Çocuklarda en sık olarak uygulanan cerrahi süreç olan sünnet, cinsel organ başını örten ve sünnet derisi olarak bilinen “Prepisyum”un uygun bir uzunlukta cerrahi yollarla kesilerek çıkarılmasıdır. Pekala Çocuklarda sünnet ne vakit yapılmalı? Erkek çocuklarda sağlıklı sünnet nasıl olmalı? Sünnet operasyonundan sonra düzgünleşme mühleti ne kadardır? Sünnet ile ilgili tüm merak edilenleri Çocuk Cerrahisi Uzmanı Op. Dr. Arzu Özyer Bektaş’a sorduk. İşte sünnet ile ilgili bilmeniz gerekenler.
Kadınları pek çok meslek kümesinde faal olarak görüyoruz. Lakin sünnet yapan bir bayanla birinci kere tanışıyorum. Bir bayan olarak sünnet yapmaya nasılkarar verdiniz?
Türkiye’deki toplumsal yapılanmayı düşündüğümüzde bu soruyu sormanız çok hakikat. Zira sünnet evvelki yıllarda sıhhat eğitimi bile almamış sünnetçi diye isimlendirdiğimiz kimseler tarafından yapılıyordu. Bunun sonucunda da bu bireylere sünnet olan çocuklar bu sefer çok önemli sorunlarla biz hekimlere geliyordu. Ben Çocuk Cerrahisi Uzmanıyım. Doktor olmaya küçük yaşlardaki klasik sorulardan beri karar vermiştim. Çocuk Cerrahisini seçme nedenim ise çocukları çok sevmemden kaynaklanıyor. Bunun yanına da tıp fakültesinde eğitimini aldığım ve çok sevdiğim cerrahiyi ekleyince keyifle yaptığım bir iş ortaya çıktı.
“Sünnet küçük ancak kıymetli bir cerrahi süreçtir. Kesinlikle konusunda uzmanlaşmış tabipler tarafından yapılmalıdır.”
Biraz sünnetin tarihçesini konuşmak istiyorum. Neden sünnet yaptırıyoruz?
Sünnetin tarihi M.Ö. 6000’li yıllara kadar uzanır. Eski Mısır piramitlerinde bulanan kimi mumyaların sünnetli oldukları görülmüştür. Sünnetin Hz.ibrahim’in adeti olduğu söylenmektedir. Tarih boyunca Mısırlıların, Musevilerin ve Babillilerin sünnetli oldukları görülmüştür. Lakin sünnetin devamlı bir adet haline gelmesi Hz. Muhammed’in (S.A.V.) Müslümanlara tavsiyesi ile kalıcı olarak uygulanmasına vesile olmuştur.
Bugün artık sünnet hem Peygamberimizin (S.A.V.) tavsiyesi hem de tıbbî faydasından ötürü yapılmaktadır. Sünnet artık batı ülkelerinde de tıbbî faydasından ötürü tercih edilen bir uygulama olmuştur.
Sünnet kim tarafından yapılmalı? Sünnet yapılacak yerde hangi şartlar aranmalı?
Sünnetküçük ancak değerli bir cerrahi süreçtir ve konusunda uzmanlaşmış doktorlar tarafından, sterilizasyon koşulları uygun ortamlarda, uygun cerrahi aletlerin bulunduğu ortamlarda yapılmalıdır.
Bilhassa lokal sünnetlerde çocukların inançta hissedeceği ve korkmayacağı bir ortamın olması çocuğun sünnete olan bakışını olumlu etkilemektedir. Klinik dekorasyonunda çocuklar için tehdit içermeyen görseller ve renkler kullanılmalı, çocuklara özel bir aktivite ve oyun alanı oluşturarak, gerilimsiz bir ortam hazırlanmalıdır. Bunların yanı sıra ailenin ve çocuğun mahremiyetini gözeten, bir dinlenme/bekleme odası oluşturulması da sünnet anını kolaylaştıracak düzenlemelerdir.
