“Güney Marmara‘da kadavradan bağış, üst üste 5 yılda milyonda 20’nin üzerinde oldu”
“Dual (ikili) böbrek tekniğiyle 2 böbreği 1 şahsa takıyoruz”
“Türkiye’de 2 bin 200 civarında karaciğer nakli bekleyen hasta var”
İSTANBUL – Prof. Dr. Bülent Oktay, “Bugün Türkiye’de milyon başına kadavradan organ bulma 8 dolaylarında iken, Güney Marmara’da üst üste 5 yılda milyonda 20’nin üzerinde oldu. 2018’de ise bu sayı 23 oldu. Bu da Avrupa ortalaması değerindedir” dedi.
Türkiye’de organ nakli gereken hasta sayısı giderek artıyor. Buna rağmen kâfi organ bağışı yapılmıyor. Acıbadem Organ Nakli Sempozyumu’nda, organ bağışı tertibinden organ naklinde yeni metotlara kadar bilimin gündemindeki birçok sorun masaya yatırıldı. Japonya, Fransa, ABD ve Almanya üzere farklı ülkelerden çok sayıda uzmanın izlediği sempozyum, Acıbadem Üniversitesi Kerem Aydınlar Yerleşkesi’nde gerçekleşti. Sempozyum Lideri Prof. Dr. Bülent Oktay’ın yanı sıra Prof. Dr. İbrahim Berber, Prof. Dr. Remzi Emiroğlu, Heidelberg Üniversitesi Organ Nakli Çalışmaları Koordinatörü ve İmmünoloji Laboratuvarı Lideri Prof. Dr. Caner Süsal ve Prof. Dr. Ülkem Çakır ile alanında önde gelen uzmanlar yapılan çalışmalar, organ naklinde gelinen noktaları ve organ bağışı hakkında kıymetli açıklamalarda bulundu.
Sempozyumun kıymetine değinen Prof. Dr. Bülent Oktay, “Organ yetmezliğinin en tesirli tedavisi organ naklidir. Lakin ülkemiz, canlı vericide dünyada başkan olmasına karşın kadavra vericide tıpkı başarıyı gösterememektedir. Türkiye’de yapılan karaciğer ve böbrekte canlı vericili nakiller, hem sayısal açısından hem de sonuçlar açısından dünya ölçeklerinde yarışır durumdadır. Tıpkı durumu kadavradan nakilde yapabilme uğraşlarımız var. Bu sempozyumun gayesi, Türkiye’de oluşan bilgi birikimini yurtdışından gelen konuklarımıza karşılıklı olarak vermektir. Konuklarımızın ortasında yurtdışındaki büyük merkezlerde araştırma kümelerinde çalışan iki tane Türk bilim insanı var” dedi.
“Güney Marmara’da kadavradan bağış üst üste 5 yılda milyonda 20’nin üzerinde oldu”
Güney Marmara’da kadavradan organ naklinin artışının nasıl gerçekleştiği konusunda bilgilendirme yapan Prof. Dr. Oktay, “Sağlık Bakanlığı’nın dayanağı ile Güney Marmara’da bir takım uzun müddet ve tek iş olarak organ bulma ve koordine etme işi yapıldı. Kadavranın kaynağı olan ağır bakımlara daima eğitim yapıldı. Tüm bunlar Sıhhat Bakanlığı’nın tertibi ile oldu. Beraberinde kışladan okula kadar her kısma yönelik eğitimlerle muvaffakiyet geldi. Bugün Türkiye’de milyon başına kadavradan organ bulma 8 dolaylarında iken, Güney Marmara’da üst üste 5 yılda 20’nin üzerinde oldu. 2018’de ise bu sayı 23 oldu. Bu da Avrupa ortalaması değerindedir” formunda konuştu.
“2 böbreği 1 şahsa takma eğilimini gerçekleştirdik”
Gerçekleştirdikleri ‘Dual Böbrek’ naklini anlatan Prof. Dr. Oktay, “Her sunulan organ kabul edilemiyor, aşikâr bedelde ve canlılıkta olması gerekiyor. Güney Marmara özelinde; bağışlanan kadavranın birden fazla ileri yaştaydı. İleri yaştaki kadavradan alınan böbrek; böbrekler alındığında 2 böbrek olduğu için birer bireye takılır. Tek takıldığında yeteri kadar misyon yapamayacağı düşünülen böbrekler genelde dünyanın her yerinde reddedilir. Bağışlanan organ esasen az, onların da yüzde13-15’i bu münasebet ile reddediliyor. Bu nedenle tek başına kaldığında 1 kişinin yükünü taşıyamayacak durumda olan böbrek yerine, 2 böbreği 1 şahsa takma eğilimini gerçekleştirdik. İkili yani ‘Dual Böbrek’ durumu budur. Erişkin periyotlarında diyalize bağlı kalmak zorunda kalan hastalara bu böbrekleri takarak onları yine daha farklı bir hayat kazanmasını sağladık” diye konuştu.
“Bizim tek sıkıntımız var; kadavradan organ bağışı yetersizliği”
Türkiye’deki nakil durumunu pahalandıran Genel Cerrahi Uzmanı Prof. Dr. İbrahim Berber, “Organ nakli ve onun alt başlığında böbrek nakli alanında Türkiye, şu anda teknik ve yetişmiş insan gücü olarak dünyanın en ileri ülkelerinden bir tanesi pozisyonundadır. Bizim tek problemimiz var; kadavradan organ bağışı yetersizliği. Bu nedenle Türkiye’de, gelişmiş ülkelerin tam bilakis olacak formda kadavradan organ bağışıyla yapılan nakiller yüzde 20 civarında, canlıdan yapılan nakiller yüzde 80 civarında. Bizim uğraşımız kadavradan organ bağışını arttırmak” açıklamasında bulundu.
