büyük olasılıkla bu hastalar çocukluk yaşlarında tekrarlayan ateş kusma huzursuzluk üzere bulgular ile idrar yolu enfeksiyonu geçirmiş olmaları epeyce yüksek ihtimaldir.
İDRAR KAÇIRIYORSA DOKTORA DANIŞILMALI
Türk Nefroloji Derneği’nin datalarına nazaran günümüzde 18 yaş altı diyaliz kümesinin yaklaşık 1000 civarında olduğunu ve bunların yüzde 35 ila 40’nın üriner sistem sorununa bağlı olduğunu lisana getiren Prof. Dr. Yavaşcan, şu değerlendirmede bulundu: Bunların kıymetli bir kısmı erken teşhisle önlenebilir. Mesela İskandinav ülkelerinde bu oran son derece düşük. Her 10 hastada bir yahut 0,5 olarak iddia ediliyor. Zira bu yaş kümesi bu ülkelerde daha erken idrar yolu enfeksiyonu tanısı alıyor. Yaklaşık 3 yaşından sonra çocuk ağrıyan yerini gösterebilir. Problemini anlatabilir anlatmasa bile bez takmadığı için idrar yolu şikayetlerini anne ya da baba gözlemleyebilir. Çocuk olağanın bilakis idrara sıkışarak, telaşlı gitmeye, kaçırmaya başladıysa doktora başvurulmalı. Biz diyoruz ki bilhassa 0-3 yaş ortası çocuklarda ateş, kusma ve huzursuzluk bir ortadaysa ve grip üzere öksürük üzere teneffüs yollarını düşündüren bulguları yoksa ateşin sebebi olarak birinci sırada idrar yolu enfeksiyonunu düşünmeliyiz.
ANNE SÜTÜ ENFEKSİYONU AZALTIYOR
Prof. Dr. Yavaşcan, sürekli idrar yolu enfeksiyonu geçiren çocukta iştahsızlığa bağlı kilo alımı ve gelişiminde duraksama meydana gelebileceğini işaret ederek, şu sözleri kullandı: “Bir aylık bebeklerde bu belirtiler biraz daha bilinmeyen. Yani beden ısısında düşme yahut yükselme, emmede azalma, tepkisizlik üzere değerli belirtilere yol açabiliyor. İdrar analizi akla gelmeli ve test sonucu enfeksiyon mümkünlüğünü gördükten sonra çabucak uygun kaidelerde alınan bir idrar kültürü sonrası tedavi vakit kaybetmeden başlanmalı. Ebeveynler bez değiştirirken idrarda farklı bir koku fark ettiklerinde enfeksiyon akıllarına gelmeli. Bezler uzun mühlet değiştirilmeden bekletilmemeli. Ayrıyeten çocukların alt paklığı önden geriye olmalı, her seferinde tek bir ıslak mendil kullanarak temizlenmeli. Bebekleri leğen tipi küvetlerde banyo yaptırmak da epey sakıncalı bir durum. Duş formunda banyo yaptırmak daha uygun bir davranış. Bunun dışında kabızlığın önüne geçilmeli. Kaliteli beslenmek her türlü enfeksiyon riskinden insanı korur. Şayet o yaş kümesi anne sütü alıyorsa idrar yolu enfeksiyonu daha az görülüyor. Emziren anneler mutlaka kaliteli beslenmeli. Bilhassa sıcak havalarda ateşli çocuklarda, ağlaması uzun süren çocuklarda yaşı ne olursa olsun kesinlikle su ikram etmeliyiz.”
BEBEĞİNİZE SU İKRAM EDİN
İnsanoğlu ve tüm canlılar için suyu kaybettiğimizde susuyoruz ve su istiyoruz. Bilhassa 6 aydan 3 yaşına kadarki müddette su tüketiminin çok kıymetli olduğuna değinen Prof. Dr. Yavaşcan, şöyle konuştu: “İlk bir yaşın birinci yarısında esasen sıvı yüklü besleniliyor. Lakin bu yaş kümesi suyu istediğini yani susadığını söz edemeyen bir yaş kümesi. Bu yaş kümesinde bebekler, anne sütü yüklü ya da anne sütünün yetmediği durumlarda çok razı olmasak da mama ile destek edilerek besleniyorlar. Bu beslenme tipinde zati yüzde 70 ila 80 ortasında su bulunur. Bu yaş kümesinde bu beslenmeye karşın su verilmez manası çıkmamalı. Bilhassa sıcak mevsimler, çocukların ağlaması yani göz yaşı bile çocuklar için kıymetli su kaybı nedenleridir. Biz çocuklara her yaşta su verebiliriz, daha hakikat söz ile su ikram edebiliriz, bunda hiçbir badire yok. Bilhassa yaz bebeklerine su kesinlikle verilmeli, ikram edilmeli. Siz ona çay kaşığıyla suyu ikram edersiniz o istediği kadar alır. Ölçü olarak beden tartısı 10 kilogram olan yani 1 yaşındaki bir çocuğun günde ortalama 1 litre su alması lazım. 20 kilogram için bu ölçüsü 1,5 litre olarak kabul edebilirsiniz. Susamak değerli ve hayati bir istektir.”
– İstanbul
Kaynak: DHA