Sünnette kullanılan cerrahi aletler ve sarf materyalleri kesinlikle tek hastada kullanılmalı, cerrahi müdahale – sünnet odası ve masası/ sedyesi süreç sonrasında yeni bir hasta alınmadan evvel uygun solüsyonlarla dezenfekte edilmelidir.
Sünnet kararı nasıl alınır? Çocuk bu sürece nasıl hazırlanır?
Sünnet tıbbı endikasyon ise çocuk doktoru ya da çocuk cerrahisi uzmanının tıbbi açıdan değerlendirmesi sonucu aileye önermesi ile gerçekleşir. İsteğe bağlı sünnet de ise çocuğun yaşı ve ruhsal durumu kıymetlendirilerek, nerede ve kimin tarafından yapılacağı da itinayla araştırılarak karar verilmelidir.
Çocuk, sünnet öncesinde muttlaka sünnet yapacak tabiple tanışılmalıdır ve kesinlikle ön muayene yapılmalıdır. Zira;
– Çocuk, tabibi ile tanışacak ve ona itimat duyacaktır.
– Çocuğun öteki bir hastalığı olup olmadığı denetim edilmiş olur.
– Sünnet öncesinde ve sonrasında yapılacaklar ve karşılaşılabilecek durumlar detaylı ortaya konur.
– Bilhassa büyük çocuklarda ruhsal olarak olumsuz etkilenmenin önüne geçilir.
Sünnetin çocuk psikolojisi üzerindeki tesirleri nasıldır?
Sünneti birinci 3 ay hatta yenidoğan dönemimde önermemizin nedeni çocuğun ruhsal olarak olumsuz etkilenmemesi içindir. 2-6 yaş ortası çocuklar olup bitenlerle ilgili her şeyi anlamakta lakin bizler çocuklarımıza sünnetle ilgili her şeyi tam anlatamadığımız için ruhsal olarak etkilenebiliyorlar. Ebette ki bu tutum da keskin bir hudut değildir. Bazen 4 yaşındaki çocuğa konuşarak ulaşabilirken, yeri geliyor 9 yaşındaki çocuğu muayane bile edemiyorsunuz. Bu nedenle ön muayane sünnet basamağı içerisinde çok büyük kıymet kazanıyor. Muyane sonrası, çocuğun durumuna nazaran sünnet olup olmayacağı ve sedoanaljezi yahut lokal mi sünnet olacağına karar verilmektedir. Bilhassa büyük çocuklarla detaylı konuşulmalı, onayı alınmalı ve süreçle ilgili katiyetle palavra söylenmemelidir.
Bazı aileler çocuklarını doğar doğmaz sünnet yaptırıyorlar, bunu öneriyor musunuz ve bebekler ne vakit sünnet ettirilmelidir?
Ben yenidoğan sünneti şayet çocukta anaotomik ve fizyolojik bir badire yoksa katiyen öneriyorum. Yenidoğan birinci 30 günlük periyoda denir. Bebek doğumdan çabucak sonra hastaneden çıkmadan da sünnet yapılabilir. Lakin son devirde bebek dünyaya anneye alışsın, anneyi emmeyi öğrensin ve anne de bebğe alışsın diye 7-15 günde de tercih edilmektedir.
Yenidoğan sünnetinin avantajları nelerdir? Yenidoğan sünneti hangi durumlarda önerilir?
Bebekte bir kahır yok ise anne de hazır ise yenidoğan sünneti yapılabilir. Bebeklerde yara güzelleşmesi çok daha süratlidir ve bebeklerin ağrı eşiği çok daha yüksektir. Daha az hareketlidir, bu da sünneti daha da kolaylaştırır. Sünnet sonrası bakımı da çok daha rahat olur ve bebekler bu süreçten ruhsal olarak etkilenmezler.
Hangi durumlarda yenidoğan sünneti uygulanamaz?
Bebeğin öteki bir rahatsızlığı var ise (kalp, teneffüs yetmezliği vb.)
