Tiroit kanserinde ezberleri bozacak araştırma

ABD’de Florida Memleketler arası Üniversitesi Cerrahi Onkoloji ve Endokrinoloji Kısım Şefi ve Miami Kanser Araştırma Merkezi Lideri Prof. Dr. Seza Güleç ve takımının 250 hasta üzerinde yaptığı araştırma, yakın bir gelecekte tiroit kanserinin teşhis ve tedavisindeki ezberleri değiştirecek. Araştırma, kanser hücresinin genetik özelliklerine bakıldığında her hastaya standart tedavi uygulanmasının gerek olmayabileceğini gösterdi. Bu da şu manaya geliyor; her makus gidişli tiroit kanserinde büyük cerrahi süreçlere, ağır radyoaktif iyot tedavilerine gerek olmayabilir.
“Gen haritalama ile yakın bir gelecekte kanserin tipine değil, hücre çekirdeğinde kanserleşme sürecini başlatan asıl nedenlere nazaran tedaviler düzenlenecek” diyen Prof. Dr. Seza Güleç, bunun ne manaya geldiğini şöyle anlattı:
“2000 yılında tamamlanan İnsan Genom Projesinin akabinde 2005’de başlatılan Kanser Genom Projesi (The Cancer Genome Atlas) sayesinde kanser teşhis ve tedavilerindeki tüm istikrarlar değişti. Gen haritalamanın kanser hücrelerine uyarlanmasıyla yakın bir gelecekte teşhis ve tedavide kanserin çeşidi değil, kanser hücresinin moleküler yapısı değer kazanacak. Yani bir hastada akciğer kanseri mi böbrek kanseri mi olduğunun bir ehemmiyeti kalmayacak; asıl tedaviyi, kanseri ortaya çıkaran hücrenin moleküler yapısındaki özellikler belirleyecek. Zira bir kanser hücresindeki moleküler bozukluk aynıysa, cilt kanseri de olsa akciğer kanseri de olsa hastaya yansıması birebir oluyor. Yani hastalığın ilerleme suratı, tedaviye cevap verme oranı vz emsal seyrediyor. Kanserin ne kanseri olduğu değil, kanser hücresinin moleküler yapısı ve haritalandırılması bize yol gösterecek.”
ARTIK TEŞHİS DE BİREYE ÖZEL OLACAK
Genetik haritalamanın, standart formüllerde düzgün seyirli olmaları beklenen bir küme kanserlerde ise daha büyük cerrahi teşebbüslerin daha yararlı olabileceği bilgisini de ortaya çıkardığını vurgulayan Prof. Dr. Güleç, “Genetik haritalamanın kansere uyarlanması, standart tedavi paradigmalarını da tümden değiştirdi. Örneğin kanser olmasına karşın kimi hastalara büyük cerrahi operasyonlar yapılmayabiliyor. ‘Theranostic’ olarak isimlendirilen bu yeni tıp terimi, tedaviyi direkt olarak etkileyen teşhis yolları olarak tanımlanıyor. Bireye özel teşhis metotlarındaki gelişmeler sayesinde, daha agresif tedavilere gerek kalmayacak. Bugün, tümörün büyüklüğü, neye benzediği değerliyken artık hücre çekirdeğinde, gen seviyesindeki hangi değişiklik kanser hücresinin işlevini nasıl etkiliyor buna bakacağız. Bu da kanserin gidişatının, saldırganlık derecesinin belirlenmesini sağlıyor. Bir vakit gelecek, artık karaciğer, bağırsak, göğüs kanseri üzere kanser isimleri değil, hastalığın neden ve nasıl başladığı ehemmiyet kazanacak. Bu da süreci ortaya çıkaran genetik moleküler bozukluğun tedavisine kılavuzluk sağlayacak” diye konuştu.
KANSERİN TARİFİ DEĞİŞTİ
Kanser Genom Projesi ile majör (en çok görülen) kanserlerin genetik tiplemesinin yapılmaya başlandığını anlatan Prof. Dr. Güleç, “Kanser hücrelerinin genetik yapıları incelenip olağan hücrelerden farkı ortaya kondu. Bu, kanserin tarifini da değiştirdi. Evet kanser genetik bir hastalık fakat kalıtsal hastalıklarla karıştırılmaması gerekiyor. Kalıtsal tesirle ortaya çıkan kanser tipleri de var (meme kanseri gibi) fakat genetik bir hastalık tarifini yapmamızın nedeni, örneğin çevresel faktörlerin kanserojen tesirleriyle genleri bozup değiştirebilmesi ve kanseri ortaya çıkarabilmesi” dedi.
Prof. Dr. Güleç, çalışmanın önemini şu cümlelerle özetledi:
“Kötü gidişatlı (malign) tiroit nodüllerinde tedavi seçenekleri neredeyse standarttır. Tiroit dokusunun büsbütün çıkarıldığı büyük bir ameliyat, akabinde ağır radyoaktif iyot tedavileri yapılır. Lakin biz bu çalışmamızla, tiroit nodülü biyopsilerinde baktığımız genetik değişikliklerin bize verdiği bilgilere nazaran ilerledik. Gördük ki makûs gidişatlı görünen kimi tiroit kanserlerinde bile büyük cerrahi süreçlere gerek kalmadan tedavi mümkün. Zira biyopside, kanser hücresinin moleküler seviyedeki haritalamasını yaptığımızda, hangi hastada nasıl seyredeceği ve hangi tedavilere daha güzel karşılık vereceğini öngörebiliyoruz. Bu da hastanın büyük ameliyatlar geçirmesi, ömür uzunluğu tiroit hormonu kullanmak zorunda kalması üzere birçok dezavantajı ortadan kaldıracak. Bu çalışma, başka kanser tipleri için de öncül olacak.”
HASTALIĞIN SIRRI ‘KARANLIK BÖLGE’DE SAKLI
Hücrenin genlerini denetim eden ve ‘dark matter (karanlık madde)’ olarak tanımlanan, şimdi tam çözülememiş gen alanlarından da bahseden Prof. Dr. Güleç, sözlerini şöyle noktaladı:
“Ana genleri denetim eden öncü gen alanları bunlar. Kanserin asıl seyrini, bu alanlara ilişkin çözümlemeler belirliyor. Evvelden bir hastanın hücresine ilişkin gen haritasını çıkarabilmek için haftalar, aylarca araştırma yapılıyordu. Artık yeni nesil ‘gen sekanslama’ sayesinde bu süreç 24 saatin de altına indi. Kanser beden hücreleriyle yarışa giriyor. Doku şartlarına en uygun kanser hücreleri hayatta kalıyor ve çoğalıyor; olağan dokuların kaynaklarını ele geçiriyor. Kanser hücresi daima evrim geçiriyor. Siz tanıyı koyup tedaviye başlasanız da hücre mutasyonlara uğrayıp o tedaviye direnç geliştirebiliyor. Yani birebir hastada bir kanser tipinin seyri, kanser hücresinin gösterdiği evrime nazaran değişebiliyor. Bu nedenle kanser hücresinin moleküler seviyede anlaşılması hayati kıymet taşıyor. Siz bunun takibini gerçekleştirebilirseniz o mutasyonlara nazaran tedavi seçenekleri de geliştirebilirsiniz.”