ÇOCUK Gastroenteroloji Uzmanı Doç. Dr. Meltem Uğraş, çocukların yaklaşık yüzde 30’unun, polikliniklere başvuran çocukların ise yüzde 1 ila 2’sinin kabızlıktan yakındığını vurguladı.
Bütün yaş kümelerindeki çocuklarda dışkının olağan olarak boşaltılması uzmanlar tarafından bir sıhhat göstergesi olarak düşünülüyor. Bu nedenle hayatın birinci aylarından itibaren bu durum ehemmiyet kazanmaya başlıyor. Yeditepe Üniversitesi Kozyatağı Hastanesi Çocuk Gastroenteroloji Uzmanı Doç. Dr. Meltem Uğraş, çocukların yaklaşık yüzde 30’unun, polikliniklere başvuran çocukların ise yüzde 1-2’sinin kabızlıktan yakındığını vurguladı.
Bu sorunun gerek çocuk gerekse ebeveynler açısından zorlukları beraberinde getirdiğini söyleyen Doç. Dr. Meltem Uğraş, “Dışkılama sıklığına nazaran tanımlandığında ‘haftada üçten az dışkılama’ olarak kabul edilir. Lakin bebek ve çocuklardaki tarif erişkinlerden farklılık gösteriyor. En az iki haftadır dışkılamaların birçoklarında çakıl taşına benzeri sert dışkı, en az iki haftada, haftada iki yahut daha az sayıda sert dışkılama kabızlık olarak tanımlanıyor” dedi.
“KABIZLIK ÖNEMLİ MESELELERE YOL AÇABİLİR”
Kabızlığın kolay bir problemmiş üzere algılanmaması ve kesinlikle kıymetlendirilmesi gerektiğine işaret eden Doç. Dr. Uğraş, “Çocukta iştahsızlık-gelişme geriliği, karın ağrısı, çocuğun ve ailenin hayat kalitesinde bozulma, mutsuzluk, huzursuzluk ve bunların sonucunda ruhsal bozukluklar (özellikle dışkı kaçırma (enkoprezis) de varsa toplumsal dışlanma, (depresyon ve anksiyete), anüste çatlak/ yırtık (anal fissür), dışkıda kanama, hemoroid, kalın barsağın son kısmının dışarı çıkması (rektal prolapsus), tekrarlayan idrar yolu enfeksiyonları, idrar kaçırma üzere önemli sıkıntıların ortaya çıkabileceği unutulmamalı” diye konuştu.
“OKUL ÇAĞINDAKİ ÇOCUKLARI YÜZDE 2’SİNDE GÖRÜLÜYOR”
Okul öncesi çocukların yaklaşık yüzde 3’ünün okul çağındaki çocukların ise yüzde 1-2’si kabızlıktan yakındığını belirten Doç. Dr. Meltem Uğraş, şöyle devam etti:
“Ayrıca, genel pediatri polikliniklerinin yüzde 3-5’ini, çocuk gastroenteroloji polikliniklerinin ise yüzde 25’e kadar yüksek bir oranını kabız hastaları oluşturur. Bebekler hayatlarının birinci haftasında genelde günde 4-6 sefer dışkılıyor. Bu sıklık yaşla birlikte giderek azalıyor ve 2 yaş dolayında günde 1-7 dışkılama ve 4 yaş dolayında günde 1-2 dışkıya kadar düşebiliyor. Dört yaşından sonra dışkılama sayısında değişiklik görülmüyor.”
ÇOCUKLAR NEDEN KABIZLIK YAŞAR?
Doç. Dr. Uğraş, çocuklarda kabızlığın yüzde 90-95’inin nedenini işlevsel kabızlık oluştururken geriye kalan kısmı de organik nedenlerden kaynaklandığını belirterek, “Fonksiyonel kabızlık, altta yatan patolojik bir durumun olmadığı kabızlık olarak tanımlanıyor ve ekseriyetle 5 yaş altındaki çocuklarda görülüyor. Bu durumda çocuklar sıklıkla dışkılamada ağrı duydukları için bu ağrıyı hissetmemek için dışkı yapmayı geciktiriyor ve dışkıyı tutuyor. Ağrılı dışkılamaya yol açan çeşitli değişik nedenler de olabilir. Tuvalet eğitimi, diyet değişiklikleri, gerilimli olaylar, ortaya giren enfeksiyonlar, tuvalet olmayışı yahut uygun olmayışı, çocuğun oyun, okulda arkadaşlarla birlikteliği üzere nedenlerle dışkılamayı geciktirebiliyor” sözlerini kullandı.
