21 yıldır bir çocuğun akciğerleri ile nefes alıyor

NURAN Sağlam, akciğer nakli ile yaşama dönen Türkiye‘deki birinci olay, bir çocuk organı ile yaşayan dünyadaki birinci erişkin hasta. Tam 21 yıldır, Amerikalı bir çocuğun akciğerleri ile nefes alıyor. O, tıpkı vakitte emekli bir hemşire. 30 Ağustos 1998 yılında Amerika’nın Wisconsin eyaletinde geçirdiği 16 saatlik akciğer nakli ameliyatından sonra, güzelleşir iyileşmez Cerrahpaşa Tıp Fakültesi’nde diyaliz hemşiresi olarak, daha sonra da Yedikule Göğüs Hastalıkları Hastanesi’nde hem Akciğer Nakli takımında hasta eğitmeni, hem de organ nakli koordinatörü olarak uzun müddet misyon yaptı ve kendisi üzere organ bekleyen yahut nakil olmuş hastalara umut olmaya çalıştı.
’16 YAŞIMDA AKCİĞERLERİMİN YARISINI KAYBETTİM’
Nuran Sağlam (49), lise 1’inci sınıfta tahsil görürken teneffüs sorunları nedeniyle doktora başvurdu. Akciğer enfeksiyonu olduğu düşünüldü, lakin hiçbir tedaviden sonuç alınamadı. Daha sonra bağışıklık sisteminin olağandışı çalışmasıyla ortaya çıkan sarkoidoz hastası olduğu anlaşıldı. Hastalığı nedeniyle akciğerlerinde fibroz (doku sertleşmesi) oluyordu. Teşhisinin Cerrahpaşa Tıp Fakültesi’nde konduğunu anlatan Sağlam, hastalığını öğrenme sürecini şöyle anlattı:
“Akciğerde gerçekleşen fibroz (doku sertleşmesi) nedeniyle akciğer kapasitemin yüzde 57’sini kaybetmiştim. Hastalığımı öğrendiğimde 16 yaşımda ve akciğerlerimin yarısını kaybetmiş durumdaydım. Sıhhat meslek lisesinde öğrenciydim. 1990’da okulu bitirip tedavi gördüğüm klinikte hemşire olarak çalışmaya başladım. İdame tedavilerle 10 yıl devam ettirdik, lakin artık son raddeye gelmişti, 24 saat oksijen kullanır haldeydim. Tek seçenek organ nakliydi ve Türkiye’de de yapılmıyordu.”
ZAFER BAYRAMI’NDA İKİNCİ HAYAT
O yıllarda internete ulaşmak sıkıntı olsa da Boğaziçi Üniversitesi’nin kütüphanesinden internete girip araştırma yapan ve Amerika’da 85 merkezin akciğer nakli yaptığını öğrenen Sağlam, “17 adediyle yazıştık ve Wisconsin Üniversitesi beni hasta olarak kabul etti. 1997’de, 27 yaşımdayken Sağlık Bakanlığı aracılığıyla Wisconsin’e gittim. Akciğerlerim son raddeye gelmişti. Yaklaşık 9 ay bekleme listesinde kaldım. Solunumum zorlaştığı için 35 kiloya kadar düşmüştüm. Uzunluk ve kiloma, lakin bir çocuk ciğeri uygundu. Kesin haber 30 Ağustos’ta geldi. Zafer Bayramı’nda yaklaşık 16 saat süren bir ameliyatla trafik kazasında hayatını yitiren 12-13 yaşlarındaki bir çocuktan çift taraflı akciğer nakli olarak hayata yine döndüm. Denetimlerim hala birebir merkezde devam ediyor” diye konuştu.
AKCİĞER NAKLİ ÜNİTESİNDE ÇALIŞTI
Nakilden yaklaşık 2 yıl sonra hemşirelik mesleğine geri döndüğünü de anlatan Sağlam, “İlk olarak Cerrahpaşa’da diyaliz eğitim hemşiresi olarak vazife yaptım. Türkiye’de de 2012 yılında akciğer nakli yapılmaya başlanmıştı. Prof. Dr. Adnan Sayar, Yedikule Göğüs Hastalıkları Hastanesi’nde bir akciğer nakli takımı kurdu ve onlarla çalışıp çalışamayacağı sordu. Büyük bir heyecanla kabul ettim. Zira artık Türkiye’de de yapılıyordu ve benim de buna bir katkım olacaktı” dedi.
ORGAN BAĞIŞI İÇİN VAZİFE YAPTI
Aynı hastanede organ nakli koordinatörü olarak misyon yapan Nuran Sağlam, kendisi üzere organ bekleyen hastalar için de çalıştı. 2017’de emekli olduktan sonra Trabzon’a yerleşen Sağlam, “Bir donör kelam konusu olduğunda, beyin mevti gerçekleştiğinde, birinci yaptığımız şey hastanın yakınıyla konuşup organlarını bağışlamayı düşünür müsünüz diye sormaktı. Kendim üzere olan hastalara daima örnek olmaya çalıştım, diyalizde çalışma sebebim de oydu. Diyalize giren, böbrek nakline gereksinimi olan hastaları cesaretlendirmek, yönlendirmek, ya da akciğer nakli ünitesinde nakil olmuş hastayı eğitebilmek benim için çok değerliydi. Zira ben nakil oldum ve hayata tutunabildiysem onlar da bunu yapabilirdi” diye konuştu.
‘NEFES ALMAK HER ŞEYE DEĞER’
Nakil olduktan sonra hayatı öbür insanlara nazaran çok daha dikkatli ve denetimli yaşaması gerektiğini anlatan Sağlam, kelamlarını şöyle sürdürdü:
“Ama bu demek değildi ki nakilli olmak bizi hayattan yaşamaktan, öbür insanların yaptıklarından alıkoyabilsin. Tam ölmek üzereyken tekrar bir organ nakli ile hayata tutunmak insanı bana nazaran çok müspet manada etkiliyor. Nefes almak her şeye bedel.”
CERRAHIMIZ VAR FAKAT BAĞIŞ YOK
Sağlam, “Bizde en büyük düşünce organ bağışı, donörün olmaması. Yoksa cerrahi manada bizim dünyada çok başarılı tabiplerimiz var. Dünyada her alanda cerrahi olarak, hastane olarak mutlaka yetersiz değiliz. Bizde yaklaşık yılda 50 tane donör çıkabiliyor akciğer naklinde. Lakin bekleyen hasta sayısı 500’ün üzerinde. Asıl problem beyin mevti gerçekleştiğinde ailenin organları bağışlaması. Hasebiyle herkese, yakınlarınıza vasiyet edin; siz öldükten sonra organlarınızı bağışlasın diyorum. Herkesi organ bağışına teşvik etmek lazım ki benim üzere beşerler da yaşayabilirsin. Ben bir hemşire olarak hayata tutundum ancak benim üzere birçok hastaya örnek olabildim eğitmeye çalıştım, teşvik etmeye çalıştım.”