Sıkça ‘şey’ sözünü kullananlar dikkat
Nöroloji Uzmanı Doç. Dr. Hatice Balaban, unutkanlık başlangıcı ve söz bulma zahmeti çeken sıkça “şey” sözünü kullananlarda Alzheimer başlangıcı olabileceğini söyledi
SİVAS – Nöroloji Uzmanı Doç. Dr. Hatice Balaban, unutkanlık başlangıcı ve söz bulma zahmeti çeken sıkça “şey” sözünü kullananlarda Alzheimer başlangıcı olabileceğini söyledi.
Medicana Sivas Hastanesi Nöroloji Uzmanı Doç. Dr. Hatice Balaban, Alzheimer hastalığına yönelik belirtiler ve tedaviler hakkında bilgi verdi.
Alzheimer hastalığının belirtilerinden bahseden Doç. Dr. Balaban, “Randevularını, yemeği ocakta ya da anahtarı unutabilirler. Söz bulma zahmeti çekerler, sıkça ‘şey’ derler. Ellerini eskisi üzere kullanamazlar. Giyinip soyunmada zorluk yaşarlar. Bu belirtilerin yalnızca bir kaçı” dedi.
“Erken teşhis çok önemli”
Tüm hastalıklarda olduğu üzere Alzheimer hastalığında da erken teşhisin çok kıymetli olduğunu belirten Doç. Dr. Balaban, “Tüm hastalıklarda olduğu üzere, Alzheimer hastalığında da erken teşhis çok değerli. Unutkanlık, günümüzde her yaştan bireyin günlük hayatında ortaya çıkabilecek yaygın bir sorundur. Bu durumun çoğunlukla sebebi dikkat bozukluğudur ya da günlük koşuşturmalara bağlıdır ve bir hastalığa işaret etmez. Buna rağmen unutkanlığın hastalığın bir kesimi olan demans, kazanılmış zihinsel yetilerin sonradan bireyin günlük ömür aktivitelerini etkileyecek derecede bozulduğu bir küme hastalığı kapsar. Demanslar birincil olarak beyin hücrelerinin yaşlanma ve vefatı ile giden ‘nörodejeneratif hastalıklar’ dediğimiz hastalıklar bünyesinde gelişir. Bunun dışında, çoklu beyin damar tıkanıklıklarından kronik infeksiyonlara kadar pek çok hastalıkta zihinsel yetilerde bozukluk olaya eşlik edebilir. Nörodejeneratif demanslar içerisinde en sık görülen Alzheimer hastalığıdır. Başlangıç yaşı 40-90 ortasındadır. Sıklıkla 65 yaş üzerinde görülür. Hastalığın birinci başlangıç yakınmaları, beyinde sinir-hücre hasar ve vefatının başladığı bölge ile ilişkilidir” dedi.
“Günlük hayatı olumsuz etkiler”
Alzheimer hastalarında en sık görülen ve dikkat çekenin ise söz bulma zahmeti olduğunu belirten Doç. Dr. Balaban, söyleyecekleri kelime yerine ‘şey’ sözcüğünü sık kullanma görüldüğünü söyledi. Doç. Dr. Balaban, “Alzheimer hastalığının farklı tipleri bellekten çok yeri algılama işlevinde bozuklukla başlamakla birlikte; tipik klinik özelliği yakın hafızaya ilişkin bozukluklarla başlamasıdır. Uzun vadeli hafıza korunmuşken kısa müddetli bellekte bozulmalar dikkati çeker. Vakitle, hastalığın ileri evrelerinde uzak bellek de bozulur. Bu bağlamda hasta, birebir soruları tekraren sorabilir. Anlattığı bir mevzuyu tekraren defa daha evvel hiç anlatmamış üzere anlatabilir. Özel eşyalarını koyduğu yerleri kaybeder, randevularını unutur, yemeği ocakta ya da anahtarı kapıda unutabilirler. Kısa vadeli bellek sorunları yanında lisan bozuklukları görülebilir. Hastalarda en sık görülen ve dikkat çeken ise söz bulma güçlüğüdür. Söyleyecekleri söz yerine ‘şey’ sözcüğünü sık kullanma görülür. Tutuk konuşma ve cümle uzunluğunun kısalması, evet-hayır formunda kısa sözlerle cevap verme öbür dikkat çeken durumlardır. Hastalığın ilerleyen periyotlarında isimlendirme bozukluğu ve akıcı ama anlamsız konuşma da olabilir. Marifet isteyen motor fonksiyonların kaybı bir başka durumdur ve ilerleyici beceriksizlik, sakarlık biçiminde anlatılır. Hastalar ellerini eskisi üzere kullanamadıkları, nesneleri düşürdüklerinden yakınırlar. Üzerini giyip çıkarmada zorlanırlar ya da karşıt çıkarılmış bir elbiseyi düzeltemezler. Giyme sürecini başlatamaz ya da muvaffakiyet ile tamamlayamazlar. Çatal, kaşık kullanmada zorlanırlar. Yazı yazma bozulabilir. Dikiş dikememe, marangozluk işlerinde beceriksizlik, mutfak ve öteki mesken aletlerini kullanamama olabilir. “dedi.
“İyi bildiği yolda bile kaybolabilir”
Doç. Dr. Balaban, hastalarda az bildikleri yerlerde, hatta uygun bildikleri yerler dahi dış yerde yolunu kaybetme olayının görülebileceğini söyledi. Balaban, “Hastalarda az bildikleri yerlerde, hatta yeterli bildikleri yerler dahi dış yerde yolunu kaybetme görülebilir. Kimi hastalarda ise daha farklı olarak aradığı eşya gözünün önünde olduğu halde öteki objelerden ayırıp bulamama, okurken satırların birbirine karışması, yazı karakterlerinin bozulması görülebilir. Görme, işitme ve dokunma algılamasının bozulması da olabilir. Buna bağlı olarak yüzleri, sesleri ve nesneleri tanıyamama, beden tarafını belirleyememe ya da ayırt edememe ortaya çıkabilir. Hücre yaşlanması beynin ön bölgelerine ulaşan hastalarda yargılama, soyutlama toplumsal ortam ve pozisyonlara uygun davranma ve dürtü denetimi bozukluğuna bağlı yakınmalar ya da tam aksine içe kapanma, inisiyatif kaybı görülebilir. Bu olgularda dikkatin kolay dağılması, yeme bozuklukları da tabloya eşlik edebilir. Tüm bu zihinsel işlevlerdeki kazanılmış yeti kayıpları son olarak günlük hayat aktivitelerinin pek çok alanında zorlanmalara sebep olur” dedi.
“İlaçlar hastalığın ilerleyişini yavaşlatır”
Alzheimer hastalığını durdurucu ilaçların yahut hastalığı durdurucu tedavinin günümüzde gelişmediğini belirten Balaban, “Günümüzde Alzheimer hastalığı tedavisinde kullanılan ilaçlar hastalığın ilerleme suratını yavaşlatmaya yöneliktir. Şimdi hastalığı durdurucu ya da büsbütün tedavi edici bir ilaç geliştirilememiştir. Bununla birlikte unutkanlık şikayeti olan bireylerde teşhisin erken konması ve tedavinin mümkün olduğunca erken başlanması epeyce önemlidir” dedi.
