Çin’de ortaya çıkan yeni virüsten etkilenenlerin sayısının resmi sayıların çok ötesinde olduğu belirtiliyor.
Virüsten etkilendiği teyit edilenlerin sayısı resmi sayılara nazaran 50 civarında. Lakin BBC’ye konuşan İngiliz bilim insanları virüsten etkilenenlerin sayısının 1700’e yakın olduğunu iddia ettiklerini söyledi.
Aralık ayında Çin’in Wuhan kentinde virüse bağlı teneffüs rahatsızlığından ötürü iki kişi öldü.
Hastalık salgınları konusunda uzman olan Prof. Neil Ferguson, “Bir hafta öncesine kıyasla çok daha fazla kaygılıyım” dedi.
Virüsle ilgili araştırma Londra’daki Imperial College Global Salgın Hastalıklar Merkezi’nde yapıldı. Kurum bulgularla ilgili İngiliz hükümeti ile Dünya Sıhhat Örgütü’nü uyardı.
Singapur ve Hong Kong, Wuhan’dan hava yoluyla gelen yolcularda tarama yapmaya başladı, Amerikalı yetkililer de San Francisco, Los Angeles ve New York havalimanlarında Cuma gününden itibaren misal tarama uygulamaları başlatacaklarını duyurdu.
Virüs salgınının boyutlarına dair ipuçları, başka ülkelerde de misal olayların görülmesiyle ortaya çıktı.
Virüsün çıkış noktası Çin’in Wuhan kenti. Lakin Tayland’da iki ve Japonya’da da virüsle irtibatlı bir hadise görüldü.
Prof. Ferguson, “Beni endişelendiren de bu oldu. Wuhan’dan çıkan üç olayın öbür ülkelerde görülmesi, kayda geçirilenden çok daha fazla olay olabileceğine işaret ediyor” dedi.
Virüsle salgınının ne kadar yayıldığına dair kesin sayılara ulaşmak imkansız lakin mahallî nüfus bilgileri ile uçuş bilgilerine dair kayıtlar bir fikir verebilir.
Wuhan Milletlerarası Havalimanı 19 milyon şahsa hizmet ediyor. Lakin günde sadece 3.400 kişi memleketler arası uçuyor.
Araştırmanın yayımlanmadan evvel internete konan bulgularına nazaran hesaplamalar, virüsle ilişkili yaklaşık 1.700 hadise olduğuna işaret ediyor.
Bunlar ne manaya geliyor?
Prof. Ferguson, “Panik olmak için şimdi erken” diyor lakin bir hafta öncesine kıyasla daha fazla kaygılı olduğunu söz ediyor.
Çinli yetkililer, virüsün bir şahıstan başkasına geçtiğini teyit eden bir hadise olmadığını, Wuhan’da bir pazardaki bozuk deniz eserlerinden ve öbür yaban hayvanlarından bulaştığını söylüyor.
Prof. Ferguson ise insandan beşere bulaşma ihtimalini yok saymıyor: “Yine de beşerden beşere bulaşma ihtimali eskisine kıyasla daha fazla ciddiye alınmalı.”
“Corona virüsleri hakkında bildiklerimizden yola çıkarsak, asıl olarak hayvandan beşere bulaşmış olması bana nazaran çok mümkün değil.”
Yeni bir virüsün nasıl yayıldığını tespit etmek, tehdidin değerlendirilmesinde de kritik bir rol oynuyor.
Nasıl bir virüs?
Hastalardan alınan örnekler laboratuvarlarda incelemeye alındı.
Çin’de ve Dünya Sıhhat Örgütü’ndeki yetkililer, enfeksiyonun corona virüsü olduğu sonucuna vardı.
Geniş bir aileye sahip olan corona virüslerinden sırf altısının (eğer yeni virüs de kanıtlanırsa yedisinin) insanlara bulaştığı biliniyor.
Corona virüsleri hafif durumlarda soğuk algınlığı tesiri gösteriyor lakin ağır olaylarda da şiddetli sonunum yetmezliğine neden oluyor. Buna, SARS (ağır akut teneffüs yolu yetersizliği sendromu) deniyor. Çin’de 2002’de görülen SARS salgınında virüsün bulaştıüı 8.098 bireyden 774’ü ölmüştü.
Genetik kodunda yapılan tahlillere nazaran yeni virüs, başka corona virüslerine kıyasla SARS’a en yakın virüs.
Virüs, kimi hastalarda akciğer iltihabına neden oldu ve vefatla sonuçlandı.
Uzmanlar ne diyor?
Wellcome isimli tıbbi araştırmalar vakfı lideri Dr. Jeremy Farrar, “Bu salgınla ilgili daha fazla bilgi edineceğiz. Belirsizlik ve boşluklar var lakin tekrar de beşerden beşere bulaştığı açık” dedi.
Dr. Farrar, “Çin’de ve öteki ülkelerde öteki olaylar görüldüğünü duyuyoruz. Bu modelleme, diğer ülkelerde de olaylar görülebileceğini gösteriyor” diye konuştu.
Nottingham Üniversitesi’nden Prof. Jonathan Ball araştırma sonucunda elde edilen bulguların ciddiye alınması gerektiğini söyledi ve “Tespit edilenden daha fazla olay olabilir” ihtarında bulundu.
