Deprem üzere doğal afetler sonucu insanların yüzde 75’inde travmaya bağlı duygusal yansılar oluşabileceğini belirten Psikiyatrist Dr. Emre Tan, “Bu rahatsızlıkların başında travma sonrası gerilim bozukluğu (TSSB) gelmektedir. Travma bulaşıcıdır, travmaya direk maruz kalmasa da olaya şahit olanlar, medyada izleyenler ve bilhassa kurtarma grubunda yer alanlar da travmatize olabilirler” dedi.
Gerçek bir mevt yahut mevt tehdidinin ağır bir yaralanma yahut cinsel akına maruz kalınmasının şahısta ruhsal travma oluşturabileceğine değinen İstanbul Gelişim Üniversitesi‘nden Psikiyatrist Emre Tan, “Yaşanan duruma bağlı olarak olayın daima biçimde zihinde tekrarlanması, kabuslar, olayı anımsatan durumlardan kaçınma üzere fobik belirtiler, çok uyarılmışlık, etikte olma hali, huzursuzluk, telaş, sonluluk üzere ruhsal belirtiler eşlik ediyorsa ve bunlar bir ayı aşkın müddettir meydana gelip kişinin hayatını yaşam kalitesini ve fonksiyonelliğini önemli derecede bozuyorsa travma sonrası gerilim bozukluğundan bahsedilebilir” diye konuştu. Zelzelelerin çeşitli anksiyete bozuklukları, depresyon, kısa psikotik ataklar ve alkol-madde kullanım meseleleri için de risk oluşturduğunu söz eden Tan, riskli kümeler hakkında da bilgi verdi.
KİMLER RİSK ALTINDA?
Travmadan herkesin birebir oranda etkilenmeyeceğinden bahseden Psikiyatrist Tan, “Olayın algılanış şiddeti en değerli risk göstergesidir. Enkaz altında kalanlar kalmayanlara nazaran, yakınını kaybedenler kaybetmeyenlere nazaran, konutu hasar görenler görmeyenlere nazaran daha fazla risk taşır” dedi.
Tan konuşmasına şöyle devam etti:
“Daha evvel travma yaşamış olanlar, fizikî bir mahzuru ve hayatını önemli derecede zorlaştıran kronik hastalığı olanlar, toplumsal takviye alamayanlar, hissini söz etmekte zahmet çeken yahut bastıranlar, yaşanan olayla ilgili ağır suçluluk duygusu hissedenler ileride hastalanmak için daha risklidirler.”
Erkeklerin hayatları boyunca daha çok travmatik gerilim etkenine maruz kaldığını lakin hastalanma oranlarına bakıldığında bayanların daha riskli kümede yer aldığına dikkat çeken Tan, bayanların en az 2 kat daha fazla hastalanma riski taşıdığını belirtti.
“BASTIRILAN HER ŞEY GERİ DÖNER”
Yaşanan olayları konuşmaktan çekinmemek, olaylarla ilgili hisleri anlamaya çalışmak ve paylaşmak gerektiğini lisana getiren Tan, şunları söyledi:
“İnsan olmak tek başına olunan bir durum değildir, lakin ötekinin varlığıyla mümkündür. Bu nedenle travmadan uygunlaşmak için de ötekine gereksinim duyar insan. Etrafınızdan, arkadaşlarınızdan, akrabalarınızdan yardım almaktan çekinmeyin. İkna oluncaya kadar ve inanç duygusu yine inşa edilinceye kadar sorular sorup karşılık bulmaya çalışın. Kişi hayatta kaldığı için utanabilir, başkalarına yardım edemediği yahut olayla direk kendini sorumlu gördüğü için suçluluk hissedebilir. Bu hisler bir ölçüde kabul edilebilirdir, ama daha ağır ve şiddetli hale geldiğinde hastalık için risk oluşturur. Kişi hislerinden kaçınmaya, olanları ve hissettiklerini bastırmaya yahut inkar etmeye yönelebilir. Bastırılan her şey geri döner ve hatta bu geri dönüş olduğundan, birinci halinden daha makus de olabilir. Travmadan hiç etkilenmemiş üzere görünüp 6 ay sonra hastalanan (geç başlangıçlı tip) olaylar bulunmaktadır ve bunların tedavisi çok daha güçtür.”
“PSİKOLOJİK BİR TAKVİYE ALABİLİRSİNİZ”
Hastalanmanın güçle ve akılla bir ilgisi olmadığı, çabucak herkesi etkileyebileceğini belirten Psikiyatrist Dr. Emre Tan, “Ruhsal durumunuzun gitgide berbata gittiğini, hayatınızın sekteye uğradığını fark ettiğinizde psikiyatrik-psikolojik yardım alın. Travma bulaşıcıdır. Travmaya direk maruz kalmasa da olaya şahit olanlar, medyada izleyenler ve bilhassa kurtarma takımında yer alanlar da travmatize olabilirler. Bu hususta bilgilendirme, eğitim ve hami çalışmalar yapılmalıdır ve şayet gerekli ise tedavi sürecine dahil edilmelidirler” diye konuştu.