Pipisinde eğrilik ya da rotasyon anormallikleri var ise, Hipospadias (peygamber sünneti) üzere ameliyat gerektiren durumlar var ise bu bebeklere sünnet uygulanmaz.
Çocuklar hangi yaşta sünnet olmalı? Sünnet için en ülkü yaş nedir?
Aslında teknik olarak 1 günlükten itibaren sünnet yapılabilir. Deneyimimin sonucunda, şayet farklı bir durum yok ise, en uygun vakit birinci 3 ay hatta yenidoğan periyodudur. Ruhsal etkilenmenin ağır olduğu düşünülen 2-6 yaş ortası önerilmese de bu bir kural olarak kabul edilemez.Sünneti kabul etmiş ve anlamış çocuklar da bu süreci sıkıntısız biçimde atlatabilmektedirler. Bilhassa 1- 6 yaş ortası çocuklar sünnet öncesi kesinlikle muayene edilmeli ve çocuğun durumuna nazaran sünnet kararı ve metodu alınmalıdır.
Siz hangi metotla sünnet yapıyorsunuz? Sünnet için tavsiye ettiğiniz sistem hangisi?
Çocuklar kesinlikle steril koşullarda, ehil bir tabip tarafından, uygun bir yaşta sünnet ettirilmelidir. Aksi halde yapılan küçük yanlışlar çocuklarda özgüven kaybına, ruhsal bozukluklara ve fonksiyonel bozukluklara yol açabilir. Sünnet cerrahi bir teşebbüstür ve değersiz, kolay bir müdahale olarak görülmemelidir. Ben çocuk cerrahıyım ve yüzyıllardır uygulanan cerrahi prosedürlerle sünnet yapıyorum.
Sünnette anestezi genel mi lokal mi olmalıdır?
1 yaşına kadar lokal sünnet yapılabilir. 5 yaşından sonra da özel bir durum yoksa çocuk muayene edilip, çocukla konuşulup lokal sünnet yapılabilir. Fakat 1-5 yaş ortası çocuklar muayene edilmeden sünnet usulüne karar verilmemelidir.
Sünnet sonrası bakım ve pansuman nasıl yapılır? Nelere dikkat etmek gerekir? Ailelere tavsiyeleriniz nelerdir?
Sünnet sonrasında daima bir pansumana gerek yoktur. Sünnetin durumuna nazaran biz bazen gazlı bezle kapatıyoruz ve aileye 2 gün sonra nasıl çıkaracaklarını anlatıyoruz. Bazen o sargıya bile gerek kalmadığı kalmıyor. Daha rahat bir süreç için ağrı kesici şurup ya da fitil öneriyoruz. Yumuşak tutsun diye antibiotikli kremler de öneriyoruz. Sünnet sonrasında aileye bu bahiste ayrıntılı bilgi veriyoruz. Böylece çocuk en az tesir ile sünnet sürecini tamamlamış oluyor.
Sünnet operasyonundan sonra düzgünleşme müddeti ne kadardır?
Ortalama 5-7 gündür. Lakin kimi çocuk 2 günde toplarken kimi çocuk ise 10 günde toparlamaktadır.
Acil sünnet durumları nelerdir? Hangi durumlarda beklemeden sünnet yaptırılmalıdır?
Parafimosis dediğimiz sünnet derisinin pipi ucunu halka halinde sıkıştırması sonucu deveranın bozulması durumunda hemen sünnet edilmelidir. Fimosis dediğimiz pipi ucunda darlık durumunda da sünnet çabucak yapılmalıdır. Balanit dediğimiz sünnet derisi iltihabı bir kaç sefer tekrarlanmış ya da tüm deride önemli iltihap olmuş ise iltihap tedavi edildikten sonra çocuk sünnet edilmelidir. Ayrıyeten sık İdrar yolları enfeksiyonu durumunda da en kısa vakitte sünnet yapılmalıdır.
Cinsel organın ucu dar olan çocukların sünneti yapılırken nelere dikkat edilmelidir?