BESLENME KAYNAKLI MESELELER DA VAR
Organik nedenlerin altında birçok sorun olduğuna dikkat çeken Doç. Dr. Uğraş, “Bunlar, anatomik bozukluklar, hipotiroidi, hiperparatiroidi, diyabet, kistik fibrozis, çölyak gibi metabolik ve gastrointestinal hastalıklar, spinal kord anormallikleri, spinal kord travması, serebral palsi üzere nöropatik durumlar, intestinal hudut ve kas bozuklukları, olağandışı karın kas yapısı, bağ dokusu hastalıkları ve birtakım ilaçlar olarak sıralanıyor. Bunun yanı sıra, inek sütü protein intoleransı, yetersiz lif alımı, yetersiz sıvı alımı üzere beslenme alışkanlıkları ve ağır metal alımı, D vitamini intoksikasyonu da organik kabızlığa neden olabiliyor” dedi.
RİSKLİ PERİYOT KATI BESİNLERE GEÇİŞ
Doç. Dr. Meltem Uğraş, kabızlık için riskli olan birinci periyodun bebeğin anne sütü dışındaki besinlere geçildiği devir olduğunu belirterek, “Bu periyotta çocuğun diyetinde yetersiz ölçüde lif vardır ve bu durum sıklıkla kabızlığa yol açan ana nedenlerden. Kâfi ölçüde lif ve sıvı alımı kabızlık oluşumunu engellemede yahut hafif aralıklı kabızlığın tedavisinde yardımcı olabilir. Bu devirde anneleri hakikat bilgilendirme çok önemlidir” dedi.
KABIZLIK KESİNLİKLE TEDAVİ EDİLMELİ
Altta yatan patolojik durum olmasa da kabızlığın uzun yıllar devam ederek ve çocuk ve ailenin hayat kalitesini ve toplumsal hayatını bozabildiği için tedavi edilmesi gereken bir sorun olduğunu belirten Doç. Dr. Meltem Uğraş sözlerine şunları ekledi:
“Kabızlık için ağır tedavi almış ve bir yıldan beri laksatif kullanmayan hastaların yalnızca yüzde 50’sinin muvaffakiyetle tedavi edildiği görülmüştür. Yapılan öbür bir çalışmada ise 5 yaşından evvel kabızlığı olan hastaların yüzde 25’inin ergenlikten sonra da kabızlıkla ilgili önemli yakınmalarının devam ettiği gösterilmiştir.”
TEDAVİNİN 4 ANA BASAMAĞI VAR
Çocukluk çağı kabızlık tedavisi, eğitim, boşaltım, dışkının tekrar birikmesinin önlenmesi ve takip olmak üzere 4 ana basamaktan oluştuğunun altını çizen Çocuk Gastroenteroloji Uzmanı Doç. Dr. Meltem Uğraş, bu noktada öncelikle aile ve çocuğun bilgilendirilmesi gerektiğine dikkat çekti. Doç. Dr. Meltem Uğraş, şu bilgileri verdi:
“Bunun içinde aileye hastalık ile ilgili ayrıntılı bilgi verilmeli ve aile ile çocuğun rahatlaması sağlanmalı. Daha sonra rektumdaki taşlaşmış dışkı boşaltılmalıdır. Dışkı birikiminin önlenmesi için sistemli bağırsak alışkanlığının sağlanması gerekmektedir. İdame tedavisi olarak tanımlanan bu periyotta, diyet, ilaç–mineral yağı/ laktuloz, sorbitol-, yemeklerden sonra tuvalete gitmek ve ödüllendirme gibi davranış değişiklikleri fayda sağlayacaktır. Kabızlık yakınması olan çocuk yahut ebeveynlere ilaç dışı önerilebilecek en kıymetli seçeneklerden biri beslenme hal ve içeriğinin değiştirilmesidir. Yapılan çalışmalarda kabızlığı olan ergenlerin daha az sıvı ve diyet lifi aldığı gösterilmiştir.”
ÇOCUKLARDA KABIZLIKTA YEMEK SİSTEMİ ÇOK ÖNEMLİ
Kabızlık yaşayan çocukların beslenmesinde, yumuşak dışkının devamı için sıvı alımı ile emilen ve emilemeyen liflerin alımının arttırılması öneriliyor. Çocukların beslenmesinde dikkat edilmesi gereken noktalar konusunda Doç. Dr. Meltem Uğraş şunları anlatıyor:
“Lifler, bilhassa meyve ve sebzelerde bulunur. Bunlar, dışkının sıvı içeriğini ve sıklığını artırır. Yeniden meyve suları osmotik tesirleri ile laksatif formunda faydalı olurlar. Diyet posa içermeli ve diyetteki posa ölçüsü yavaş yavaş artırılmalıdır. Diyet lifi, kalın bağırsaktaki su tutulmasını ve mikrobiyal kitleyi artırarak dışkıyı yumuşatır ve geçiş vaktini azaltır. Mevsiminde olmak kaydıyla tüm meyve sebzelerin tüketilmesi önerilmektedir. (bilinen allerji yahut tepki yok ise) Meyve ve zerzevat suları yahut püreleri önerilmemektedir. Patlamış mısır da düzgün bir lifli besindir. Çocuğun günlük alması gereken lif ölçüsü ‘yaş (yıl) + 5 gram’dır. Süt ve süt eserlerinin ölçüsünün birtakım çocuklarda azaltılması gerekebilir.”
– İstanbul
