Sağlık Bakanlığı kamuda yapacağı atamalar için Kamu İşçisi Seçme Sınavı’na (KPSS) ek olarak, adaylarla mülakat uygulamasını da hayata geçirmeyi planlıyor. Lakin meslek örgütleri ve atanamayan yüz binlerce sağlıkçı mülakat uygulamasına karşı çıkıyor.
Sıhhat Bakanlığı Yönetim Hizmetleri Genel Müdürlüğü geçtiğimiz hafta, “Sözleşmeli Sıhhat İşçisi Yerleştirme ile Kelamlı İmtihan Metot ve Esasları” yayımladı.
2016 yılında çıkarılan 663 sayılı KHK’ya dayandırılarak hazırlanan yöntem ve temeller, kamuoyunda ‘sağlıkta mülakat’ tartışmalarına neden oldu.
Resmi internet sitesinde yayımlanan tarz ve temeller şimdi bakanlık tarafından yürürlüğe konmadı fakat bilhassa atanmayı bekleyen sağlıkçıların yaşadığı rahatsızlık Twitter’da Türkiye gündeminden düşmedi.
Sıhhat profesyonellerine ilişkin 10 sivil toplum örgütünün bir ortaya gelerek kurduğu Sıhhat Profesyonelleri Platformu, sıhhat alanındaki atamalarda mülakat sistemine karşı çıkıyor.
Platforma nazaran Türkiye’de 39 farklı branştan 550 bin kişi atanmayı bekliyor.
BBC Türkçe’ye konuşan ve devlet memuru olduğu için isminin haberde yer almasını istemeyen platform yöneticisi, sıhhat alanında atanmayı bekleyen kişi sayısının beş yıl evvel 250 bin olduğunu ve bu sayının her sene 70 bin arttığını belirtiyor.
Sıhhat Bakanlığı’na yakın kaynaklar ise, toplumsal medyada geçen haftadan beri süren yansılar üzerine bakanlığın mülakat sisteminden geri adım atmayı planladığını aktarıyor.
“Her kentte farklı mülakat heyeti olacak”
Yayımlanan adap ve asıllara nazaran, mülakatlar her vilayette farklı başka yapılacak ve her vilayette farklı bir ‘il imtihan komisyonu’ kurulacak.
Ayrıyeten vilayet imtihan kurulunda “en az bir tabip yahut uzman tabibin bulunması ve öteki üyelerin ise tabip, uzman tabip yahut lider yardımcısı seviyesinde olması” kaidesi getiriliyor.
Türkiye Fizyoterapistler Derneği Başkanı Tülin Düger, Sağlık Bakanlığı’nın resmi sitesinde yayımlanan kelamlı imtihan adap ve temelleri okuduktan sonra mülakat sistemine dair telaşlarının arttığını söz ediyor:
“İşe alınacak kişi sayısının üç katı kişi mülakata çağırılacak ve her kentte farklı mülakat yapılacak. Münasebetiyle her heyetin beklentisi farklı olacak ve ucu açık olacak.
“Ayrıca heyette yer alacak tabipler belirlenirken branş ayrımı yapılmayacak. Mülakatta bir tabip oturup, bir fizyoterapistin tecrübesini nasıl eleyecek? Radyoterapide neyin değerli olduğunu nereden bilecek ya da bir hemşireyi nasıl kıymetlendirecek?”
Ataması yapılan ya da atanmayı kıl hissesi kaçıran şahısların KPSS puanlarının birbirine çok yakın olduğunu hatırlatan Düger, değerlendirmeye bir de mülakat puanının eklenecek olmasını şöyle eleştiriyor:
“Örneğin bu yıl fizyoterapistler için 400 atama yapılacak. Bunların büyük bir kısmı 90 üstü puan aldılar ve puanlar ortasındaki aralık çok dar. Bir de bunun üzerine mülakat notunun eklenmesi tüm istikrarları bozacak. Sıhhat atamalarında mülakat yapılması bizim için liyakata son verilmesi ve torpilin öne çıkması manasına geliyor.”
