Doç. Dr. Uğur Deveci, obeziteyi çağın hastalığı olarak tanımlayarak, obezitenin Türkiye‘de giderek arttığını ve önlem alınmazsa yükselişinin devam edeceğini söyledi.
Çağın hastalığı obezite, başta gelişmiş ülkeler olmak üzere dünya genelinde insan sıhhatini giderek daha çok tehdit ediyor. Beden sıhhatini ve işlevlerini bozacak ölçüde kilo alan çocukların sayısı her geçen gün yükseliyor. Maltepe Üniversitesi Tıp Fakültesi Genel Cerrahi Anabilim Kolu Lideri Doç. Dr. Uğur Deveci’ye göre Türkiye’de obezite giderek artıyor ve tedbir alınmazsa yükseliş devam edecek.
Doç. Dr. Deveci, hem vücut hem de ruh sıhhatine olumsuz tesirleri olan obezitenin belirlenmesi için uzunluk ve kilo istikrarını gösteren beden kitle indeksine bakıldığını, beden tartısının (kg) uzunluk uzunluğunun (metre) karesine bölünerek hesaplanan bu indeksin 18-25 ortasından olmasının olağan, 25-30 ortası kilolu, 30 üzeri olmasının ise obez bireyleri tanımladığını vurguladı. Bu sayının 40’ın üzerinde olmasının ise cerrahi müdahale adayı morbid obez (yaşam mühletini kısaltan obezite) sınıfına girdiğini belirten Doç. Dr. Deveci, Türkiye’de obezitenin her geçen arttığını söyledi.
Doç. Dr. Deveci, obezitenin gelişmesinde genetik faktörlerin kıymetli olduğunu, olağan kilolu anne ve babanın çocuğunun obez olma oranının yüzde 10, obez anne ve babanın çocuğunda ise bu oranın yüzde 80’lere ulaştığına dikkat çekti. Deveci, obeziteyi belirleyen çevresel etmenlerin ise diyet, ömür biçimi ve kültürel yapı olduğunu lisana getirdi.
TEKNOLOJİ OBEZİTENİN DÜŞMANI MI?
Teknolojik imkanların artması ömür konforunu iyileştirse de insanların daha az güç harcamasına yol açtığını vurgulayan Doç. Dr. Deveci, otomobil, asansör, mesken içi teknolojileri ve online alışverişin bir yandan vakitten kazanım yaratırken bir yandan da sistemsiz yahut hiç hareketin olmadığı yaşama neden olduğunu söyledi.
Son yüzyılda besin üretimi ve sunumundaki değişime de dikkat çeken Doç. Dr. Deveci, “İnsanların metabolik istikrarı değişiyor. Süratli acıkan süratli yemek yiyen bir bireyin kilo alması kaçınılmaz oluyor. Rafine edilmiş hazır besin tüketimindeki artış, konut üretimi doğal yiyecek tüketiminde azalma obeziteye katkı sağlıyor” dedi.
Televizyon, telefon ve bilgisayar ile çok vakit geçiren bireylerin daha az güç harcadığını, bu durumun bilhassa çocuklarda çok tesirli olduğunu lisana getiren Doç. Dr. Deveci, çocuklarda ve genç erişkinlerdeki obezite artış suratının, erişkinlerdekine paralel olduğunu söyledi. Batı ülkelerinde her dört çocuktan birinin çok kilolu olduğunu belirten Deveci, çocukların erişkinlere nazaran daha hareketli olmasına rağmen teknolojik aygıtların çocukların hareketlerini kısıtladığına, bu durumun son on yıl içinde çocuklarda obezitenin artışında tesirli bir faktör olduğuna dikkat çekti.
