Pak kanın kalpten organlara ulaşmasını sağlayan en büyük damar olan aortun yırtılmasında, teşhis konamayan ve acil müdahale edilmeyen hastaların büyük kısmının ömrünü yitirdiği, erken müdahalenin ise mevt riskini azaltabildiği belirtildi.
Türk Kalp ve Damar Cerrahisi Derneği (TKDCD) Lideri Prof. Dr. Mehmet Ali Özatik, aort yırtılmasının ani gelişen göğüs, sırt ve karın ağrısına neden olan, ender görülen lakin ölümcül bir durum olduğunu söyledi.
Aortun, kanı kalpten bedenin tüm bölgelerine taşıyan en büyük damar olduğunu anımsatan Özatik, oksijen bakımından varlıklı kanın, kalp aort kapağından çıktıktan sonra, beyne, kaslara, başka tüm organ ve hücrelere aort damarı vasıtasıyla iletildiğini anlattı.
Aortta bir sorun olduğunda kalp ve başka organlar ile bedenin kan akımının tehlikeye girdiğine dikkati çeken Özatik, “Aort damarı genişlemesi ve yırtılması acil müdahale gerektirmektedir. Vefat riskinin azaltılabilmesi için erken teşhis ve müdahale yaşamsal kıymete sahip.” tabirini kullandı.
Prof. Dr. Özatik, aorttaki en kıymetli sorunların balonlaşma (genişleme) olarak isimlendirilen “anevrizma” ve yırtılmaya bağlı gelişen “diseksiyon” olduğunu belirterek, “Aort damarında genişleme ya da yırtılma süratle önemli bir tıbbi acil duruma dönüşebilir.” ikazında bulundu.
Aort anevrizmasının, göğüs kafesinde yahut karnın alt kısmında aort damarı boyunca rastgele bir yerde oluşabildiğini söz eden Özatik, genişleyen damarın bir noktada birdenbire yırtılarak hayati tehlike doğurduğuna işaret etti.
Özatik, aort diseksiyonunun (yırtılması) ise damarın katmanlarına ayrılması yoluyla yırtılarak, kanın aort damarı içinde seyri yerine bu katmanlar ortasında seyretmesi olduğunu, bunun da hayatı tehlikeye soktuğunu aktardı.
Bu durumda, aort boyunca kuvvetli formda pompalanan kanın, damarın katmanlarındaki yırtılmayı daha ileri düzeylere götürebildiğine değinen Özatik, tüm aort boyunca organların beslenmesinin bozulduğunu ve kanın iç kanama olarak damar dışına sızabildiğini lisana getirdi.
Prof. Dr. Özatik, sırtta ve karın bölgesinde ani gelen, yırtılma hissi yaratan ve yayılma karakteri gösteren ağrı, bayılma, güç nefes alma, bazen bir tarafta batma hissi ve tansiyon düşmesinin aort damarının genişlemesine bağlı patlama ve yırtılma durumunda ortaya çıkan belirtiler olduğunun altını çizdi.
“Ölüm riski saatte yüzde 1-3 ortasında artmaktadır”
TKDCD Aort Cerrahisi ve Endovasküler Tedaviler Çalışma Kümesi Lider Yardımcısı Doç. Dr. Ertekin Utku Ünal da aort ile ilgili sıhhat sorunlarında ileri yaş, genetik durum ve aile hikayesinin değerli risk faktörleri olduğunu vurguladı.
“Artan kan gücünün damar duvarlarını zayıflatmasına neden olan yüksek tansiyon, sigara kullanımı, obezite, kronik akciğer hastalığı, yüksek kolesterol seviyeleri risk faktörleri ortasındadır.” diyen Ünal, bilhassa 60-65 yaş üstü erkeklerin, aile hikayesi ya da başka risk faktörlerinden rastgele birinin varlığı durumunda kesinlikle kalp ve damar cerrahisi uzmanına başvurması tavsiyesinde bulundu.
“Hastaların yaklaşık 5’te biri daha hastaneye gelemeden kaybedilmektedir.” bilgisini paylaşan Ünal, şunları kaydetti:
“Tanı konamayan ve tedavisi başlamamış hastaların yarısından fazlası birinci 48 saat içerisinde kaybedilmektedir. Hastalık önemli formda hayatı tehdit eden bir seyir göstermektedir. Geliştiği andan itibaren vefat riski saatte yüzde 1-3 ortasında artmaktadır.
Hastalık teşhis edildiğinde gerekli tüm hazırlıklar hızlıca yapılıp, hastanın ameliyata alınması gerekmektedir. Aort diseksiyonu ameliyatı kalp cerrahisinin en güç ve riskli ameliyatlarından biridir. Ameliyat, hastalığın o anda etkilemiş olduğu beyin, kalp ve böbrek üzere karın içi öteki organların sayısı ve etkilenme derecesine bağlı olarak artan riskler taşımaktadır. Etkilenen aort damarının düzeyine bağlı olarak, tedavi çoğunlukla açık ve bazen de kapalı ameliyat halinde yapılabilmektedir. Daha az organın etkilenebileceği durumlarda açık ameliyat yerine kapalı ameliyat teknikleri de uygulanabilmektedir.”