“Doğum yolundan böbreğin çıkartınca hastanın karnında rastgele bir kesi yapmak zorunda kalmıyoruz”
Doğum yolundan böbrek çıkarımının sağladığı yararları aktaran Prof. Dr. Berber, “Böbreği karın dışına sağlam çıkartmak zorundayız, parçalayarak çıkartırsak bir işe yaramaz. Ameliyatı kapalı metotla de yapsak hastanın karnında böbreğin büyüklüğünde 5-6 santim kesi yapmak zorundayız böbreği bütün olarak çıkartabilmek için. İşte bu durumda doğal açıklık cerrahisi dediğimiz doğum yolundan böbreğin çıkarılması devreye giriyor. Yani böbreği karın duvarından değil, vajinal yoldan karın dışına çıkarttığımız vakit hastanın karnında rastgele bir kesi yapmak zorunda kalmıyoruz. Bunun yararları şöyle: Verici ameliyat sonrası daha az ağrı çekiyor. Daha çabuk ayağa kalkıyor. Çalışıyorsa daha çabuk işe dönebiliyor. Daha az yara izi kalıyor. Daha güzel kozmetik sonuç elde ediyoruz. Ameliyat sonrası ağrı kesici gereksinimi daha az oluyor” sözlerini kullandı.
“Türkiye organ naklinde basamakları çok süratli bir formda çıktı”
Türkiye’nin karaciğer naklinde geldiği noktaya vurgu yapan Genel Cerrahi Uzmanı Prof. Dr. Remzi Emiroğlu,”Eskiden Türkiye’de beşerler karaciğer nakli olmak için ellerinde belgeler ile Numune Hastanesi’nin kapısında beklerlerdi. Orada bir heyet kıymetlendirir ve uygun görülürse hastalar yurtdışına nakil için masraflardı. O günlerden bu günlere çok şey değişti. Türkiye organ naklinde gerçekten basamakları çok süratli bir biçimde çıktı. Şu anda dünyada canlıdan nakil yapan en uygun merkezler Türkiye’de yer alıyor. Güney Kore’yle karşılaştırdığımız vakit aslında milyon nüfus oranı tahminen Güney Kore’den az üzere duruyor lakin yapılan nakil sayısı onlardan az değil. Eskisi üzere değil, çok başarılı sonuçlar ortaya çıkıyor. Lakin hala halledemediğimiz ve yıllardır kanayan yaramız olan organ bağışında çok zayıfız. İran, Irak üzere ülkelerde organ bağışı meselelerini çözdüler. Artık onlar bile nakillerinin yüzde 95’ini kadavradan yapıyorlar” dedi.
“Türkiye’de 2 bin 200 civarında karaciğer nakli bekleyen hasta var”
Karaciğer nakli bekleyen hastalara dair bilgiler paylaşan Prof. Dr. Emiroğlu, “Türkiye’de bekleme listesine baktığımız vakit, 2 bin 200 civarında hasta var. Yıllık ortalama bin 600 civarında nakil yapılıyor. Bin 600 nakilin 400 tanesi kadavradan, öbürleri de canlıdan oluyor. Gönül isterdi ki bu oran karşıtı olsun. Ama karaciğerdeki sorun bizim hastalarımızın bekleyememesidir. Bu hastaların, böbrek hastalarında olduğu üzere diyaliz üzere bir alternatifi yok. Bu yüzden bekleme listeleri çok yükselmiyor. Çok fazla hasta hayatını kaybediyor. Zira Türkiye’de hala hepatit B çok sık görülüyor. Birçok hasta hala doktora ulaşamadan hayatını kaybediyor” formunda konuştu.
“Nakilden sonra hastanın ilaçlarını nizamlı bir formda kullanmalı”
Nakil sonrası takip çok önemli
Nefroloji Uzmanı Prof. Dr. Ülkem Çakır da, organ nakli öncesi hem alıcı hem de vericinin çok yeterli kıymetlendirilmesi gerektiğini belirterek şöyle konuştu: “Vericinin sağlıklı olması, her iki böbreğinin de farklı ayrı çok âlâ çalışıyor olması lazım. Vericiye hiçbir ziyan gelmeyecekse donör olarak kabul ediyoruz ve alacağımız böbrek, genel sıhhat durumlarının yanında birbiriyle doku uyumlarının, tepki verip vermeyeceğini, reddetme riskini bunları çok ayrıntılı araştırıyoruz. Şayet bunlarda bir sorun çıkarsa o kişi alıcı yahut verici olamıyor. Bu nedenle her vericiyi ya da alıcıyı kabul edemeyebiliyoruz”.
Transplantasyon merkezinde ayrıntılı kıymetlendirme sürecinden sonra hastanın alıcı olup olamayacağına karar verilmesi gerektiğini, olamayacaksa başka tedavi metotlarına yönlendirilmesi gerektiğini belirten Prof. Dr. Çakır “Genelde en büyük özveriyi vericiler yapıyor. Genel cerrahlar çok hoş ameliyatlar gerçekleştiriyorlar, nakil sonrası hastaların takipleri çok tertipli olarak nefrologlar tarafından yapılmalı. İlaçlar denetim edilmeli, genel sıhhat durumları denetim edilmeli. Nakil olmakla bitmiyor, çok tertipli takibinin yapılması gerekiyor” diye konuştu.
