Yeni teknoloji, nakil için organların performansını artıracak

YEŞİM SERT KARAASLAN – Oxford Üniversitesinde açılan Organ Rejenerasyon Merkezinde, nakil müddetinin uzaması, hastalık üzere nedenlere bağlı sorun belirlendiğinden hastaya nakledilemeyen organlar, uygulanan tedaviyle performansları artırılarak bir oburu için umut olabilecek.
İngiltere’de kurulan merkezdeki uygulamalarla, organın vücuttaymış üzere misyonunu yerine getirmesi, birebir vakitte karaciğerdeki yağ oranının azaltılması, kalbin atmaya devam etmesiyle, organların nakil için performansının artırılması sağlanacak.
Ankara Üniversitesi (AÜ) Tıp Fakültesi Böbrek ve Pankreas Nakli Merkezi Lideri Prof. Dr. Acar Tüzüner, AA muhabirine, alandaki gelişmelere ait açıklamalarda bulundu.
Türkiye’de 25 bini böbrek olmak üzere yaklaşık 30 bin hastanın organ beklediğini anlatan Tüzüner, bu şahısların sıhhatlerine kavuşabilmesi için tek şartın nakil olduğunu tabir etti.
Kalp, akciğer, karaciğer hastalıklarında organ yetmezliği geliştiğinde kişinin hayatta kalmasının mümkün olmadığını kaydeden Tüzüner, böbrek hastalarında ise bir mühlet diyaliz tedavisiyle yaşama tutunmanın mümkün lakin kâfi olmadığını belirtti.
Tüzüner, bağışlanan organların performansının artırılabilmesi ve çeşitli nedenlere bağlı olarak nakil yapılamaması durumunda organın fonksiyonunda kayıp yaşanmasının önlenebilmesi için yüksek teknolojik aygıtların geliştirildiğini bildirdi.
Organın bağışçıdan çıkarıldıktan sonra alıcıya takılması ve tekrar kanlandırılması için kısıtlı vakit bulunduğuna ve kan pompalanmayan organların süratle ölmeye başladığına değinen Tüzüner, “Her organın dayanma müddeti farklıdır. Kalp alındıktan sonra 4, karaciğer ve pankreas 12-16, böbrek 24 saate kadar dayanabiliyor. Nakil için bekleme mühleti uzadığında organın işlevi bozuluyor, hücreler ölüyor ve bir mühlet sonra kullanılamaz hale geliyor.” diye konuştu.
“Organa beden sıcaklığında oksijenli kan veriliyor”
Prof. Dr. Tüzüner, vericiden alıcıya organın nakledilmesi için geçen müddette işlev kayıplarının en aza indirilmesi ve organdaki kimi hasarların giderilerek nakil için uygun hale getirilebilmesi için dünyanın birinci yüksek teknolojik özellikli özel aygıtlarının bulunduğu bir laboratuvar açıldığına işaret ederek, “İngiltere’de Oxford Üniversitesinde Organ Rejenerasyon Merkezi açıldı.” dedi.
Eskiden organların özel hazırlanmış solüsyonlarla soğutulduğunu ve artı 4 derecede saklanarak organa tekrar kan gidene kadar mevcut gücün yönetimli kullanılmasının sağlandığını lisana getiren Tüzüner, bu uygumalanın kâfi olmadığını bildirdi.
Vericiden çıkarılan organların perfüzyon aygıtlarına takılıp, beden sıcaklığında oksijenli kan verildiğini belirten Tüzüner, bu halde organın, vücuttaymış üzere hayatta kalmasının sağlandığını kaydetti.
Tüzüner, karaciğerin bu biçimde alıcıya nakledilene kadar vücuttaymış üzere safra üretmeyi sürdürdüğünü anlatarak, “Örneğin bu halde böbrek takıldığında idrar yapmayı sürdürüyor. Yaklaşık 4-6 saatte takılması gereken kalp de dışarıdayken bedendeki üzere atmaya devam ediyor. Bu nedenle nakil için çok daha uzun mühlet kazanılabiliyor. Vakit kazanılması, farklı bir kişi için uygun alıcı bulabilme talihini da artırıyor.” halinde konuştu.
“Organdaki hasar giderilebiliyor”
Tüzüner, merkezde yapılan çalışmalarla organdaki hasarın giderilmesine değerli katkı sağlanabildiğine dikkati çekerek, kelamlarına şöyle devam etti:
“Organlar, ölen şahıslardan alındığından bazen hasarlı olabiliyor. Bu aygıtlara takılan organlarda dolaştırılan kan ya da özel solüsyonlarla, organların alıcıya takıldığında performansının nasıl olacağı bilgisi, organ bireye nakledilmeden elde edilebiliyor. Standart uygulamada organın çalışıp çalışmayacağı lakin nakledildiğinde görülebiliyor. Artık ise organ makineye takıldığında bedende çalıştığı üzere taklit edildiği için organın performansı ölçülebiliyor. Bu da hangi organın takılıp takılmayacağına karar verilmesinde değerli rol oynuyor.
Diğer değerli çıktı ise artık yavaş yavaş organları tamir etme yeteneği elde edilmeye başlandı. Organ takılmadan evvel aşikâr bozuklukların olması halinde çeşitli tedaviler bu aygıtlarla sağlanıyor. Organ tedaviye karşılık veriyorsa ve düzgünleşme gösteriyorlarsa bir bireye takılabilir hale getirilebiliyor.”
“Çalışmalar şimdi deneysel”
Organın tamir edilmesine imkan veren çalışmaların şimdi deneysel seviyede olduğuna işaret eden Tüzüner, beşerler üzerinde de denenen bu çalışmaların sonuçlarının başarılı çıktığını söyledi.
Tüzüner, karaciğerde yüzde 30’un üzerinde yağlanma halinde naklin başarısız olduğunu söz ederek, “Yağlı karaciğer çıkarıldıktan sonra özel solüsyonlarla tedavi edilerek yağ oranı düşürüldü. Yeni açılan bu laboratuvarda gerçekleştirilen uygulamayla nakiller gerçekleştirildi. Bunun sonuçları da bilimsel platformlarda yayımlandı.” dedi.
Bunun dışında böbreklerdeki asit-baz üzere kimi anomalilerin evvelce belirlenebildiğini lisana getiren Tüzüner, “Kalpte de birinci sefer yeni bir uygulama yapıldı. Perfüzyon aygıtlarına takılan kalbe, alıcıya takılana kadar sıcak kan verilerek atması sağlandı. Bu müddette, hücre kaybı önlenerek, kalbin diğerine nakli gerçekleştirildi.” bilgisini verdi.
Prof. Dr. Tüzüner, Ankara Üniversitesi bünyesinde de bu türlü bir merkez açılmasının planlandığını kelamlarına ekledi.