İlaç tedavisinin hastaların genetik yapısına nazaran tesirlerini saptayan Farmakogenetik çalışmalarının kıymeti gün geçtikçe artıyor. İlaçların hastaya uygun gelmemesi ya da yan tesirlerinin genlerle alakalı olduğunu söyleyen Prof. Dr. Esra Sağlam, “Farmakogenetik testler, hangi hastanın hangi ilacı hangi dozda kullanması gerektiğini söylüyor” dedi.
Maltepe Üniversitesi Tıp Fakültesi Tıbbi Farmakoloji Anabilim Dalı’na bağlı olarak Tıp Fakültesi Hastanesi’nde açılan Farmakogenetik Polikliniği, ilaçların tesirlerini belirleyen Farmakogenetik testleri uygulamaya başladı. Tıp Fakültesi Tıbbi Farmakoloji Anabilim Kısmı Lideri Prof. Dr. Esra Sağlam, “Testler ile ağrı kesiciden antibiyotiğe, vitaminden kemoterapiye kadar sayısız alanda hastanın genetiğine uyumlu ilaçlar belirleniyor ve tabibin hastalığa değil hastaya özel reçete yazması mümkün oluyor. Hastaların hangi ilaca nasıl reaksiyon vereceğini saptayan kliniğimizde, yanlış ilaç kullanımının da önüne geçilecek. Hedefimiz hastanın genetiğine uygun, gerçek ve kâfi dozda verilen ilaçlarla tedavideki muvaffakiyet oranlarını yükseltmek” dedi.
“YAN TESİRLER EN ALT SEVİYEDE OLACAK”
Prof. Dr. Esra Sağlam, önümüzdeki yıllarda rutin tedavi süreçlerinde yer alacak farmakogenetik testlerini ve poliklinikte yapılan çalışmaları anlattı. Her bireyin genetik bakımdan farklı olduğunu belirten Prof. Dr. Sağlam, şöyle konuştu:
“Genetik farklar, bizi tek ve biricik bireyler haline getiriyor. Fakat tıp, tüm insanları kümelere bölerek tanımlıyor. İlaçları kullandığımızda da hastaların yüzde 70’i standart tedaviye cevap veriyor. Geriye kalan yüzde 30’u ise ya cevap vermiyor ya da hastada yan tesir ortaya çıkıyor. Birtakım durumlarda her ikisi birden kelam konusu oluyor. Genetik biliminin ilerlemesi ve insan genomunun çözülmesi; kimi insanların kimi ilaçlara neden beklendiği üzere yahut hiç yanıt vermediğini, kimilerinde ise neden yan tesirlerin görüldüğünü ortaya çıkardı. Artık uygun ilacı, uygun dozda ve uygun vakitte vererek hastanın ilaçtan üst seviyede faydalanmasını ve yan tesirin de en alt seviyede ortaya çıkmasını amaçlıyoruz.”
“TIPTA BÜYÜK DÖNÜŞÜM”
Klâsik tıpta ilacın tabibin tıp bilgisi ve deneyimine nazaran hastaya verildiğini anlatan Prof. Dr. Sağlam, genetik testlerin ise hastaya en uygun ilaçları ve dozu belirlediğini söyledi.
Farmakogenetik çalışmalarına Dünya Sıhhat Örgütü’nün de öncelikli olarak değer verdiğini belirten Prof. Dr. Sağlam, uygun olmayan ilaçla tedavi edilmeye çalışılması nedeniyle hastaların sık sık hastaneye gitmesi, daima tetkik yaptırması ve hastanede yatması üzere sonuçlar dikkate alındığında Farmakogenetik çalışmaların sıhhat sisteminin tümü için büyük yarar getireceğini anlattı.
MALTEPE’DE FARMAKOGENETİK POLİKLİNİĞİ AÇILDI
Maltepe Üniversitesi Tıp Fakültesi Hastanesi’nde açılan Farmakogenetik Polikliniği’nde hasta muayenesine başladıklarını belirten Prof. Dr. Sağlam, dünyada daha yaygın olan farmakogenetik uygulamalarının şimdi Türkiye’de rutin biçimde yapılamadığına da dikkat çekti. Sağlam, Maltepe Üniversitesi Tıp Fakültesi Tıbbi Farmakoloji Anabilim Kısmı’na bağlı olarak hizmet veren polikliniklerinde öncelikli olarak çocuklar, yaşlılar, çoklu ilaç kullananlar, hamileler, emzirenler ile birlikte birden fazla teşhis nedeniyle tedavi gören hastalara öncelik verildiğini söyledi.
“KAN, SAÇ KÖKÜ ÖRNEĞİ VE YANAKTAN SÜRÜNTÜ İLE YAPILABİLİYOR”
“HASTALIĞIN İLERLEMESİ DURDURULABİLECEK”
Testler sayesinde elde edilen sonuçlarla yan tesirlerin en az seviyeye ineceğini; hastalıkların ilerleyişinin durdurulabileceğini lisana getiren Prof. Dr. Sağlam, sözlerini şöyle tamamladı:
“Doğru ilaç tespiti ile birlikte birden fazla hastalığı olup çok sayıda ilaç kullananların, ilaçların birbirleriyle olan etkileşimleri nedeniyle yaşadıkları problemler ortadan kalkıyor. İlaca cevap vermeyen hastalarda bile büyük muvaffakiyet elde ediliyor. Aslında hiçbir ilacın kullanılmasının tercih edilmediği hamilelerde de zarurî hallerde bebeğe ve anneye çabucak hiç ziyan vermeyecek ilaçların seçilmesini sağlıyor. Emziren annelerde de ilaç ölçüsünün bebeğe en az geçeceği doz ve uygun doz düzenlemesi yapılıyor. Çocukların tedavisi için de uygun ilaç ve dozun belirlenmesi mümkün hale geliyor”
