Son vakitlerde Dünyada yaşanan tabiat olayları global ısınmayı tetiklemeye devam ediyor. Yaşanılan büyük yangınlar, sel ve zelzele üzere doğal afetler sonucunda dünyanın istikrarının bozulduğunu açıklayan bilim adamları , son yaptığı açıklama kürsel ısınmanın önemli tesirlerini göz önüne serdi. Buzulbilimciler, süratle eriyerek risk oluşturan buzullar ortasında olan Antarktika’da bulunan Thwaites buzulunun global ısınmadan ötürü süratle eridiğini açıkladı. ‘Kıyamet buzulu’ olarak isimlendirdikleri bu buzulun yüz ölçümü Britanya adası büyüklüğünde.
BUZUL İLE İLGİLİ BİRİNCİ BİLİMSEL ÇALIŞMA YAPILDI
Günümüze kadar hiç bir araştırmanın yapılmadığı kıtaya 40 Bilim insanından oluşan İcefin ekib girdi. Ve böylece buzalla ilgili birinci bilimsel çalışmayı İcefin grubu yaptı. Milletlerarası Thwaites Buzul İşbirliği, bu buzulun neden bu kadar süratli değiştiğini anlamak için İngiltere ile ABD tarafından ortak desteklenen 50 milyon dolarlık, beş yıllık bir proje hazırlandı. Bu proje, Antarktika tarihiyle ilgili bugüne kadar yapılmış olan en büyük ve en karmaşık bilimsel saha çalışmasını temsil etmekte.
GÖRÜNTÜLER TARİHİ BOYUTTA
Buzulda çekilen fotoğraflar, tarihi imgeler niteliğinde. Thwaites Buzulu’nun ön kısmındaki buz duvarına temas ettiği noktaya ulaşan İcefin takımı,but kütlesinin manzaralarını İcefin isimli denizaltı robotu ile görüntülemeyi başardı. 600 metre boyunca buzulun içerisinde ilerleyen denizaltı robotu, eşsiz fotoğraflar çekmeyi başardı. Thawaites buzulunun birinci imajlarını çeken robot, dünyamızı değiştiren bir yapının çekilmiş birinci fotoğrafları ortasında. Bu vakte kadar bu buzula yalnızca 4 kişinin olduğu ve bu bireylerinde araştırma için gönderilen öncü takımın üyeleri olduğu bilinmekte.
EN UFAK BİR AKSAMA TÜM DATALARI İPTAL OLMASINA NEDEN OLUYOR
Böylesine kıymetli bir buzulla ilgili bu kadar az bilgiye sahip olunmasının ana nedeni coğrafik ve hava şartları olduğunu belirten grup, meydana gelebilecek en ufak bir aksamada tüm elde edilen tüm dataların iptal olabileceğini söyledi. Yeni Zelanda’dan ABD’nin Antarktika’daki ana Araştırma istasyonu McMurdo’ya yapılan uçuşlarda sık sık aksamaların yaşandığı ve bu kademede McMurdo’dan Batı Antartika’ya yapılan uçuşların tamamının 17 gün boyunca durdurulduğu ve bu aksamanın mevsim boyunca yapılan tüm araştırmaların iptal olmasına neden olduğu belirtildi.
KIYAMET BUZULU NEDİR VE NEDEN KIYMETLİDİR?
Dünyanın en fırtınalı kıtasının en fırtınalı noktasında yer alan Kıyamet Buzulu Batı Antartika kıtasının kilit taşı pozisyonunda. Dünyada deniz suyu düzeyindeki yükselişin yüzde dördünün bu buzuldan geldiğini belirten Buzulbilimciler, buzulun büsbütün erimesi halinde, deniz düzeyinin de yarım metreden fazla yükseleceğini söz ettiler. Dünya’nın en riskli ve en kıymetli buzulları ortasında olan Kıyamet Buzulunun yüz ölçümü Britanya adası büyüklüğünde. Antarktika’da bulunan bu buz kütlesi, dünyadaki pak su kaynaklarının yüzde 90’ını oluşturmakta. Thwaites buzulu, Doğu’nun tersine yüksek rakımlı bir yerde bulunmamakta. Tabanının deniz düzeyi altında yer almakta. Thwaites buzulunun buz olaması durumunda, üzerinde birkaç ada olan derin bir okyanus kesimi olabileceği tabir edildi.
İncefin takımı, buzulun okyanus üzerinde durmaya başladığı noktayı yaklaşık 800 metre derinlikte kazmak istiyorlar. Nedeni ise; bu süreç ile deliği kullanarak, buz kütlesinin erimesine neden olan deniz suyuna ulaşmak ve bunun nereden geldiğini, bu buzu neden bu kadar süratli bir formda erittiğini anlamak istemeleri. Takımın vakti ise epeyce kısıtlı.
KÜTLEYİ TUTAN YAPI ZAYIFLAMAKTA
Bilim insanlarının Thwaites konusunda korkulu olmasının nedeni deniz tabanının aşağı yanlışsız kayıyor olması. Bu da, buzulun iç kesitlere ilerledikçe giderek daha da kalınlaştığı manasına geliyor. En derin noktada, buzulun tabanı, deniz düzeyinin yaklaşık 1,6 kilometre altında ve suyun üzerinde de yaklaşık bir bu kadarlık buz kütlesi bulunuyor. Birinci tespitlere nazaran, buzulun denizin içine ileriye yanlışsız uzanan uç kısmının altındaki boşluğa ılık okyanus suları ulaşıyor ve bu alttaki kısmı eriterek, oyulmasına neden oluyor. Buzulun altı eridikçe üstteki kütleyi tutan yapı da zayıflıyor.
