Uzmanlar, İnsan Bağışıklık Yetmezliği Virüsü (Human Immunodeficiency Virus- HIV) tedavisinde günde bir-iki hap yerine bir ya da 3 ayda bir enjekte edilecek yeni ilaçlar devrine girileceğini, çalışmalarda enjekte edilebilir ilaçların muvaffakiyetinin çok yüksek olduğunun görüldüğünü belirtti.
Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. İsmail Balık, AA muhabirine yaptığı açıklamada, HIV’in, kan ve korunmasız cinsel temas yoluyla bulaşan ve bedenin çeşitli dokularına yerleşebilen, fakat temel tesirlerini bağışıklık sistemi üzerinde gösteren bir virüs olduğunu söyledi.
HIV’in temel olarak CD4 hücresi denilen beyaz kan hücrelerini yok ederek bağışıklık sistemini baskıladığını ve bedeni enfeksiyonlara karşı savunmasız bıraktığını tabir eden Balık, bu durumda olağan şartlarda tedavi edilebilen ishal, menenjit, zatürre üzere hastalıkların bedene önemli ziyan verdiğini, ölümcül seyredebildiğini ve kimi durumlarda çeşitli kanserlerin gelişimine neden olabildiğini vurguladı.
Prof. Dr. Balık, virüsün birkaç farklı alt tipe ve öteki virüsler üzere vakit içinde değişimle mutasyon yapma kabiliyetine sahip olduğuna dikkati çekerek, “Hastalığı tespit etmek için kullanılan testlerin tesirli olmasını sağlamada virüsün hangi suşlarının dolaştığını bilmek kıymetlidir. Kasım ayı başında yayınlanan yeni bir araştırmaya nazaran, 2000 yılından beri birinci kere yeni bir HIV alt tipi saptandı. HIV-1 virüsünün küme ML alt tipi olarak isimlendirilen bu yeni suşun çok az olduğu bildirildi.” dedi.
“Türkiye’de son 10 yılda hasta sayısında yüzde 465’lik artış görüldü”
Dünya Sıhhat Örgütüne (DSÖ) nazaran, dünyada yaklaşık 36,7 milyon kişinin HIV ile yaşadığını aktaran Balık, Birleşmiş Milletler (BM) HIV/AIDS Programı (UNAIDS) datalarına nazaran de 2018’de dünya genelinde 1,8 milyon beşere HIV bulaştığını bildirdi.
Prof. Dr. Balık, şöyle devam etti:
“Son datalara nazaran, dünya genelinde evvelki yıllara nazaran yeni hasta sayısı azalırken, Türkiye’nin de coğrafik olarak konumlandığı Doğu Avrupa bölgesinde ve Orta Asya bölgelerinde hasta sayısında artış görülmektedir. Ülkemiz hala düşük prevalanslı ülkeler ortasında yer alsa da bulunduğumuz coğrafyadaki toplumsal gelişmeler, memleketler arası ticari alakalarla birlikte insan hareketlerinin artması, hastalığa ait farkındalığın artması, teşhis ve sıhhat kurumlarına erişimin artması ile olay sayılarında artış izlenmektedir.
Sıhhat Bakanlığı Halk Sağlığı Genel Müdürlüğü, Bulaşıcı Hastalıklar Daire Başkanlığı bilgilerine nazaran, birinci olayın görüldüğü 1985 yılından 31 Aralık 2018 tarihine kadar 19 bin 748’i HIV ile enfekte, bin 772’si AIDS olmak üzere toplam 21 bin 520 hadise bildirilmiştir. Ülkemizde HIV enfeksiyonuna en sık 25-34 yaş ortası rastlanmakta ve cinsiyet dağılımına nazaran bakıldığında yüzde 80 erkek, yüzde 20 bayan olduğu gözlenmektedir.
Türkiye’de son 10 yılda hasta sayısında yüzde 465’lik artış görülmektedir. Ayrıyeten şu anda 21 bin olan hasta sayısının önümüzdeki 4 yılda 40 bini aşması beklenmektedir. Bu bilgiler ülkemiz acısından AIDS’in çok ciddiye alınması ve gereken her türlü önlemin alınması gerektiğini gösteriyor.”
Türkiye’de HIV müspet hasta başına yıllık toplam direkt maliyetin 15 bin lira olduğunu söz eden Balık, “En kıymetli maliyetin yüzde 89 ile ilaç olduğu görülmüştür. İş gücü kaybı üzere durumlar nedeniyle gelişecek indirekt maliyetler eklendiğinde bu maliyetin en az 3-4 kat artacağı düşünülmektedir. AIDS hastalarının tüm sıhhat masrafları şu an neredeyse dünyanın hiçbir yerinde olmadığı kadar devlet tarafından karşılanmaktadır.” diye konuştu.
“2030 yılına kadar 21 milyon AIDS alakalı mevtin engellenebileceği kestirim ediliyor”
Balık, AIDS’e yönelik farkındalık etkinliklerinin değer taşıdığını lisana getirerek, bu kapsamda medya kampanyaları düzenlenmesi, bahsin televizyonun en çok seyredildiği saatlerde işlenmesi ve bilhassa dizilerin senaryolarında yer alması ve gündemde tutulması gerektiğini söyledi.
Global gayretlerle 2030 yılı itibariyle HIV/AIDS epidemisinin denetim edilmesinin planlandığını anlatan Balık, “Tedaviye ulaşılabilirliğinin artırılması ile 2030 yılına kadar 21 milyon AIDS bağlantılı vefatın ve 28 milyon yeni enfeksiyonun engellenebileceği varsayım edilmektedir.” dedi.
Prof. Dr. Balık, 40 yıl evvel ABD’de birinci HIV olayı görüldüğünden bu yana tedavide çok yol alındığını aktararak, şu bilgileri verdi:
“Yıllar evvel bir avuç dolusu ve yan tesirleri daha fazla ilaçlar ile tedaviler mümkünken, günümüzde günde bir ya da iki hap ve yan tesirleri son derece az olan ilaçlar ile tedaviler sürdürülmektedir. Günümüzde HIV için geliştirilen ilaçlar, virüsün bedende çoğalmasını ve bağışıklığı baskılayıcı tesirini önleyerek, HIV olumlu bireylerin uzun ve sağlıklı bir ömür sürmesini sağlamaktadır. Bunun için tedaviye erken başlanması ve doktor kontrolünde düzenli olarak devam edilmesi kıymetlidir.
Önümüzdeki yıllarda ise kullanımı daha da kolay olacağı iddia edilen aylık, 3 aylık dönemlerde enjekte edilen ilaçlar devrine geçilecektir. Enjekte edilebilir ilaçların birkaç yıl içinde piyasaya sürülmesi beklenmektedir. Çalışmalarda, bu enjekte edilebilir ilaçların muvaffakiyetinin ve güvenilirliğinin çok yüksek olduğu görülmüştür. Bu enjeksiyonlar, uzun müddet tesirli kullanım için ruhsatlandırılan birinci antiretroviral ilaçlar olacak, yani her gün alınmaları gerekmeyecek. HIV tedavisi alanındaki bir sonraki büyük buluş tahminen bir ‘kesin tedavi’, ‘depo ilaç’ yahut ‘koruyucu aşı’ olabilir.”
