Hacettepe Üniversitesi Tıp Fakültesi İç Hastalıkları Ana Bilim Kolu Romatoloji Bilim Kolu Öğretim Üyesi, Türkiye Romatoloji Derneği üyesi ve Hacettepe Romatoloji Derneği Lider Yardımcısı Prof. Dr. Umut Kalyoncu, 28 Eylül Psöriatik Artrit Farkındalık Günü kapsamında hastalık hakkında dikkat alımlı bilgiler paylaştı.
Psöriatik artrit yahut öbür ismiyle sedef romatizması, sedef hastalarında görülebilen bir romatizma çeşidi. Sedef hastalarının yaklaşık beşte birini etkileyen hastalığın her yaştan şahısta ortaya çıkabilme ihtimali olsa da 40-50 yaşlarındaki hastalarda daha sık görülüyor. Psöriatik artrit hastalığının esas nedeni ise bağışıklık sisteminin uygunsuz çalışması. Kalıtsal bir tarafı da olduğu düşünülen sedef romatizmasında, hastaların üçte birinin aile üyeleri ve yakın akrabalarında sedef ve/veya sedef romatizması olduğu biliniyor.
Sedef romatizmasında asıl şikayet topuk ağrısı
Sedef hastalığı ülkemizde yüzde 1-2 ortasında bir yaygınlıkta görülüyor. Buradan yola çıkarak Psöriatik artrit sıklığının yüzde 0,2-0,4 ortasında olduğunun varsayılabileceğini bildiren Hacettepe Üniversitesi Tıp Fakültesi İç Hastalıkları Ana Bilim Kısmı Romatoloji Bilim Kısmı Öğretim Üyesi, Türkiye Romatoloji Derneği üyesi ve Hacettepe Romatoloji Derneği Lider Yardımcısı Prof. Dr. Umut Kalyoncu, hastalıkla ilgili şu bilgileri verdi: “El küçük eklemleri, el bileği, omuz, ayak parmakları, ayak bileği, diz, kalça, omurga; başka bir deyişle bedendeki tüm eklemleri etkileyebilen Psöriatik artrit hastalığında eklemlerin yanı sıra tendonların kemiğe yapıştığı alanlarda da iltihaplanma olabilmektedir. En büyük tendonlardan biri olan aşil tendon sıklıkla etkilenmektedir ve hastalıkta asıl şikayet topuk ağrısıdır.”
Sabahları daha bariz olan eklemde ağrı ve şişlik, sedef romatizmasının en değerli belirtileri
Her eklem tutulması Psöriatik artrit değil
Psöriatik artrit çabucak her vakit sedef hastalarında saptanıyor. Lakin Prof. Dr. Umut Kalyoncu, dikkat edilmesi gereken bir noktanın yüzde 10’luk bir hasta kümesinde deri bulguları ortaya çıkmadan evvel eklem bulgularının görülebilmesi olduğunu belirtti: “Sedef hastalığı ve sedef romatizmasını tıpkı hastalığın kesimleri olarak pahalandırmak gerekmektedir. Her eklem tutulması Psöriatik artrit değildir. Bilhassa sabahları eklemlerde tutukluk olması ve eklemde şişlik bulunması ayırt etmede kıymetlidir. Lakin her durumda eklem şikayetlerinin bahis hakkında uzman bir doktor tarafından kıymetlendirilmesi gerekmektedir.”