“BİR KISIR DÖNGÜYE DÖNÜŞMÜŞ DURUMDA”
Buz kütlesi eridikçe, içindeki buzun da denizin üstünde yüzmeye başlaması da o kadar süratli oluyor. Dr. Rivermandurumu, buz kütlesinin “iteklemeye başlamak” istemesiyle açıklıyor. Dr. Riverman’a göre, buz uçurumu ne kadar yüksek olursa “itekleme” isteği de o kadar yüksek oluyor” diye söz etti.Dr. Riverman, “Bu süreçlerin çok daha hızlanmasından tasa ediliyor. Bu, bir kısır döngüye dönüşmüş durumda” dedi.
Böylesine güçlü şartlar altında bilimsel araştırma yapmak, birkaç bilim insanını dünyanın ücra bir köşesine taşımaktan çok daha öte bir çalışma gerektiriyor. Araştırma takımının özel ekipman, on binlerce litre yakıt, çadır, kamp gereçleri ve besin da götürmesi gerekiyor.Buraya giden bilim insanları, buzulun üstünde kurdukları kamplarda bazen iki ay, bazen daha uzun müddetli kalıyor.Bilim insanları ve gereçleri, projenin Batı Antarktika Buz Tabakası’nın ortasındaki ana toplanma alanına ABD’nin Antarktika Programı’na ilişkin buza iniş yapabilen Hercules kargo uçaklarının yaptığı 10’dan fazla seferle taşındı.Daha sonra araştırma yapılan alana da Dakota ve Twin Otter tipi daha ufak uçaklarla götürüldü.
DENİZDE DEVASA BUZ KÜTLELERİ YÜZÜYOR
Bilim insanları, Pasifik Okyanusu’nun ısındığını ve Batı Antarktika kıyılarındaki rüzgar biçimleri değişiklik göstermeye başladığını söylüyor. Bu da tabandaki ılık suyun, kıta sahanlığının üzerine çıkıyor. Araştırma bölgesindeki bulunan New York Üniversitesi’nden Okyanusbilimci David Holland, “Derindeki ılık kutup etrafı suyu, 1-2 derece sıcaklığındaki üstteki sudan yalnızca birkaç derece daha ılık olmasına rağmen, bu buzulun erimesine neden oluyor” dedi.
EN KIYMETLİ NEDEN DENİZ SUYUNUN YÜKSELMESİ
Hem iklim hem de coğrafik şartlar, buzulun yavaş yavaş zayıflamasına, kırılmasına ve parçalanmasına yol açmaktadır. Birtakım yerlerde, büyük buz kitlelerinin çatlamasıyla kopan devasa buz dağları denizin üstünde yüzdüğü görülmekte. Buzulun ön kısmı yaklaşık 160 kilometre genişliğinde ve yılda üç kilometre denizin içine çöküyor. Bu, çok önemli bir çöküş suratı ve Thwaites’in dünyada deniz suyunun yükselmesinde neden bu kadar değerli rol oynadığını da açıklayan bir etken. Thwaites, bir gecede yok olup gitmeyecek. Bilim insanları bunun 10 yıllarca, hatta muhtemelen 100 yıl süreceğini söylüyor. İngiliz Antarktik Araştırmaları’ndan Bilim Yöneticisi Prof. Dr. David Vaughan, deniz düzeyinin fırtınanın oluşumunda çok kritik bir rol oynadığını söylüyor.
ERİME SURATI ARTIŞ GÖSTERİYOR
Deniz üzerindeki buzulların çok büyük bir kısmında, “buz pompaları” yer alıyor. Deniz suyu tuzlu ve ağır. Bu nedenle de yükü da fazla oluyor. Buzun erimesiyle ortaya çıkan ise pak su ve bu nedenle de daha hafif oluyor. Buzulun erimesiyle birlikte pak su da üst yanlışsız akmaya ve gerisinden daha ılık olan deniz suyunu çekmeye başlıyor. Deniz suyu soğuk olduğunda bu süreç de çok yavaş işliyor. Buz pompası nedeniyle yılda sırf birkaç 10 santimlik bir erime meydana geliyor ve bu da yapan karla birlikte oluşan yeni buzlarla dengeleniyor. Lakin bilim beşerlerine nazaran, ılık su nedeniyle, bu doğal süreçte değişimler görülüyor. Başka buzullardan elde edilen ispatlar, buzula ulaşan ılık su ölçüsünün artması halinde buz pompasının da çok daha süratli çalıştığını ortaya koyuyor. Bilim insanları, bu durumda erime suratının 100 katına kadar çıkabileceğini belirtiyor.
Buzulda yapılan bu son araştırmalar, derindeki ılık kutup etrafı suyunun buzulun altına girdiğini teyit ederken, bu süreçte çok önemli ölçülerde bilgi toplandı. Robot denizaltı Icefin, beş kez buzulun altındaki deniz suyuna ulaşmayı ve harika manzaralar elde etmeyi başardı. Takımın topladığı bilgilerin tamamının incelenmesi ve bulguların deniz düzeyindeki yükselişin gelecekteki seyrini kestirim etmek için kullanılan modellere eklenmesi yıllar sürecek.
Karbondioksit düzeylerinin daima olarak artması, atmosfer ve okyanusların ısınmasına yol açıyor. Sıcaklık güç üretilmesi manasına geliyor ve güç de hem hava hem de okyanus akıntılarını yönlendiriyor. Prof. Dr. Vaughan, sistemdeki güç ölçüsünün artmasıyla birlikte büyük global süreçlerin değişmesinin de kaçınılmaz olduğunu belirtiyor.
:
