146 ülkeden 1,6 milyon çocuğun günlük bedensel hareketliliğini inceleyen yeni bir araştırma, 11-17 yaş kümesindeki çocukların yüzde 80’inin gereğince idman yapmadığını ortaya koydu. Uzmanlar bu durumun çocukların sıhhatinin yanı sıra beyinsel gelişimini ve toplumsal hünerlerini de olumsuz etkilediği ikazında bulunuyor.
Lancet isimli tıp mecmuasında yayınlanan araştırmada 1,6 milyon çocuğun 2001 ve 2016 yıllarındaki günlük bedensel hareketliliği karşılaştırıldı.
Dünya ortalaması olarak kız çocuklarının yüzde 85’inin, erkek çocuklarının ise yüzde 78’inin gereğince fizikî aktivitede bulunmadıkları tespit edildi.
Araştırmada, dört ülke dışında erkek çocukların kız çocularından daha faal olduğu görüldü.
Dünya Sıhhat Örgütü (WHO), hareketsizliğin, çocukların sıhhatinin yanı sıra beyinsel gelişimini ve toplumsal marifetlerini de olumsuz etkilediği ikazında bulunuyor.
Günde bir saat fizikî antrenman yapma istikametindeki tavsiyenin hayata geçirilmemesi, varlıklı ülkelerde olduğu kadar fakir ülkelerde de değerli bir sorun olarak görülüyor.
Hangi ülkeler daha âlâ?
WHO, antrenman azlığının üniversal bir sorun olduğunu vurguluyor.
Aktivite düzeyi görece biraz daha yüksek olan Bangladeş’te bile çocukların yüzde 66’sının (her 3 çocuktan 2’si) günde 1 saat idman tavsiyesini yerine getirmediği görüldü.
En az etkin olanlar ise Filipinler’de yüzde 93 ile erkek çocuklar, Güney Kore’de de yüzde 97 ile kız çocukları.
İngiltere’de erkek çocuklarının yüzde 75’i, kız çocuklarının ise yüzde 85’i gereğince etkin değil.
Türkiye’de durum ne?
Türkiye’de gereğince fizikî aktivitede bulunmayan çocukların oranı 2001’de yüzde 82, 2016’da ise yüzde 81 olarak tespit edildi.
2001’de Türkiye’de erkek çocuklarda aktivite yetersizliği yüzde 78,7 iken 2016’da birebir oran yüzde 76,6 olarak kaydedildi.
Kız çocuklarında ise bu oranın sırasıyla yüzde 85,9 ve 86,9 olduğu tespit edildi.
Neler antrenman kapsamına giriyor?
Kalbin daha süratli atmasına ve akciğerlerin daha sıkı çalışmasına yol açan her cins aktiflik antrenman olarak bedellendiriliyor.
Koşma, bisiklet sürme, yüzme, futbol, zıplama, ip atlama, jimnastik bunlar ortasında sayılabilir.
Uzmanlar, çocukların günde 60 dakika orta ve süratli derecede antrenman yapmasını tavsiye ediyor.
Orta dereceli antrenman, konuşmanın mümkün olduğu, süratli derece ise bunun mümkün olmadığı aktiviteler için kullanılıyor.
Egzersiz neden değerli?
Kısa ve uzun vadeli sıhhat açısından antrenman büyük değer taşıyor.
Kısa vadede idman, kalp, akciğer, kemik ve kas sıhhatinin yanı sıra düşük kilo ve ruh sıhhatine da âlâ geliyor.
Ergenlikte etkin olan bireylerin, yetişkin olduklarında da etkin olma ihtimalinin daha yüksek olduğu belirtiliyor.
Ömür uzunluğu faal olan şahıslarda ise kalp krizinden felce ve tip 2 diyabete kadar birçok hastalık riski azalıyor.
Uzmanlar, fizikî aktivitenin beyin gelişimi açısından da değerli olduğuna, etkin bireylerin bilişsel işlevleri, öğrenme ve toplumsallaşma hünerlerinin daha gelişkin olduğuna dikkat çekiyor.
Çocuklar tembel mi?
Pekala, çocukların gereğince antrenman yapmadığına işaret eden bu bulgular onların tembel olduğunu mu gösteriyor?
WHO’dan Dr. Fiona Bull, öyle olmadığını söylüyor.
Bull, “Bu çocuklarla ilgili bir durum değil, herkesi ilgilendiriyor. Fizikî aktiviteyi ihmal etmek ve öncelik vermemek kozmik bir sorun” diyor.
Hangi faktörler tesirli?
Aktivite seviyesinin bu kadar düşük olması neden kaynaklanıyor?
Bunun nedenlerinden biri, akademik muvaffakiyete fizikî performanstan daha fazla ehemmiyet verilmesi.
WHO’nun raporunu hazırlayan Leanne Riley, “Bu yaştaki çocuk ve gençler derslerine, imtihanlara çok çalışmaya teşvik ediliyor” diyor ve ekiyor:
“Çocuklar uzun saatler boyunca okuldaki derslerde yahut ödev yaparken oturuyorlar, daha faal olmaları için fırsat verilmiyor.”
Uzmanlara nazaran, spor aktivitelerinin ucuz, inançlı ve erişilebilir olmaması da kıymetli bir etken.
Yolların gereğince inançlı olmaması okula yahut öbür bir yere yürüyerek yahut bisikletle gitme ihtimalini azaltıyor.
Bir öbür faktör ise “dijital oyun” olgusu: Telefon, tablet yahut bilgisayarda oyun ve cümbüş imkanı, dışarıda fizikî aktiviteye tercih edilebiliyor.
Dr. Bull, bu tür cümbüş imkanlarının şimdiye dek görülmemiş seviyede olduğunu ve evvelki jenerasyonlarla kıyaslanamayacağını söylüyor.
Kız çocukları ne kadar geride?
Araştırmanın yapıldığı 146 ülke ortasında yalnızca Tonga, Samoa, Afganistan ve Zambia’da kız çocuklarının erkek çocuklardan daha faal olduğu saptandı.
Dünya ortalaması olarak kızların yüzde 85’i, erkeklerin ise yüzde 78’i gereğince fizikî aktivitede bulunmuyor.
ABD ve İrlanda üzere birtakım ülkelerde bu farkın çok daha yüksek olduğu görüldü. Her iki ülkede de erkek çocuklarda bu oran yüzde 64 iken, kızlarda yüzde 81 oldu.
Bu fark neden?
Nedenler ülkeden ülkeye değişebiliyor. Raporu kaleme alan Riley’ye nazaran, “Bazı kültürel nedenler de var. Birtakım ülkelerde genç kızların pek etkin olmaması gerektiğine inanılıyor ya da onlar erkekler kadar etkin olmaya teşvik edilmiyor.”
Spor aktivitelerine teşvik için yapılan çalışmalar ise daha çok erkeklere hitap ediyor.
Uzmanlar, kız çocuklarının ilgisini daha fazla çekecek aktivitelerin teşviki için daha fazla uğraş gösterilmesi gerektiğine inanıyor.
Bu aktiviteler için gereğince tesis ve imkan olmadığı üzere, çoklukla farklı soyunma odalarının bulunmaması üzere nedenler de kız çocuklarının spor aktivitelerine daha geniş iştirakini engelliyor.