Düger, atama bekleyen binlerce sağlıkçı olduğu düşünüldüğünde temel tahlilin ne KPSS’de ne de mülakat sisteminde olduğunu, dünyada olduğu üzere çeşitli meslek örgütleri tarafından bağımsız bir imtihan yapılması gerektiğini düşünüyor:
“Bu öğrenciler mezun olduktan sonra da aylarca kursa gidip KPSS’de bir not alıyorlar: O denli ya da bu türlü, objektif bir not. Şayet düşük almışlarsa bir sonraki sene için bir amaç belirliyor ve en azından önlerini görüyorlar ancak mülakat olursa hangi notu alırsanız alın atanmanıza yetip yetmediğini bilemeyeceksiniz.
“Fakat mezunların mesleksel yetkinliğini ölçmek istiyorsak, KPSS’de onlara kendi alanlarıyla büsbütün ilgisiz bir formda ‘üçgen, kare sorusu’ sormak yerine, kendi alanlarından sorular içeren bir mesleki yeterlilik sınavı yapılabilir. Dünyada bu türlü yapılıyor.”
“Hükümeti güç durumda bırakmak için gündeme getiriliyor”
Türk Medikal Radyoteknoloji Derneği Başkanı Barış Cavlı, İstanbul’da tekrarlanacak mahallî seçim öncesi sıhhat atamalarında mülakat tartışmalarının gündeme gelmesinin “hükümeti sıkıntı durumda bırakacak” bir atak olduğunu savunuyor.
Şu anda Radyoloji Kısmı’ndan mezun olan yaklaşık 60 bin kişinin atanmayı beklediğini belirten Cavlı’ya nazaran hükümet bu mevzuda yanlış yönlendiriliyor:
“Bizim için ‘sağlıkta mülakat’ demek ne yazık ki kamu atamalarında itimat ortamının ve liyakatın sağlanamaması demek. Milli Eğitim Bakanlığı atamalarında görüyoruz, KPSS’den 90-95 alan şahıslar mülakatla eleniyor. Bunun yaşanmış örneklerini görmek, insanların bu türlü puanlarla yalnızca mülakat yüzünden elenmiş olması, sıhhatte da ‘torpil’ olacağı telaşı yaratıyor.”
Cavlı, Türkiye’deki Radyoloji kısımlarından her sene ortalama 6-7 bin mezun verildiğini lakin çok az bir kısmının Sağlık Bakanlığı atamalarıyla kamuda iş bulabildiğini söylüyor.
Bilhassa yeni mezun ve şimdi iş deneyimi olmayan şahısların özel bölüm tarafından tercih edilmediğini ve bu nedenle temel önceliklerinin kamuda istihdam edilmek olduğunu şöyle anlatıyor:
“Tecrübesiz oldukları için özel bölümde iş bulamayanlar, gece gündüz ders çalışıp devletin röntgen ve Xray aygıtlarına atanmak istiyorlar. Bu nedenle sıhhat atamalarında mülakat haberleri hepimizde önemli dert ve soru işaretleri oluşturdu.”
Üniversitelerde radyoloji alanında iki yıllık ön lisans kısımları de bulunuyor.
Bu bireylerin özel dalda iş bulmak açısından daha da dezavantajlı olduğunu belirten Cavlı, KPSS’de çok yüksek puanlar aldıklarını anlatıyor:
“KPSS’de sıhhat alanında birinci 150’ye giren 20 radyoloji mezunu arkadaşımız var. Mesela, KPSS’de Türkiye 156’ncısı olan arkadaşımız hala atanmayı bekliyor. İki yıllık ön lisans Radyoloji mezunu olan bu arkadaşlarımız, devlet hastanelerinde röntgen teknikeri olmak için uğraşıyorlar zira özel dalda çok bahtları yok.”
Sacece iki diyetisyen atandı
Türkiye Diyetisyenler Derneği’ne nazaran, halihazırda kamuda atanmayı bekleyen 10 bin diyetisyen bulunuyor.
Türkiye’deki 102 üniversiteden her yıl toplamda 5 bin diyetisyenin mezun olduğunu söyleyen dernek başkanı Nevra Koç, son KPSS’de yalnızca iki diyetisyenin atamasının yapıldığını belirtiyor.