OBEZİTE GELİŞMİŞ ÜLKELERDE DAHA ÇOK GÖRÜLÜYOR
Doç. Dr. Deveci, obezite için tüm yaş kümelerinde tesirli bir faktörün de besinlerdeki karbonhidratların kan şekerini yükseltme suratını gösteren glisemik indeksi yüksek besinlerin çok tüketimi olduğunu söyledi. Deveci, şöyle dedi:
“Özellikle meşrubat ve unlu mamuller üzere bedende insülin hormonunun fazla salınmasına neden olan bu cins besinler daha kısa müddette daha fazla acıkmaya neden olmaktadır. Obezite ekonomik olarak gelişmiş ülkelerde, gelişmekte olan ülkelere nazaran daha fazladır. Gelişmekte olan ülkelerde ferdi güç harcaması daha fazladır ve ekonomik sebeplerle mesken üretimi besinlerin tüketilmesi daha yüksek orandadır. Gelişmiş ülkelerde ise glisemik indeksi yüksek besinler daha çok tüketilmekte ve ferdî güç harcaması genel popülasyonda daha düşük seviyede kalmaktadır”
Doç. Dr. Deveci, kalp hastalıkları, metabolik sendrom, şeker hastalığı, teneffüs sorunları, uyku apne sendromu, hiperlipidemi, kalça ve diz eklem sıkıntıları üzere pek çok hastalıkla bağlantısı kanıtlanan obezitenin koroner kalp hastalığında da kilit rol oynadığının ispatlandığını söyledi. Deveci, şu bilgileri verdi:
“Özellikle karın ve bel etrafında ağır yağlanmanın olduğu ‘santral obezite’ ile hipertansiyon münasebeti kanıtladı. Obezitenin kansere yol açtığı da biliniyor. Türkiye Halk Sağlığı Kurumu datalarına nazaran ülkemizde obeziteye atfedilen kanser sayısı 2014 yılı için altı bine yakındı. Obeziteye bağlı gelişen kanserlerin daha çok bayanları etkilediği, göğüs ve rahim kanserlerinin, kalın bağırsak tümörlerinin ve prostat kanserinin obez insanlarda daha fazla görüldüğü kanıtlandı. Kilo verme ile bu riskin azaldığı da görülüyor. Obezite sorununun tahlili kanser oranlarını önemli oranda düşürür”
Doç. Dr. Deveci, obezite şikayetiyle başvuran hastada öncelikle kilo alımına neden olabilecek organik ve hormonal bir neden olup olmadığının araştırması gerektiğini zira hipotiroidi, böbrek üstü bezinde hormon üretim bozukluğu ve insülin direncinin fazla yemek yemeye yol açarak kilo alımına neden olabileceğini söyledi.
BİRİNCİ EVRE DİYET DÜZENLEMESİ VE HAYAT ŞEKLİNİN DEĞİŞTİRİLMESİ GEREKİYOR
Deveci, “Bu durumlar tespit edilerek tedavi edilmeli, buna nazaran kişinin günlük diyeti ve hayat şekli düzenlenmeli. Yapılan araştırmalarda organik bir durumun saptanmadığı hastalarda diyet düzenlenmesi ve hayat şeklinin değiştirilmesi birinci evreyi oluşturuyor. İlaç tedavisi çoklukla daha ağır, beden kitle indeksinin 27’den çok yahut tek başına hayat hali değişikliklerinin işe yaramadığı hastalarda kullanılan ikinci basamak tedavidir. Lakin ilaçlar, davranış, diyet ve aktiviteyi içeren detaylı bir programın çerçevesinde kullanılmalı”
Obezite cerrahisinin estetik hedefle yapılan bir cerrahi olmadığına dikkat çeken Doç. Dr. Deveci, temel amacın obezitenin oluşturduğu hastalıkları düzeltmek ve obeziteye bağlı hayat müddeti kısalmasının önüne geçmek olduğunu belirtti. Deveci, fakat hastanın kabul edilebilir görüntüsel değişiminin, ruhsal ve fizikî olarak olumlu kazanım sağladığını da söyledi.
Obezite cerrahisinin bir mucize olarak algılanmaması gerektiğini belirten Doç. Dr. Deveci, ameliyat sonrası elde edilen kazanımların sürdürülebilir olması için hastanın hayat biçimini ve yeme alışkanlığını değiştirmede kararlı olması gerektiğini vurguladı.
Hareketli bir hayat ile ameliyat sonrası erken periyotta kazanılan yeme disiplininin sürdürülmesinin zarurî olduğunu belirten Deveci, hastanın yeni sisteme ahenk zahmeti ve kâfi fizikî aktiviteye sahip olmamasının muvaffakiyet oranlarının düşmesine yol açtığını, bu nedenle hastanın uzman diyetisyen, obezite cerrahı ve metabolizma uzmanı tarafından oluşturulmuş takım tarafından tertipli takip edilmesi gerektiğini dikkat çekti.