ABD’de geçtiğimiz hafta, Duke Üniversitesi’nden tabipler, kalbi durduğu için ölen şahıstan aldıkları kalbi çalıştırarak, diğer bir hastaya nakletmeyi başardı. Duke Üniversitesi Kardiyovasküler ve Göğüs Cerrahisi Anabilim Kısmı’ndan hekimler, daha evvel İngiltere ve Avustralya’da da yapılan ‘kalp vefatından sonra bağışlanmış kalbin öbür bir hastaya nakli’ ameliyatını, ABD’de birinci kere gerçekleştirdiklerini söylediler. Prof. Dr. Süha Küçükaksu, durmasına karşın tekrar çalıştırılan kalbin içine konulduğu cihazın ülkemize getirilmesi için ön görüşmeler yapıldığını söyledi.
Türkiye’de, hastaya beyin mevti tanısı konulmadan duran kalp, nakil için kullanılamıyor. Muhakkak bir müddet durup yine çalıştırılan kalp de hasar meydana gelmiş olma ihtimaliyle, nakil bekleyen hastaya takılmıyor. Bu aygıt ise, durduktan sonra yine çalıştırılabilen kalbin kullanılmasının ve nakil bekleyen birçok kalp hastaya umut olması bekleniyor.
Kalp nakli ve yapay kalpler konusunda pekçok unsur imza atan Başkent Üniversitesi İstanbul Hastanesi Kalp Damar Cerrahisi’nden Prof. Dr. Süha Küçükaksu, bu formül ile ölen kişinin kalbinin aygıta alındığını, organ yükünden kurtarıldığını, ölenin kendi kanıyla beslenerek, yine atabilir hale getirilebildiğini, birtakım özel sıvılarla desteklenip, güzelleşmesinin sağlanabildiği ve nakle kadar 8 saat vakit kazandırdığını anlattı. Prof. Dr. Küçükaksu, “Geçtiğimiz günlerde Duke Üniversitesi Kalp Nakli Kısım Lideri Dr. Jacob Niall Schroder ve takımının gerçekleştirdiği özel kalp nakli hepimizi heyecanlandırdı. Burada, dolanım vefatı, yani kalbin durmasından sonra tekrar canlandırılarak kullanılması, ‘reanimatif’ bir kalp donörünün kullanılması, Amerika’da birinci sefer başarıldı. Birtakım aygıtlarla bu gerçekleştirildi” dedi.BEYİN MEVTİ İLE DOLANIM MEVTİ FARKITürkiye’de organ naklinde, beyin vefatının kriter olarak alındığını vurgulayan Prof. Dr. Küçükaksu, kalp ve teneffüs durmasına bağlı ölümleri ise şöyle özetledi: “Diyelim ki kalbi duran birine 30-40 dakika kalp masajı ve sunni teneffüs yapıldı ancak rastgele bir kalp yahut teneffüs aktivitesi yoksa, bu bireyde deveran mevti gerçekleşmiş kabul ediliyor. Bu kademeden sonra ülkelere nazaran değişen aşikâr bir bekleme dönemi var. Amerika’da 5 dakika, Avrupa’da 10 dakika, İtalya’da 20 dakika üzere. Bu mühlet sonunda ‘hands off’ yani bütün tıbbi müdahale durduruluyor. Akabinde ölen kişinin ya da yakınlarının onayı varsa ki kimi ülkelerde bu onaya da bakılmaksızın, organların çıkarılması için çabucak harekete geçiliyor, birtakım aygıtlarla (ECMO gibi), bedenin bütün organları beslenmeye çalışılarak çıkarılıyor. Biz Türkiye’de beyin vefatını kriter olarak alıyoruz. Beyin vefatının akabinde kalbi aldığımızda özel soğuk solüsyonla besliyoruz, kalbi soğuk bir ortamda transporte ediyoruz. Bu sayede kalbi yaklaşık 4 ila 6 saat sonra kullanabiliyoruz. Lakin bu süreyi aştığımızda meseleler ortaya çıkabiliyor.”DAHA EVVEL AVUSTRALYA VE İNGİLTERE’DE YAPILDIProf. Dr. Süha Küçükaksu, daha evvel Avustralya’da ve İngiltere’de de gerçekleştirilen, deveran vefatından sonra kalbin yine çalıştırılmasıyla organın nakledilebilmesi sürecinin, fizyolojiye daha uygun bir durum olduğunu söyleyerek,”Kalbi durduktan sonra tekrar soğuk solüsyonlarla, birtakım yerlerine kanüller sokuluyor. Aortasına, atriumlarına, ölmüş kişinin alınan kanı özel oksijenlendirilmiş bir sistemden geçirilerek, kalp perfüze ediliyor (besleniyor). Kalp, perfüzyon sonrasında yavaş yavaş güçleniyor ve kasılmaya, atmaya başlıyor makinenin içerisinde. Bu formda 8 saate kadar rahatlıkla nakil süreci gerçekleştirilebiliyor” diye konuştu.KULLANILAMAYAN KALPLER BU FORMDA İŞE YARAYABİLİRBu tekniğin bilhassa marjinal donör denilen, 35 yaş üzeri, kısa vadeli de olsa (5-10 dakika gibi) kalp durması yaşamış donörlere ilişkin, cerrahların pek de kullanmak istemediği kalplerin kullanılabilmesine imkan sağlayabileceğine işaret eden Prof. Dr. Küçükaksu, sözlerini şöyle noktaladı: “Biz de bu aygıtın ülkemize gelmesi konusunda birtakım ön görüşmeler içerisindeyiz. Nisan ayında ABD’nin Atlanta eyaletinde lansmanı yapıldı. Biz de oradaydık. Fakat olağan ki ekonomik bir boyutu var. Bunlar da halledilirse Türkiye’de kalp nakli donör sayısının bir ölçü daha da artacağına inanıyorum. O nedenle Sıhhat Bakanlığımızın bu aygıttan aşikâr organ nakli bölgeleri için bir ya da iki tane de olsa temin etmesi gerekiyor diye düşünüyorum. Böylelikle kalpte donör havuzu da biraz daha genişletilebilir. Bu bahtı hiç bulamayan hastalar var.”