Koç’a nazaran mezunlar KPSS ile ‘nispeten adil bir atama şansına’ sahip oluyor. Lakin Koç, mülakat sistemiyle mezunlar ortasında ‘adil’ bir eleme yapılacağına inanmıyor:
“KPSS ile herkes bahtına razı olup sırasını bekliyor. Sıhhatte mutlaka mülakat olmaz zira mülakatı yapacak şahıslar bile diyetisyen olmayacak. 30 bin kişinin alınması için 90 bin kişi mülakata girecek. Beş dakika sürecek mülakatta o diyetisyenin yeterliliğini kim ölçecek?”
“Yöntemin nasıl olacağı, nasıl bir mülakat sisteminin yapılacağı da muallak. Bu kadar bireye adil bir mülakat yapılabileceğini düşünmüyoruz. Bu işin peşini bırakmayacağız. Farklı meslekler tarafından diyetisyenlerin yeterliliğinin denetlenmesini asla kabul edemeyiz.”
Türkiye’de obezite ve diyabet sıkıntılarının salgın üzere arttığını belirten Koç’a nazaran, pek çok devlet kurumunda diyetisyen istihdam edilmiyor ve Sıhhat Bakanlığı’nın atamalarda sistem değişikliği yerine bu sorunu çözmesi gerekiyor:
“Milli Eğitim Bakanlığına bağlı okullarda ‘yeşil kantin, sağlıklı beslenen okul’ üzere projeler var lakin bir tane diyetisyen çalıştırmıyorlar. Çalışma ve Toplumsal Güvenlik Bakanlığı’na bağlı fabrika ve işletmelerde hiçbir diyetisyen çalışmıyor. Halbuki, buralarda personellerin güç harcamalarına alması gereken yevmiyelerini diyetisyen belirler.”
“Aile ve Toplumsal Siyasetler Bakanlığı’na bağlı en az 20 farklı kurum var. Çocuk yuvaları, sevgi konutları, huzur evleri… Burada yaşayan beşerler pediatriden geriatriye beslenme ile ilintili birçok yeme sorunu yaşıyor ve buralarda da diyetisyen çalışmıyor.”
Atama bekleyen 550 bin kişi için çözüm ne? Sağlık Bakanlığı atamalarında mülakat meselesi birinci olarak 2016 yılında 663 Sayılı KHK ile gündeme geldi.
KHK’da Sıhhat Bakanlığı’nın yapacağı atamalarda ister yalnızca KPSS puanını baz alarak atama yapabileceği, isterse kelamlı mülakat yapabileceği belirlendi.
Bu KHK’nın akabinde sıhhatte mülakat telaşı vakit zaman kamuoyunda kendisini hissettirse de geçen haftaya dek bu mevzuda somut rastgele bir adım atılmamıştı.
Sıhhat Bakanlığı’na yakın kaynaklar geçen haftadan beri süren reaksiyonlar üzerine bakanlığın mülakat sisteminden geri adım atma hazırlığı içerisinde olduğu bilgisini verdi.
Bahisle ilgili açıklama yapmak üzere başvurduğumuz bakanlık ise mülakat sisteminin hayata geçip geçmeyeceği hususunda Sağlık Bakanı Fahrettin Koca’nın bir kıymetlendirme yapacağını söyledi.
Sıhhat Profesyonelleri Platformu’na nazaran ise her sene 70 bin artan işsiz sağlıkçı sayısı daha büyük bir sorun oluşturuyor.
İsminin haberde yer almasını istemeyen platform yöneticisine nazaran birinci olarak üniversite kontenjanlarının azaltılması ve giderek artan mezun sayısının önüne geçilmesi gerekiyor:
“Mezun sayısı bu türlü devam ederse birkaç yıl içinde atanmayı bekleyen sağlıkçı sayısı milyonu bulacak. Bilhassa vakıf üniversitelerinde plansızca artırılan öğrenci kontenjanlarının azaltılması gerekiyor.”
“Bakanlığın bütün sağlıkçıları istihdam edemeyeceğini çok güzel biliyoruz lakin buna rağmen özel dal de yeteri kadar denetlenmiyor. Özel bölümde üç sağlıkçının istihdam edilmesi gereken işte bir sağlıkçı çalıştırılıyor ve tüm iş ona yaptırılıyor. Aldıkları fiyatla yaptıkları iş birbiriyle alakasız durumda. Binlercesi taban fiyatla ya da daha ucuza çalışıyor.”
