ÇOCUK Endokrinolojisi Uzmanı Doç. Dr. Belma Haliloğlu, ilk bir yaş ve ergenlik devrinin büyümenin en süratli olduğu ve arttığı devirler olduğunu belirtti. Doç. Dr. Haliloğlu, “Özellikle, boyu kısa olan çocuklar için ‘ergenlikte nasılsa uzar’ diye vakit yitirmemek ve büyümeyle ilgili bir kuşku oluşması halinde tabibe başvurmak gerekir” dedi.
Fizikî büyüme, anne karnından başlayan ve kemiklerdeki büyüme plaklarının kapandığı periyoda kadar devam eden bir süreç olarak gösteriliyor. Çocukların büyüme seyirlerinin sağlıklı olup olmadığı ise ebeveynlerin en çok merak ettiği hususların başında geliyor. Uzmanlar, olağan büyüme için sağlıklı ve keyifli olmak, hakikat beslenmek ve olağan hormon istikrarına sahip olmak gerektiğini belirtiyor. Yeditepe Üniversitesi Kozyatağı Hastanesi Çocuk Endokrinolojisi Uzmanı Doç. Dr. Belma Haliloğlu, beslenme yetersizlikleri, kronik hastalıklar, büyüme hormonu ve tiroit hormonunda eksiklikler üzere sıkıntıların da çocuklarda büyüme eksikliğine neden olduğunu söyledi.
“İLK BİR YIL ÖNEMLİ”
Hayatın birinci yılının büyümenin en süratli devri olduğunu belirten Doç. Dr. Belma Haliloğlu, “Bu devir bebeğin uzunluğu 25 cm kadar uzar, yükü da yaklaşık olarak üçe katlanır. Bir yaşından sonra büyüme yavaşlar ve iki yaşından sonra da nispeten sabit bir süratle devam eder” diye konuştu.
Her çocuğun uzunluğunun yaşıtından farklı olsa da, muhakkak bir istikrarla büyüyen çocukların olağan olarak kabul edildiğini söyleyen Doç. Dr. Belma Haliloğlu, sözlerine şöyle devam etti:
“Sabit büyüme periyodu ergenliğin başına kadar devam eder. 10-12 yaş periyoduna gelene kadar erkekler ve kızlar neredeyse birebir oranda büyür. Ergenlik periyoduna girişle birlikte büyüme hızlanır. Bu durum kızlarda erkeklerden daha evvel olur. Ergenliğin birinci belirtileri kızlarda ortalama 10 yaş, erkeklerde ise 11 yaş civarında ortaya çıkmaya başlar. Lakin bu belirtilerin de her çocukta farklı olabileceği unutulmamalı. Ergenlik erken yahut geç başlayabilir, çoklukla de anne yahut baba özelliklerine emsal özellik gösterir.”
DENETİMLER ERGENLİK BİTMEDEN YAPILMALI
Hormonlar, genetik ve çevresel faktörler üzere birçok ögenin büyümeyi etkileyebileceğini söz eden Doç. Dr. Belma Haliloğlu, “Aileler, çocukların sistemli ve kâfi uyumalarına, istikrarlı beslenmelerine ve nizamlı sıçrama-zıplama antrenmanlarına dikkat ederek değiştirilebilir çevresel faktörlere müdahale edebilir ve çocuklarının büyüme sürecine olumlu tesir sağlayabilirler. Uzunluğu kısa olan çocuklar için aileler çoğunlukla ‘ergenlikte nasılsa uzar, uzunluk atar’ diye düşünür ve bu nedenle tabibe geç başvururlar. Kemikteki büyüme plakları ergenlik bitince kapandığından, bu türlü bir durumda tedavi edilecek bir sorun olsa bile maalesef uzunluk uzamasına müdahale edemiyoruz” diye konuştu.
KRONİK HASTALIKLAR BÜYÜMEYİ ETKİLEYEBİLİYOR
Son yıllarda çocuklarda da artış gösteren kronik hastalıkların da büyüme sürecini olumsuz etkileyebildiğini anlatan Doç. Dr. Belma Haliloğlu şu bilgileri verdi:
“Büyüme hormonu, kortizol, ergenlik hormonları (östrojen ve testosteron), tiroit hormonları üzere hormonların eksikliği yahut fazlalığı büyümeyi direk tesirler. Bununla birlikte, çocuklarda diyabet, böbrek yetmezliği üzere farklı kronik hastalıkların denetim edilememesi durumunda da çocukta büyüme problemleriyle karşılaşılabiliyor.”
BÜYÜME GERİLİĞİ NASIL TEŞHİS EDİLİR?
Büyüme geriliğinin olup olmadığı büyüme eğrilerine bakarak karar verildiğini anlatan Doç. Dr. Haliloğlu, “Eğrideki sapma yahut en alttaki 3. persantilin altında bir boya sahip olma durumuna büyüme geriliği tanısı konulur. Tedavi yaklaşımı altta yatan sebebe nazaran değişir. Zira yalnızca hormonal sorunlar değil böbrek, karaciğer, kalp üzere birçok organa bağlı hastalıklarda da birinci belirti olarak büyüme geriliği gözlenebiliyor. Bu nedenle büyüme geriliği olan çocukların çok detaylı biçimde incelenmesi değer taşır” diye konuştu.
“AİLESEL UZUNLUK KISALIĞI BÜYÜME GERİLİĞİ DEĞİLDİR”
Doç. Dr. Belma Haliloğlu, ailesel uzunluk kısalığının tıbbi olarak patolojik kabul edilen bir durum olmadığını, olağanın yansıması olduğunu söyleyerek “Ancak bu tanıyı söyleyebilmek için evvel uzunluk kısalığının altta yatan bir sebebe bağlı olmadığından emin olmak gerekir yani tüm tetkikler yapıldıktan sonra ailevi diyebiliriz” dedi.
Her çocuğun anne ve babasının uzunluğuna nazaran kestirimi bir uzunluk amaç aralığı olduğunu hatırlatan Dr. Belma Haliloğlu, sözlerine şöyle devam etti:
“Çocukların yaklaşık yüzde 70-75’i bu aralığı yakalar. Fakat kimi çocuklar altta bir sorun olmadan da beklenen uzunluktan daha uzun yahut daha kısa olabilir. İşte bu noktada genetik alt yapı değer taşır. Çocuklar akrabaları ortasındaki uzun uzunluklu yahut kısa uzunluklu bir bireye çekebilse de bu durumlarda ender de olsa altta bir sorun olabiliyor. Bu nedenle olağan eğrisinin dışında yahut anne-babasına nazaran beklenen boyun dışında olan çocukların en azından bir sefer çocuk endokrinoloji doktorlarına görünmeleri değerlidir.”
EBEVEYNLER İÇİN ÖNERİLER
Çocuklarının olağan büyümesini sağlamak isteyen ebeveynlerin dikkat edilmesi gerekenler konusunda Doç. Dr. Belma Haliloğlu şunları anlattı:
“Çocuklar ağır travmatik bir gerilimden uzak tutulmalı. İkincisi ise erken ve kâfi mühlet uyku çok değerli. ve tabi sistemli ve istikrarlı beslenmeye bilhassa süt ve süt eserlerine dikkat edilmeli. Uzunluğu daha uzun yapmak açısından bilimsel olarak kanıtlanmış tek şey ise nizamlı egzersiz… Voleybol ve basketbol üzere sıçrayıcı-zıplayıcı idmanları, bedeni geren jimnastik antrenmanları ne kadar tertipli ve ne kadar sık yapılırsa boya katlısı o kadar fazla olmaktadır.” – İstanbul
