Genel Cerrahi Uzmanı Prof. Dr. Onur Yaprak, karaciğer naklinin yaşlılıkta yapılmayacağı istikametinde toplumda yanlış bir inanış olduğuna dikkat çekti. Yaprak, “Karaciğer nakli bebeklik çağından 70 yaş üstüne kadar yapılabiliyor. Dünyada nakil yapılmış en yaşlı hasta 79 yaşında” dedi.
Medipol Mega Üniversite Hastanesi Organ Nakli Kısmı’ndan Prof. Dr. Onur Yaprak, 3-9 Kasım Organ Nakli Haftası’na özel açıklamalarda bulundu. Organ bağışının artırılması için kamuoyunda bilgi eksikliğinin giderilmesi gerektiğini söyleyen Prof. Dr. Onur Yaprak, 10 hususta karaciğer naklini anlattı. Toplumda naklin yaşlılıkta yapılmayacağı istikametindeki yanlış inanışa dikkat çeken Prof. Dr. Yaprak, “Karaciğer nakli bebeklik çağından 70 yaş üstüne kadar yapılabilen bir ameliyat. Sırf 70 yaş üzerinde hastanın fizyolojik yaşı ve fizikî kondisyon durumuna nazaran karar veriliyor. Dünyada nakil yapılmış en yaşlı hasta ise 79 yaşında” diye konuştu.
KARACİĞER NAKLİ KİMLERE YAPILIR?
Karaciğerin ağızdan alınan besinleri bedenin kullanabileceği karbonhidrat ve proteinlere dönüştürdüğünü belirten Prof. Dr. Onur Yaprak, karaciğerin misyonlarını şu sözlerle anlattı:
“Karaciğer, kolesterol sentezi yapar, yağların sindirimi için safra üretir, kan pıhtılaştırıcı faktörleri, enzimleri ve öteki proteinleri üretir, bedene ziyanlı olabilecek ilaç ve alkol üzere toksik unsurları temizler, bağışıklık sistemini takviyeler. Akut karaciğer yetersizliği olanlara, sirozlarda makul bir evreden sonra, karaciğerde doğuştan enzim eksikliklerine bağlı karaciğer dışı ağır hastalığa neden olan ve karaciğer nakliyle düzeltilebilen metabolik rahatsızlıklarda, kimi karaciğer kanserleri hastalarına karaciğer nakli yapılabilir.”
“CANLI VERİCİDEN NAKİL ORANI DAHA YÜKSEK”
Karaciğer nakli hakkında da bilgi veren Prof. Dr. Onur Yaprak, “Basitçe hastalıklı yahut fonksiyon görmeyen karaciğerin ameliyatta tümünün çıkarılarak yerine sağlıklı bir karaciğerin monte edilmesi sürecidir. Nakil için gerekli karaciğer kadavra dediğimiz beyin mevti gerçekleşmiş bir bağışçıdan ya da canlı vericinin karaciğerinin muhakkak kısmı alınarak temin edilebilir. Kadavradan nakil için ağır bakımda yatan ve beyin vefatı olmuş olan bir donörün organlarının ailesi tarafından bağışlanmış olması gerekir. Fakat ülkemizde maalesef kâfi organ bağışı olmadığı için canlı vericiden nakiller yaygınlaşmıştır” dedi.
“60 YAŞ ÜZERİNDEKİ ŞAHISLAR VERİCİ OLAMAZ”
Alıcı ve verici ortasında 4’üncü dereceye kadar kan ve hısım akrabalığı olması gerektiğine dikkat çeken Prof. Dr. Yaprak, “Akrabalığın olmadığı fakat uzun müddetli tanışıklık ve dostluk hallerinde durumun değerlendirilebilmesi için sıhhat müdürlükleri bünyesinde yapılandırılan etik şuraların onayının alınması zarurî. Vericinin yaşı 18 ve üzeri olmalıdır. Yaş ile birlikte karaciğerin yenilenme marifeti azaldığı için 60 yaş üzerinde verici adayı çok uygun değildir. Karaciğer vericisi adayı büsbütün sağlıklı olmalıdır. Hiçbir ek ya da bulaşıcı hastalığı bulunmamalıdır. Karaciğerin yüzde 10’dan fazla yağlı olmaması gerekir. Alıcı AB kümesi ise tüm kümelerden organ alabilir. Değilse verici ya alıcıyla birebir kan kümesinden ya da verici 0 kümesi olmalıdır. RH olumlu yahut negatif olmanın değeri yoktur. Verici adayının uygunluğuna nakil merkezlerinde yapılan kapsamlı tetkikler sonucu karar verilir” diye konuştu.
“SAĞLIKLI KARACİĞERİN YÜZDE 70’İ ALINABİLİR”
Karaciğerin sağ ve sol lob olarak ikiye ayrıldığına dikkat çeken Prof. Dr. Onur Yaprak, “Karaciğerin anatomik olarak ikiye ayrılmış olması, işlev olarak birbirinden özgür çalışabilen iki farklı karaciğer modülü elde etmemizi sağlar. Sağ lob karaciğerin ortalama yüzde 60-70’ını sol lob ise yüzde 30-40’ını oluşturur. Alıcının kilosuna nazaran karaciğerin sağı yahut solu alınır. Sağlıklı bir karaciğer en fazla yüzde 70’ine kadar alınabilir. Kalan karaciğer kendisini 3 ay içinde eski hacmine büyütür. Verici ameliyatı ortalama 5 saat süren büyük bir ameliyattır ve verici ameliyatlarında mevt riski yüzde 0,2-0,5’tir. Ortalama hastanede yatış mühleti 7 gündür. Vericiler ortalama 1 ayda eski hayatlarına ve işlerine dönebilirler” tabirlerini kullandı.
MUVAFFAKİYET ORANI YÜZDE 90’LARDA
Karaciğer naklinin Türkiye’de dünya standartlarının üzerinde bir muvaffakiyet ile yapıldığını anlatan Prof. Dr. Onur Yaprak, “Nakil olan hastaların bir yıllık hayatta kalma oranı yüzde 90, 5-10 yıl ve üzeri hayatta kalma oranı yüzde 75’tir. Karaciğer nakli yalnızca bir ameliyattan ibaret olmayıp sonrasında ömür uzunluğu birtakım ilaçları kullanmak ve birkaç ayda bir doktor kontrolü gerektirir. Nakil sonrası rastgele bir komplikasyon gelişmediyse hastalar eski hayatlarına kısa mühlet içinde dönebilir. Türkiye’de SGK’lı ve yeşil kartlı hastaların organ nakli ameliyatları devletimiz tarafından karşılanır” değerlendirmesinde bulundu.
