Bağımsız bir ömür sürme, düzgün bir eğitim alma, toplumsal hayatta ve iş bulmada hastalık nedeniyle kasvet yaşamama… Her insanın en temel beklentilerinden olan bu mevzular daima nöbetlerle baş etmek zorunda olan epilepsi hastaları için çözülmesi çok güç sorunlar manasına gelebiliyor.
Halk ortasında ‘sara’ olarak bilinen bu hastalığın tedavisinde kullanılan ilaçlar giderek geliştirilse de bazen nöbetlerden bile daha çok külfet veren yan tesirler nedeniyle bilhassa hastalığı ilerlemiş olanların hayat kalitesi önemli oranda düşebiliyor.
BEYİN İŞLEVLERİ KISA BİR MÜHLET BOZULUYOR
Dünya nüfusunun yaklaşık yüzde 1’ini etkileyen epilepsi beyin işlevlerindeki kısa müddetli bozukluk olarak tanımlanıyor ve beyin hücrelerinde süreksiz olağandışı elektrik yayılması sonucu ortaya çıkıyor. Hastalığın tedavisinde bu nöbetlerin denetim altına alınmasına ve azaltılmasına odaklanılıyor.
BİRÇOK ETKEN YOL AÇABİLİYOR
Epilepsi; baş travmaları, inme, beynin bilhassa doğum sırasında bir müddet oksijensiz kalması ya da menenjit üzere beyin enfeksiyonları sonucu ortaya çıkabiliyor. Genetik faktörlerin de epilepside rolü olduğu düşünülüyor. Ailede epilepsi hikayesi varsa epilepsi görülme mümkünlüğü da artıyor.
HER YAŞTA GÖRÜLEBİLİYOR
Epilepsi aşikâr bir yaş kümesine ilişkin bir hastalık değil. Bilhassa insan ömrünün uzamasının da tesiriyle bu hastalığa artık ileri yaşlarda da rastlanması kelam konusu olabiliyor.
BU FAKTÖRLER NÖBETLERİ TETİKLEYEBİLİYOR
Epilepsi hastalarının gerilim ve depresyondan mümkün olduğunca uzak, nizamlı ve kaliteli uyku uyudukları, sistemli beslendikleri ve alkolden kaçındıkları bir hayat sürdürmelerinde yarar var zira tüm bu faktörler nöbetleri tetikleyerek hastalığın seyrini olumsuz etkileyebiliyor.
BEYNİ ETKİLEYEN BÖLGEYE NAZARAN NÖBET TİPİ DEĞİŞİYOR
Epilepside nöbetlerin niteliği beynin etkilenen bölgesine bağlı olarak değişiyor. Nöroloji Uzmanı Prof. Dr. Fehim Arman, epilepside 40’tan fazla nöbet tipi tanımlanmış olduğuna dikkat çekerek “Bir kısım hastada nöbet sırasında istemsiz kas hareketlerinin ya da kas zayıflığının ortaya çıktığını görüyoruz. Bir diğer küme hasta nöbet sırasında şuurunu süreksiz olarak büsbütün yitiriyor ve nöbetini hatırlamıyor. Birtakım hastalar ise nöbeti ya zorlukla fark ediyor ya da hiç fark edemeyeceği kadar hafif geçiriyor. Tüm bunlar beynin hangi bölgesinin ya da bölgelerinin etkileniyor olduğuna nazaran ortaya çıkıyor” diyor.
TEDAVİ EDİLEBİLİYOR
Hayatı zorlaştırma ihtimaline ve ne vakit nöbet geçirilebileceğinin bilinmemesine rağmen epilepsi tedavi edilebilen bir hastalık. Tedavide birinci seçenek ise epileptik ilaçlar. Tek bir epilepsi nöbeti geçiren şahısta çoklukla ilaç tedavisi gerekmediğini belirten Prof. Dr. Fehim Arman, “Ancak uzak semptomatik nöbet dediğimiz durumlarda örneğin hastada beyni etkileyen bir lezyon kelam konusu ise, nöbet tekrarlama riski yüksek olduğundan ilaç tedavisine başlanıyor” biçiminde konuşuyor.
İLAÇLAR KİLİT ROL OYNUYOR
Epilepsi tedavisinde en değerli nokta nöbetleri durdurmaya yönelik olarak seçilen ilaçların tam olarak uzman hekimin önerdiği halde tertipli ve planlı kullanımı. Her beş hastadan dördünde uygun ilaçlar seçildiğinde ve kâfi dozda alındığında nöbetler duruyor. İlaçların her gün aşikâr bir saatte alınması da tedavide başarıyı artırıyor. Ekseriyetle tek bir epilepsi ilacı ile tedaviye başlamak tercih edilse de şayet bu ilaç nöbetleri gereğince denetim altına alamıyorsa o vakit ilaç değişimi yapılabiliyor yahut ikinci bir ilaç eklenebiliyor. Klasik ve yeni kuşak olmak üzere iki ana kümeye ayrılan ilaçların seçiminde bilhassa hastanın geçirdiği nöbet tipi, yaşı, aktifliği, cinsiyeti (kadınsa gebelik durumu), kullandığı öteki ilaçlar, öbür hastalıkları, ilacın mümkün yan tesirleri, ilacın gereken kullanım sıklığı ve kullanım biçimi göz önüne alınıyor.
CERRAHİ TEDAVİ GÜNDEME GELEBİLİYOR
Araştırmalar epilepsi hastalarında nöbetlerin yaklaşık yüzde 30’unun ilaçlarla denetim edilemediğini gösteriyor. Tıbbi tedaviye dirençli bu hasta kümesinin bir kısmında cerrahi tedavi gündeme gelebiliyor. Uygun hastalarda cerrahi tedavi ile nöbetler ya büsbütün ortadan kalkıyor ya da nöbetlerin sıklık ve şiddetinde değerli derecede azalma sağlanıyor. Hasta böylelikle yüksek dozda kullanmak zorunda kaldığı ilaçların yan tesirlerinden de kurtulmuş oluyor ve ömür kalitesi artıyor.
TABİPLE İRTİBAT HALİNDE OLMAK GEREKİYOR
Tedavide başarılı sonuca ulaşana kadar hastanın hekimiyle yakın irtibat halinde olması ve aşağıdaki durumlarla karşılaşınca kesinlikle kendisini bilgilendirmesi kaide:
– Nöbet sayısında beklenmedik bir artış olursa
– Rastgele bir nedenle ilaç alınamazsa (örneğin; mide yakınması nedeniyle)
– Öbür sıhhat problemleri ortaya çıkarsa
– Gebelik kelam konusu olursa ya da gebelik planlanıyorsa