Sedef hastalarının romatizma ve cilt tabibi tarafından ortak takip edilmesi gerekiyor
Sedef hastalarında eklem ağrısı ve şişliği olduğunda hekimin muayenede bu bulguyu saptaması epey kıymetli. Prof. Dr. Umut Kalyoncu, bu nedenle romatizmal hastalıklarda muayenenin tanısal yolların başında geldiğini bildirdi: “Bazı durumlarda teşhis koymak ismine etkilenen eklemin röntgeni, ultrasonografik incelemesi yahut manyetik rezonans görüntülemesi yapılabilmektedir. Psöriatik artrit hastalarında romatoid faktör üzere kan tetkikleri genelde negatiftir.Bu hastaların cilt ve romatizma hekimi tarafından ortak takip edilmesi son derece kıymetlidir. Kıymetli bir kısım hastada birinci bulgu sedefe bağlı cilt döküntüleri olduğu için hastalar sıklıkla cildiye (dermatoloji) kısmında takiplerine devam etmektedir. Bu hastalarda eklem şikayetleri geliştiğinde romatizma hekiminden görüş alınması gerekmektedir. Ülkemizde ve dünyada hala dermatoloji-romatoloji ortasındaki bağın nasıl olması gerektiğine dair çalışmalar devam etmektedir. Kas iskelet şikayetlerini romatoloji kısmı ve/veya gereksinim halinde fizik tedavi ve rehabilitasyon kısımları takip etmektedir.”
Tedavi ile eklemdeki iltihaplanmanın denetim altına alınması mümkün
Hastalığın tedavisinin mümkün olduğunu ve bu tedavinin tutulan eklemin yeri, ciddiyeti, deri tutulumu, omurga tutulumu üzere birçok faktör hesaba katılarak belirlendiğini söyleyen Prof. Dr. Umut Kalyoncu, ağrı kesiciler dışında iki büyük küme tedavi seçeneği bulunduğundan bahsetti ve şöyle açıkladı: “Özellikle verilen tedavi ile eklemdeki iltihaplanma denetim altına alınmalıdır. Eklem ve etraf kas dokusunun sağlıklı olması ismine günlük antrenmanlar kesinlikle önerilmekte ve hastanın hayatın içinde kalması sağlanmaya çalışılmalıdır. Birinci tedavi seçeneği sentetik olarak hastalık düzenleyici ilaçlardır. Bu tedavilerin birine yahut birkaçına kâfi cevap alınamadığında biyolojik hastalık düzenleyici ilaçlar yahut maksada yönelik hastalık düzenleyici ilaçların kullanımı gündeme gelmektedir. Şu anda ülkemizde üstteki saydığım kümeler eşliğinde 12 farklı ilaç seçeneği bulunmaktadır. Lakin asıl sorun teşhisteki gecikmelerden kaynaklanmaktadır. Kâfi tedavi edilmeyen kimi olgularda eklem hasarlanması ve etkilenen eklemin istenildiği halde kullanılamaması ne yazık ki hala görülebilmektedir.”
“Tedavi seçimleri ve tedavi karşılıkları üzerinde çalışıyoruz”
Ülkemizde sedef romatizması hastalığının tedavileri üzerine çalışan kümeler olduğunu belirten Prof. Dr. Umut Kalyoncu, husus hakkında şu bilgileri verdi: “2014 yılında Hacettepe Üniversitesi, İç Hastalıkları Anabilim Kısmı, Romatoloji Bilim kısmı önderliğinde ülkemizdeki 30 farklı romatoloji merkezinin iştirakiyle bir çalışma grubu[1] kurulmuştur. Bu çalışma kümesi hastalığın genel özellikleri, hasta üzerindeki olumsuz etkileri, tedavi seçimleri ve tedavi karşılıkları üzerine çalışmalarına devam etmektedir.”
Kilo vermek, hastalığın bulgu ve şiddetini baskılıyor
Hem ülkemizde hem de dünyada yapılan çalışmalara nazaran anksiyete ve depresyon sıklığı, sedef romatizması hastalarında artıyor. Hastaların yarısından fazlasını etkileyen yorgunluk da bu ruhsal durum üzerine olumsuz tesir yapıyor. Hastalığa yakalanmamak için ise enfeksiyonlardan korunulması ve sigaradan uzak durulması gerekiyor. Sedef romatizması hastalığında şeker ve tansiyon yüksekliğine genele nazaran daha sık karşılaşılıyor. Öteki romatizmal hastalıklardan farklı halde sedef romatizması hastalarında epey yüksek oranlarda obezite görülüyor. Bilhassa obez hastaların kilo vermesiyle eklem şikayetlerinin gerilemesi yahut büsbütün ortadan kalkması mümkün olabiliyor.
