Sıhhat Bilimleri Üniversitesi Öğretim Üyesi ve Kardiyoloji Uzmanı Prof. Dr. Osman Bolca, sıhhatin korunması için trans yağ tüketiminden kaçınılması gerektiğini belirterek “Kalp damar hastalığı, diyabet, obezite ve metabolik sendrom risklerini azaltmak için sıhhatsiz yağlar olarak kolesterol, doymuş yağlar ve trans yağlardan uzak durulmalı.” dedi.
Çokça, AA muhabirine yaptığı açıklamada, kan yağları olarak bilinen kolesterol ve trigliseridlerin kalp damar hastalıkları, hipertansiyon, diyabet, obezite ve metabolik sendrom ile bağlantılı olduğunu söyledi. Bu hastalıkların tedavisinde ve takibinde, kan yağlarının azaltılması, kandaki bedellerinin denetim altına alınması gerektiğini tabir eden Çokça, bu gayeyle diyet başta olmak üzere, ilaç tedavileri ve kısmen metabolik cerrahi üzere farklı tedavi usullerin uygulandığını anlattı.
Çokça, günlük besinlerle alınan yağların, sıhhat açısından sağlıklı yağlar ve sıhhatsiz yağlar olarak tanımlandığına işaret ederek “Sağlıklı yağlar, tekli ve çoklu doymamış yağlar, omega-3 yağlarıdır. Sıhhatsiz yağlar, doymuş yağlar, kolesterol ve trans yağlardır.” dedi.
Trans yağların, günlük hayatta bilhassa fast food üslubu beslenme ile değerli bir risk faktörü olarak gösterildiğini vurgulayan Çokça, “Trans yağlar, ‘LDL’ denilen kandaki berbat kolesterolü artırıp, uygun kolesterolü (HDL) düşürerek kalp damar hastalığı, beyinde inme ve diyabet risklerini artırır.” ihtarında bulundu.
Prof. Dr. Bolca, trans yağların olumsuz tesirlerinin 1990’a kadar çok fazla bilinmediğini, bu tarihten sonra yan tesirleri üzerine yapılan araştırmalarda olumsuz tesirlerin ortaya konduğunun altını çizerek Amerikan Besin ve İlaç Dairesi (FDA) tarafından trans yağ kullanımı ve tüketimi hakkında besin etiketlerinde uyarıcı bilgi mecburiliği getirildiğini belirtti.
Trans yağların, doğal ve yapay (endüstriyel) olarak sınıflandırıldığı bilgisini veren Çokça, “Doğal olarak et, süt, tereyağı ve bunların kullanıldığı besinlerde bulunur. Bu halde bulunan doğal trans yağların beden üzerine olumsuz tesirleri, kolesterol üzerindendir.” dedi.
Çokça, endüstriyel trans yağların ise süreç olarak bitkisel sıvı yağların katı yağa dönüştürülme süreciyle ortaya çıktığını ve kimyasal olarak bu sürece “hidrojenasyon” denildiğini ve süreç sonrasında doymuş yağlara misal hale geldiğini aktardı. Kelam konusu eserlerin, bu yolla elde edilmesinin daha kolay, üretim maliyetinin daha ucuz olduğunu söz eden Çokça, endüstriyel trans yağların uzun müddet bozulmadığı için hem paketlenmiş besinlerde hem de günlük fast food hizmeti veren restoranlarda sıklıkla kullanıldığını söyledi. Çokça, bu eserlerin ekseriyetle kızartılarak pişirilen besinlerde, bisküvi, dondurulmuş pizza, kraker ve margarin kullanılarak hazırlanan besinler, ambalajlanmış besinlerde kullanıldığını anlattı.
“Doymuş yağlar, günlük toplam kalorinin yüzde 5-6’sını geçmemeli”
Prof. Dr. Bolca, sağlıklı kalabilmek için herkesin trans yağ kullanımından mümkün olduğunca kaçınması gerektiğine dikkati çekerek şöyle konuştu:
“Trans yağ sıhhati tehdit ediyor. Bilhassa kalp damar hastalığı, diyabet, obezite ve metabolik sendrom risklerini azaltmak için sıhhatsiz yağlar olarak kolesterol, doymuş yağlar ve trans yağlardan uzak durulmalı. Birebir vakitte, omega-3’ler dahil olmak üzere, ‘tekli ve çoklu doymamış’ diye tabir edilen sağlıklı yağ içeren yiyeceklerle beslenmek gerekir. Trans yağların olumsuz tesirinden korunmak için hidrojenize bitkisel yağların tüketimi azaltılmalı, tüketilen kırmızı et ölçüsü mümkün olduğunca yağsız olmalı, kümes hayvanları ile hazırlanan besinlere trans yağ ve doymuş yağ ek edilmemeli. Bunun yerine doymamış yağlar tercih edilmeli. Kolesterol seviyesini düşürmek ve trans yağların olumsuz etkisinden korunmak için doymuş yağlar günlük toplam kalorinin yüzde 5-6’sını geçmemeli. Diyet uygulamalarında, tüketilen toplam yağdan daha önemlisi, yenilen yağın niteliğine ve türüne dikkat edilmeli. Diyet alışkanlığı düzenlenmeli. Sebze, meyve, tam tahıllı, düşük yağ içeren süt ürünleri, beyaz et, balık eti, fındık ceviz türü kuruyemişler tercih edilmeli, kırmızı et ve şekerli gıda ve içeceklerden uzak durulmalı.
Doğal olarak bulunan, işlenmemiş ve hidrojenize olmayan, zeytin, ayçiçeği, fındık, mısır, kanola, susam ve soya yağı gibi yağlar tercih edilmeli.”
Fındık ve zeytinin kalori oranının yüksek olduğunun da göz önünde bulundurulması gerektiğine işaret eden Bolca, ambalajlanmış veya işlenmiş gıda alırken, gıda etiketlerinin dikkatli okunması, gıdalarda, doymuş, hidrojenize veya kısmen hidrojenize yağ bulunanların tercih edilmemesi gerektiği değerlendirmesinde bulundu.
Prof. Dr. Bolca, gıdaların etiketlerinde, “0 trans yağ” olup olmadığına ve içerik listesinde de hidrojene yağ bulunup bulunmadığına bakılması gerektiğini ifade ederek “Kurabiyeler, abur cubur tabir edilen kraker ve cips benzeri atıştırmalıklar, turtalar ve kekler, trans yağ içeren gıdalar olduğundan, bu ürünlerin tüketim sıklığı ve miktarı azaltılmalı. Ticari olarak hazır satılan, kızartılmış veya fırınlanmış yiyeceklerde, bu yiyeceklerde hem yağ miktarı yüksek hem de bu yağın trans yağ-hidrojenize yağ olma ihtimali yüksektir ve bu tür gıda tüketimi sınırlandırılmalı.” diye konuştu.
Trans yağların olumsuz etkisinden korunmak için diyet yanında egzersiz yapılmasının önem taşıdığına işaret eden Bolca, sağlığın korunması için ideal vücut kilosuna erişilmesi, tütün ve tütün mamullerinin kullanımından kaçınılması, stres yönetimi ile yaşam sitilinin düzenlenmesi ve eşlik eden hastalıkların tedavisinin yapılması gerektiğini kaydetti.