Cinsel organın ucu darlığı izafi bi durumdur. Yenidoğan periyodunda olağan olan bu durum bazen yapşıklık ya da darlık olarak düşünülebiliyor. Bunun en yanlışsız kararını Çocuk Cerrahisi Uzmanı vermelidir. Gerçek darlık durumunda idrar yapmakta önemli zorluk olur ve bu da acil sünnet yapılması gerekn bir durumdur. Çişini rahat yapan bir bebeğin pipisinin ucu görülmüyor diye buna darlık var diyemeyiz
Sünnet yanlışı nedir? Bu türlü bir durumda sünnet tamiratı nasıl yapılır?
Sünnet derisinin pipinin uzunluğuna nazaran kesilmesi gerekir. Tam burada diğer bir durumdan bahsetmek istiyorum. Gömük pipi dediğimiz bir durum var. Pipinin görünen kısmından öteki iç tarafta da pipi uzunluğu var. Bunu bilhassa kilolu çocuklarda sık görüyoruz. Bu durumlarda içerideki pipi uzunluğunu da dikkate alarak deriyi uzun bırakıyoruz. Deri uzun üzere kalmış görünse de bu bu şeklide yapılması kıymetlidir. Bu durum ileride zaten düzelecek bir durumdur. Yalnızca sünnet sırasında bir periyot için o deriyi geriye hakikat çekmeliyiz. Bu durum yanlış ya da uzun kesilmiş üzere görünebilir ancak gerçek bu değildir.
Gelelim olabilecek durumlara… Her ameliyattan sonra olduğu üzere sünnet sonrasında da olabilecek birtakım durumlar var. Çocukta çok faal bir formda kanama olabilir ve tekrar durdurmak için dikiş atılması gerekebilir.
Bilhassa üstte bahsettiğimiz gömük pipi durumlarında deri geriye düzgün çekilmediğinde, deri yapışıp darlık oluşabiliyor.Bu durum sonucunda da derinin açılması ya da tekrar sünnet edilmesi gerekebilir.
Bilhassa doktor olamayan kişiler tarafından yapılan sünnetlerde deri çok kısa kesilip ileride eğrilik oluşabilmekte. Bunun düzeltimesi için de ikinci bir operasyon gerekebilir.
Doktor tarafından yapılmayan sünnetlerde bilhassa cinsel organın ucu yaralanmalarına çok rastlıyoruz. Bu tip yaralanmalar ise bazen geri dönüşü olmayan sonuçlar doğurabiliyor.
Sünnetin yararları nelerdir? Sünnet hangi hastalıklardan korur?
• Penis kanseri mümkünlüğünü azaltır.
• İdrar yolu enfeksiyonlarından korunmakta kıymetli rol oynar.
. Cinsel yolla bulaşabilecek hastalıkların önüne geçilmesini sağlar. Örneğin HIV virüsü üzere, HIV virüsü bulaşması sonucu AIDS hastalığı görülür. Sünnetli cinsel organda bulaşıcı hastalıklara yakalanma mümkünlüğü başkasına nazaran daha azdır.
• Hijyen açısından büyük kıymete sahiptir. Sünnetsiz cinsel organın enfeksiyon kapma mümkünlüğü daha yüksektir. Zira cinsel organı saran derinin iç kısmının temizlenmemesi halinde hastalıklar oluşabilir.
Sünnet sonrası hangi durumlarda hekimimize haber vermemiz gerekir?
Bilhassa birinci akşam sızıntı biçiminde kanama olabilir lakin çok faal durdurulamayan kanama olduğunda kesinlikle hekiminize haber vermelisiniz. Sünnet sonra bilhassa derisi yapışık cinsel organlarda sarı beyaz bir katman olabilir. Ancak buradan sarı bir akıntı olursa hekiminize haber vermelisiniz.
“Yapılan araştırmalar sağlıklı ve hakikat sünnet uygulamalarının oranının sıhhatsiz ve bilinçsiz ellerde yapılan sünnet oranlarının altında kaldığını göstermektedir. Cinsel organlarında kalıcı hasarlar oluşabilmektedir.”/ annebebekkulubu.com
