Japonya’da her yıl binlerce demans hastası kayboluyor, yüzlercesi ise sağ bulunamıyor.
Japonya dünyadaki en yaşlı nüfusa sahip ülke, lakin ülkedeki ileri teknoloji sayesinde demans hastalığına yakalananlar inançlı bir biçimde yaşayabiliyor.
Matsudo’da yaşayan Bayan Itou üzere olanlar.
Birinci sefer kaybolduğunda, oğlu sıklıkla gittiği yerlerde aradı onu.
Bayan Itou yürümeyi sevdiği ve bir ayda yüzlerce kilometre yürüyebildiği için bu kolay bir iş değildi.
O sefer konuta döndü, lakin bu tarihten sonra, demans hastalığı da ilerledikçe, 4 kere daha kayboldu.
Nobel ödüllü bilim insanı Randy Schekman için demans hastası birine bakmanın gerilimi yabancı değil. Schekman’ın eşi, hayatını kaybetmeden evvel Parkinson ve demans hastalıklarına yakalanmıştı.
Japonya’da yaş almanın geleceğiyle ilgili bir toplantıda bana, “Sürekli nöbet halinde olmanız gerekiyor” diyor.
“Eşimin demans hastalığı ilerledikçe, dışarıya çıktığımızda onu tek başına tuvalete gönderemez olmuştum. Lavaboya sarfiyat, kapıyı kilitler, sonra da açamazdı. Bayanlar tuvaletinde kilitli kalırdı.”
Profesör Schekman, demans hastalığına yakalanan kişi sayısının artmasıyla, bu durumun beraberinde getireceği sonuçların, iklim değişikliğine misal bir krize dönüşeceğini varsayım ediyor. Bunu ise, demans hastalarına bakanların üzerindeki yüke ve sevdiklerine bakmak için işten ayrılan bu şahıslar nedeniyle oluşan ekonomik kayba dayandırıyor.
Profesör Schekman, Parkinson hastalığının ardındaki nedenleri çözebilmek için dünya çapındaki bilim insanlarından oluşan takımlarla yürüteceği 10 yıllık bir projeye başlamak üzere.
Projenin milyar dolarlık bütçesi Google’ın kurucularından Sergey Brin tarafından karşılanacak.
Demans hastalarının bakımına yönelik yeni çözümler
Japonya’da, Bayan Itou üzere bireyler, hafıza kaybına ve nezaret altında olma gereksinimine yönelik yeni pratik tahliller uyguluyorlar.
Lokal idareler, demans hastalarına ve onların bakıcılarına takabilecekleri kartlar veriyor. Bu kartlarda, akıllı telefonlarla okunabilen, barkoda emsal QR kodları oluyor.
Barkodlar, son iki sefer kaybolduğunda Bayan Itou’nun konuta dönmesine yardım etti.
Barkod fikrini bulanlardan biri olan Haruo Hidaka, onu yetiştiren büyükannesinin demans hastalığından çektiklerini görünce aklına bu fikrin geldiğini söylüyor.
Bu fikre o kadar çok inanmış ki, takımı prototipini ürettikten sonra, Japonya’daki 630 kent ve kasabaya satışını yapmaya şahsen kendi gitmiş.
Fikir muvaffakiyete ulaşmış ve çalıştığı şirket Japon eczacılık şirketi Toho Holding tarafından satın alınmış.
Yalnız ölümlerle mücadele
Bu, Japonya’daki temel meselelerden biri. Matsudo’nun yanı sıra başka kentlerin de ele alması gereken bir sorun.
Yağmurlu bir Cuma günü öğlen vakti… Matsudo’da yaşayan 10 kişi, turuncu renkte yelekler giyerek, kentte dolaşmaya çıkmaya hazırlanıyorlar.
Gönüllüler, demans hastalığına ait farkındalık yaratmak için ülke çapında düzenlenen bir programın binlerce iştirakçisinden yalnızca kimileri.
Bugün, yaş almış bireylerin bir ortaya gelerek, öğlen yemeği yiyebilecekleri ve sohbet edebilecekleri bir kafenin reklam broşürünü dağıtmak için kapı kapı gezecekler.
Broşürleri dağıtırken, tıpkı vakitte postayla gelen zarfların yığılmış olması üzere o meskende meselelerin olduğunu gösteren işaretleri arayacaklar.
Bu, o konutta yaşayan kişinin sıhhat problemleri yaşadığını, hatta ölmüş bile olabileceğini gösterebilir.
Manami Yoshii, “Birini işaret etmemek gerek, lakin yeniden de bu türlü bir durumu çabucak belirlemek mümkün” diyor.
“Posta kutularına broşür koyarak, posta kutularının çok dolup dolmadığını anlayabiliyoruz. Böylelikle, konutta yaşayan şahsa bir şey olup olmadığını anlamak da mümkün oluyor.”
Kafelerde bağ kurmak
Matsudo’daki bu cins kafelerden birini işleten Akiko Saito’ya nazaran, QR kodlarındaki gelişmeler işe yarasa da tahlilin tamamını oluşturmuyorlar.
20 kişi öğlen yemeklerinin tadını çıkarırken, “Bu günlerde yakın komşularımızla olan bağlarımız zayıflıyor” diyor.
“Sosyal paylaşım siteleri üzere şeyler üzerinden bağ kuruyoruz, lakin bir felaket durumunda ya da öbür durumlarda, insanların birbirlerine yardım edebilmeleri için birbirleriyle bağ kurabilecekleri ortamlar oluşturmak gitgide değer kazanacak.”
Birden fazla ülkede beklenen hayat müddeti uzadıkça gelecekteki on yıllarda bunama hastalığından muzdarip insanların büyük ölçekte sayısının artması bekleniyor.
Süratli bir formda yaşlanan Japonya’da bulunan tahliller, öteki ülkelerde de kopyalanıyor ve daha da yayılacak üzere görünüyor.
Bu habere, Tamasin Ford ve Erica Symonds da katkı sağladılar. İçerik, Nobel Media AB ve BBC tarafından ortak üretildi.
