Annelik, çocuğun birinci nefesini almak için attığı çığlığın hayat duvarlarında yankılanmasıyla başlamaz. Annelik, bir bebeğin ana rahminde oluşmaya başladığı birinci gün başlar ve hayat uzunluğu devam eder. Anne ve çocuk ortasındaki bağ de birebir biçimdedir; göbek bağıyla başlangıcı yapan ve kişinin son nefesine kadar süren bir seyahati temsil eder.
Anne ile çocuk bağlantısı yalnızca bugünü değil yarını da inşa eder
Çocuğun bakım vereni ile hayatın birinci yıllarında kurduğu ilgi, sonraki yıllarda onun toplumsal bağlarını büyük oranda etkilemektedir. Bakım veren kişi çoğunlukla annedir. Annenin çocuğa verdiği emniyet duygusu ve sağlanan inançlı bağlanma şartları, duygusal gelişim üzerinde büyük tesir bırakır. Anneden mahrum kalan ya da inançlı bir bağlanma ortamı yakalayamayan çocuklar, ileriki hayatlarında toplumsal marifetler konusunda geride kalıyor, içe kapanıklık, yetersiz okul başarısı ve cinsel davranış bozuklukları gösterebiliyorlar.
Anneden çocuğa bir bağlanma hikayesi…
Çocuğun annesi ya da annesinin vazifelerini üstlenen şahısla kurduğu alaka, ömrün geri kalanında da referans olacak çeşitten bir münasebettir. Annenin verdiği sıcaklık, bebeğin gereksinimlerini karşılamak konusundaki itinası, gerektiğinde orada olacağına dair itimat duygusu, çocuğun ileride yaşayacağı ilgilerde belirleyici olmaktadır. Biraz kolaya indirgersek çocuk anneyi nasıl algılarsa geri kalan insanları o formda bilir. Elbette çocuğun bu türlü bir bağlantıdan çıkardığı tek sonuç annesiyle ilgili değildir. Çocuk kendi kıymetini de bu bağlantıya bakarak bulmaya çalışır. Olaylara nazaran müşahedeler yapar ve öz benlik algısını tüm bunlarla birlikte oluşturur.
John Bowlby ve arkadaşları tarafından geliştirilen Bağlanma Kuramı’na nazaran çocuk annesine 3 biçimde bağlanır.
İnançlı Bağlanma
Annesiyle inançlı biçimde bağ geliştiren çocuklar, anneleri bulundukları odadan ayrıldığında üzülürler ancak teselli edilebilirler. Anne geri döndüğünde ise bu kavuşmayı sevinçle karşılarlar. Anne ile birebir ortamda iken etrafta bağımsızca dolaşıp orta sıra annelerinin yanına dönerler. Tüm bağlanma biçimleri elbet çocuğun kendi mizacından da etkilenir, yalnızca anneye bağlı bir süreç olduğunu söylemek annelere haksızlık olur. Fakat inançlı bağlanma sağlayan annelerin tipik özellikleri olduğu görülmektedir. Bu özellikleri şu halde sıralayabiliriz. Çocuklarına emniyet duygusu veren anneler, çocuklarının ağlamalarına ya da yardım isteklerine karşı hassastır. Çocukların isteklerine karşı dengeli biçimde davranırlar. Çocuklarının göz teması ya da yakınlık kurma isteğini gördüklerinde olumlu ve ilgili halde cevap verirler.
Kaçıngan Bağlanma
Kaçıngan bağlanan çocuklar, anneleri yanlarında değilken ağlamazlar. Anne geri döndüğünde ise anneye karşı ilgisiz ve duyarsız görünürler. Aralıklı davranan, duygusal bağ kurmanın sıkıntı olduğu ve yeteri kadar ihtimam göstermeyen annelerin çocukları kaçıngan ya da bir diğer deyişle çekinceli bir bağlanma biçimi benimsemektedirler.
Korkulu – Kararsız Bağlanma
Annenin ya da bakım veren kişinin çocuğa karşı tutarsız davranışlar sergilemesi, çocuğu korkulu ve kararsız bir bağlanma bağlantısına sokar. Bu çeşitten bir ilgide anne ortamdan ayrıldığında çocuk üzülür fakat geri döndüğünde de tasaları hafiflemez. Çocuğun bağlanma muhtaçlığı vardır fakat anneye karşı da dirençli davranır. Tatmin edilemeyen güvenlik hissi ve ortamdaki tutarsızlık, çocuğun yetişkinlik periyodundaki bağlarına de yansıyacaktır. Çocuk toplumsal ilgilerinde yakınlık kurmak konusunda meseleler yaşar.
Çocuk muhtaçlık duyduğunda bakım veren şahsa ulaşamıyorsa kendini ihmal edilmiş ya da bedelsiz algılıyorsa bu durum ömür uzunluğu toplumsal münasebetleri üzerinde tesirini gösterecek; yaşadığı bağlanma çeşidine nazaran depresyon, kişilik bozuklukları ve kronik endişe üzere meselelere yatkın hale gelecektir.
