Çocukların sarsıntıyla ilgili his ve kanılarını kendi sözleriyle tabir etmelerine ebeveynlerin imkan sağlaması gerektiğine vurgu yapan Dr. Öğretim Üyesi Selenga Gürmen, “Çocukların yaşadıkları dehşet ve panik hislerinin doğal olduğunu onlara anlatmamız gerekiyor. Sarsıntının tekrarlanabilen bir doğal afet olduğunu gelişimsel yaşlarına uygun olarak anlatmak çok önemli” dedi.
Manisa ve Elazığ başta olmak üzere faklı bölgelerde arkası arkasına yaşanan sarsıntılara maruz kalan çocukların ruh sıhhati da büyük ehemmiyet taşıyor. Uzmanlara nazaran zelzelesi birebir yaşayan ya da sırf medya kanalları aracılığıyla zelzele bölgesinde yaşanan travmayı gören çocuklar, sarsıntının nasıl gerçekleştiğini zihinlerinde işleyemiyor. Uzmanlara nazaran belirsizlik, çocuklarda tasa ve telaş yaratabileceği üzere kalıcı sıkıntılara da yol açabiliyor.
“DEPREM GEÇTİ, BİTTİ DEMEK TAHLİL YARATMAZ”
Özyeğin Üniversitesi Çift ve Aile Merkezi (ÖzÜÇAM) Koordinatörü Dr. Öğretim Üyesi Selenga Gürmen’e nazaran çocukların zelzeleyle ilgili his ve kanılarını kendi sözleriyle tabir etmelerine ebeveynlerin imkan sağlaması gerekiyor. Gürmen, “Çocukların yaşadıkları kaygı ve panik hislerinin doğal olduğunu onlara anlatmamız gerekiyor. Zelzelenin tekrarlanabilen bir doğal afet olduğunu gelişimsel yaşlarına uygun olarak anlatmak çok değerli. Bazen çocukları geçiştirmek, geçti bitti demek rahatlatıcı bir fikir üzere gözükse de hem gerçekçi değildir, hem de çocuklarımızın işlemesi gereken hisleri bir kenara itmemize sebebiyet verebilir” dedi. Zelzelesi yaşayan çocuklara uzmanların yönlendirmesiyle aileleri ve öğretmenleri tarafından özel dayanak verilmesi gerektiğini belirten Selenga Gürmen, tıpkı travmayı yaşamak zorunda kalsalar bile hazırlıklı olacaklarını anlatmaları gerektiğine vurgu yaptı.
Selenga Gürmen, “Aileler çocuğun travma öncesi nizamını mümkün olduğunca tekrar kurmaya itina göstermeli. Büyük bir travma sonrası çocuklar sorumluluklarını bir kenara atıp altını ıslatma, parmak emme üzere daha erken gelişimsel periyoda ilişkin davranışlarına geri dönmeye meyilli olabilir. Bu durumda aileler çocuklarına ufak tefek sorumluluklar vermeli, çocuğu kendi hayatıyla ve aileyle ilgili hususlarda karar bildirmeye teşvik etmeli. Buna karşın çocukta geçmeyen tasa ve kaygı hali, bebeklik davranışlarına dönüş, okulda ve konutta davranış bozuklukları, uyku bozukluğu, ergenlikteyse sıhhatsiz seksüel yatkınlık, kendini ve diğerlerini tehlikeye atacak şiddet davranışları varsa hemen bir uzman ile görüşülüp yardım alınması gerekir. Çocuklarda ve ergenlerde bu üzere davranışların tedavi edilmemesi ya da geç müdahale edilmesi ileride çocuğun yetişkinliğine sirayet eden his durum bozukluklarına yol açabilir” dedi.
“ÖĞRETMENLERE DE MİSYON DÜŞÜYOR”
Özyeğin Üniversitesi Çift ve Aile Merkezi (ÖzÜÇAM) Koordinatörü Dr. Öğretim Üyesi Selenga Gürmen, zelzelesi direkt yaşamamış lakin toplumsal medya ve televizyon aracılığıyla insanların acısına ve zelzelenin yaydığı kaygıya maruz kalmış çocuklar için de ailelerin ve öğretmenlerin uygulaması gereken davranışlar kelam konusu olduğuna dikkat çekti. Gürmen’e nazaran aileler ve okullarda öğretmenler çocuklara inançta olduklarını hatırlatırken sarsıntı üzere bir afetle her vakit karşı karşıya kalabileceklerini de anlatmaları gerekiyor. Gürmen; “Çocuklara sarsıntı gerçeğini ve hazırlık yapmalarının ne kadar kıymetli olduğunu açık açık anlatmalıyız. Bilinçlendirme açısından sarsıntı öncesinde, sırasında ve sonrasında yapılması gerekenler uygulamalı olarak aktarılmalı. Hatta aileler bunu birlikte vakit geçirme aktifliğine dönüştürüp çocuklarıyla bir arada sarsıntı çantası hazırlayabilir, konuttaki büyük eşyaları çocuklarının yardımıyla sabitleyebilir ve zelzelenin yaratacağı aksiliklere karşı tedbirler alabilirler. Merhamet ve yardımlaşma hissini desteklemek hedefiyle sarsıntı bölgesine yardım kutuları hazırlama misyonu çocuklara verilebilir. Maruz kaldığı imgelere bağlı olarak çocuklarda günlük hayatlarını etkileyecek kadar ağır dehşet, aile bireylerinden ayrıldığında rahatsızlık, konuttan çıkmak istememe üzere problemler yaşanıyorsa kesinlikle bir psikologla bağlantıya geçilmeli. Psikologla yapılan görüşmenin akabinde bir terapi süreci başlatmak gerektiğine kanaat getirilirse bu süreç çabucak başlamalı hatta bu basamağa aile ve çocuğun öğretmeni de dahil olmalıdır” diye konuştu.
“KENDİMİZİ İKİ HAFTA BOYUNCA GÖZLEMLEYELİM”
Çocuklara yardımcı olabilmek için öncelikle yetişkinlerin dehşet, telaş ve panik üzere hisleri yönetebilmesi gerektiğini tabir eden Selenga Gürmen, ebeveynlerin mümkün olduğunca sakin kalması gerektiğini, sarsıntıya bağlı olarak artan gerilim düzeyi sonucunda kalp çarpıntısı, yeme ve uyku bozukluğu üzere problemlerin ortaya çıkabileceğini lakin yaşanan bu paniğin olağan olduğunun altını çiziyor. Gürmen, “Yetişkinler olarak iki hafta boyunca kendimizi gözlemleyelim. Lakin iki haftanın sonunda hala büyük bir tasa, uyku ve yeme bozukluğu, kalp çarpıntısı üzere semptomlarımız devam ediyor, kendimizi büyük bir ümitsizlik ve buhran içinde hissediyorsak yahut her an tekrar tıpkı travmayı yaşayacağımızı düşünüp günlük hayatımızı erteliyorsak kesinlikle bir uzmandan yardım almalıyız. Özyeğin Üniversitesi bünyesinde kurduğumuz Çift ve Aile Merkezi ÖzÜÇAM, bu mevzuda ailelere her türlü takviyesi vermek için hazır” formunda konuştu.